Trong chiến lược này, “ngoại giao vaccine” là một trong những mũi nhọn để tiếp cận nhanh nhất, nhiều nhất nguồn vaccine từ bên ngoài. “Ngoại giao vaccine” trong giai đoạn hiện nay rất kịp thời và cần thiết, nhất là trong bối cảnh nguồn cung khan hiếm và bất bình đẳng tiếp cận vaccine trên toàn cầu. “Ngoại giao vaccine” thực chất là việc tranh thủ các mối quan hệ song phương và đa phương thông qua các tổ chức quốc tế để tăng cường tiếp cận vaccine cho nhân dân, đồng thời đóng góp chung cho nỗ lực của cộng đồng quốc tế trong việc bảo đảm tiếp cận công bằng vaccine trên toàn cầu.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ đã trao đổi với báo chí về những nỗ lực triển khai “ngoại giao vaccine” nhằm tìm kiếm nguồn vaccine cũng như các giải pháp triển khai thành công chiến lược vaccine của Chính phủ.

Thiếu hụt vaccine ngừa COVID-19 không chỉ đặt ra với Việt Nam mà đã và đang trở thành vấn đề cấp bách toàn cầu. Xin Thứ trưởng cho biết nỗ lực của Việt Nam trong tìm kiếm các nguồn vaccine?

Trong bức tranh dịch bệnh phức tạp trên toàn cầu, đặc biệt ở khu vực Đông Nam Á hiện nay, Việt Nam không phải là một ngoại lệ. Mặc dù đến nay cộng đồng quốc tế đánh giá Việt Nam vẫn kiểm soát dịch tốt, là nước đông dân thứ 15 nhưng lại trong số 10 nước có số ca mắc, tử vong thấp nhất trên thế giới nhưng cuộc chiến chống dịch ở nước ta vẫn còn rất phức tạp, nhất là với đợt bùng phát dịch lần thứ 4 lần này có quy mô lớn hơn, đa nguồn, đa chủng, với biến chủng Delta, có thể lây lan qua không khí với tốc độ nhanh như hiện nay.

Để chống đại dịch này, vấn đề tiếp cận và tiêm chủng vaccine là giải pháp rất quan trọng. Ngay từ khi dịch COVID-19 bùng phát trên thế giới và Việt Nam, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Chính phủ đã sớm dự báo, chỉ đạo toàn diện công tác phòng, chống dịch, trong đó có triển khai chiến lược vaccine, gồm 3 nội dung: Một là, tiếp cận nguồn vaccine từ bên ngoài. Hai là, tăng cường hợp tác quốc tế trong việc chuyển giao công nghệ và sản xuất vaccine. Ba là, sản xuất vaccine trong nước, bảo đảm triển khai tiêm chủng an toàn và hiệu quả cho người dân.

Trong chiến lược vaccine này, “ngoại giao vaccine” là một mũi nhọn rất quan trọng, là giải pháp vừa có ý nghĩa cấp bách, vừa lâu dài nhằm bảo đảm nguồn vaccine để bảo vệ sức khỏe nhân dân, đồng thời tạo điều kiện khôi phục các hoạt động kinh tế, sản xuất, kinh doanh bình thường, nhất là trong tình hình thiếu hụt vaccine và tiếp cận bất bình đẳng về vaccine trên toàn cầu như hiện nay.

Thời gian qua, chiến lược vaccine và “ngoại giao vaccine” đã và đang được triển khai rất bài bản và quyết liệt trên nhiều cấp khác nhau, đặc biệt ở cấp cao. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội và đặc biệt là Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã quan tâm, chỉ đạo và tham gia trực tiếp rất quyết liệt, không câu nệ hình thức, ngoại giao song phương hay đa phương, điện đàm hay viết thư cho lãnh đạo các nước để có thể tiếp cận các nguồn vaccine.  

Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt Bộ Y tế, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan cùng với hơn 90 cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài vào cuộc. Trong hàng trăm cuộc điện đàm, tiếp xúc ở trong nước và ngoài nước, không có cuộc làm việc đối ngoại nào của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước mà không đề cập đến hợp tác về vaccine cũng như tiếp cận nguồn vaccine của các đối tác.

Đến nay, “ngoại giao vaccine” đã có một số kết quả tích cực. Cụ thể, thông qua cơ chế COVAX, chúng ta đã tiếp nhận 2,6 triệu liều vaccine. COVAX cũng cam kết dành ưu tiên hơn cho Việt Nam trong các đợt phân bổ tiếp theo, đồng thời chuyển ngay cho ta 2 triệu liều vaccine Moderna do Mỹ cung cấp thông qua cơ chế COVAX ngay trong ngày 10/7 tới. Trong khi đó, Trung Quốc viện trợ cho ta 500 nghìn liều vaccine và có thể sẽ tiếp tục viện trợ thêm. Phía Nhật Bản cam kết viện trợ cho Việt Nam 2 triệu liều vaccine, trong đó 1 triệu liều đã chuyển đến Hà Nội ngày 16/6, 400 nghìn liều đã đến TP Hồ Chí Minh ngày 2/7. Trong tuần tới, chúng ta sẽ nhận số vaccine còn lại và có thể còn nhiều hơn nữa. Nga đã tặng 1 nghìn liều vaccine và đồng ý cung cấp tối đa 20 triệu liều vaccine Spunik V trong năm 2021, đồng thời hợp tác với Công ty VABIOTECH của Việt Nam để đóng gói, chuyển giao công nghệ vaccine từ tháng 7/2021. Bên cạnh đó, Mỹ đưa Việt Nam vào danh sách ưu tiên nhận viện trợ vaccine trong tổng số 80 triệu liều mà nước này cam kết viện trợ cho cơ chế COVAX…. Ngoài ra, Cuba, Anh, Đức, Australia, Ấn Độ và một số nước khác cũng có những cam kết cụ thể với Việt Nam.

Không chỉ ở kênh song phương, Việt Nam tham gia tích cực vào “ngoại giao vaccine” ở kênh đa phương, kêu gọi cộng đồng quốc tế có những giải pháp đối với bất bình đẳng vaccine và khan hiếm vaccine. Tại Hội nghị thượng đỉnh giữa Đảng Cộng sản Trung Quốc với các chính đảng trên thế giới tối 6/7, Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh nhiệm vụ cấp bách hiện nay là bảo vệ hạnh phúc nhân dân, sớm đẩy lùi đại dịch COVID-19. Tại Phiên thảo luận Cấp cao của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc hay Hội nghị Tương lai châu Á, Hội nghị thượng đỉnh đối tác vì tăng trưởng xanh và mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G), Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đều nêu bật tầm quan trọng của cộng đồng quốc tế chung tay sớm giải quyết vấn đề thiếu hụt vaccine, bảo đảm phân bổ công bằng vaccine cho các nước đang phát triển và kém phát triển. Không những thế, Việt Nam cũng đóng góp 500 nghìn USD vào quỹ vaccine toàn cầu, được thế giới đánh giá cao.

Có thể nói, trong tình hình khan hiếm trầm trọng nguồn cung vaccine trên toàn cầu, với nỗ lực của cả hệ thống chính trị, trực tiếp là của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Bộ Y tế, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành chức năng, sự vào cuộc của các đại sứ, trưởng cơ quan đại diện ở nước ngoài, Việt Nam đã đạt được kết quả quan trọng bước đầu; khả năng đạt được mục tiêu có được 10 triệu liều vaccine trong tháng 7 và tháng 8 tới có thể thực hiện được.

Thời gian tới, công tác vận động sẽ tiếp tục được triển khai theo hướng nào để có thêm nguồn vaccine từ nay đến cuối năm nhằm đảm bảo thực hiện thành công Chiến lược vaccine đã được Chính phủ đề ra, thưa Thứ trưởng?

Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) dự báo, từ nay đến tháng 9/2021 tình hình khan hiếm vaccine sẽ diễn ra hết sức nghiêm trọng do nguồn cung không đáp ứng được nhu cầu, đứt gãy chuỗi sản xuất và sự tích trữ quá mức của các nước phát triển. Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đặt mục tiêu tăng tốc hơn nữa trong việc thực hiện triển khai hiệu quả hơn, quyết liệt hơn “ngoại giao vaccine” trong thời gian tới, đặc biệt tập trung vào 3 hướng chính: Thứ nhất, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan, đặc biệt là Bộ Y tế trong việc đôn đốc, đeo bám triển khai cam kết mà Việt Nam đã ký với các đối tác 150 triệu liều vaccine để cung cấp cho 70% dân số Việt Nam trong thời gian tới. Thứ hai, tiếp tục vận động các đối tác song phương và các tổ chức quốc tế cung cấp nguồn vaccine cho Việt Nam. Chúng ta biết rằng, nguồn vaccine có thời hạn sử dụng và một số nước tích trữ vaccine lớn hơn nhu cầu trong nước, do đó, có nguồn vaccine dôi dư để chúng ta tiếp cận. Thứ ba, thúc đẩy sâu hơn nữa, tích cực hơn nữa việc hợp tác chuyển giao công nghệ và sản xuất vaccine để phục vụ cho việc sản xuất lâu dài. Đây là bài toán cơ bản để bảo đảm Việt Nam có nguồn vaccine lâu dài và ổn định, đồng thời thúc đẩy quá trình hợp tác quốc tế tạo điều kiện thuận lợi cho việc sản xuất vaccine trong nước.

Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng.

Thu Phương/TTXVN (Thực hiện)