Gần 100 đại biểu là các học giả, nhà nghiên cứu trong nước và quốc tế
đến từ Mỹ, Nga, Pháp, Bỉ, Canada, Australia, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc,
Philippines..., tham dự buổi tọa đàm về việc Trung Quốc hạ đặt trái phép
giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) tại Hoàng Sa, tổ chức
ngày 21/6, tại Đà Nẵng.
Buổi tọa đàm này nằm trong khuôn khổ Hội thảo quốc tế "Hoàng Sa-Trường Sa: Sự thật lịch sử."
Các đại biểu tham dự buổi tọa đàm đều cho rằng: trong hơn một tháng qua,
Trung Quốc đã hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang
Shiyou-981) trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam;
đồng thời đưa hàng trăm tàu các loại, kể cả tàu quân sự bao gồm tàu hộ
vệ tên lửa, tàu tuần tiễu tấn công nhanh, tàu săn ngầm, tàu quét mìn và
tàu đổ bộ vào hoạt động trái phép tại vùng biển này của Việt Nam.
Các tàu của Trung Quốc đã có hành động hung hăng, vây hãm, cố tình đâm
va, phun vòi rồng với công suất lớn vào các tàu Cảnh sát biển, tàu Kiểm
ngư của Việt Nam đang thực thi pháp luật trên vùng biển thuộc chủ quyền,
quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam.
Thậm chí, ngày 26/5 vừa qua, tàu Trung Quốc đã cố tình đâm chìm tàu cá
ĐNa 90152 cùng 10 ngư dân Việt Nam đang tiến hành đánh bắt bình thường
trong vùng biển của Việt Nam. Cộng đồng quốc tế bao gồm các nước, các tổ
chức quốc tế và khu vực đã lên tiếng phản đối mạnh mẽ những hành động
gây hấn, bất chấp luật pháp quốc tế của Trung Quốc.
Các đại biểu cũng khẳng định hành động hạ đặt trái phép giàn khoan Hải
Dương-981 của Trung Quốc đã phá vỡ nguyên trạng ở Biển Đông, đe dọa hòa
bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải ở Biển Đông.
Nhiều ý kiến đánh giá cao sự kiên trì và thiện chí của Việt Nam nhằm
giải quyết hòa bình vấn đề Biển Đông, đồng thời cho rằng với việc Trung
Quốc bất chấp những nỗ lực ngoại giao của Việt Nam cũng như sự bất bình
của cộng đồng quốc tế, không rút giàn khoan và dừng các hoạt động phi
pháp của mình, đã đến lúc Việt Nam cần sử dụng biện pháp pháp lý để giải
quyết các tranh chấp ở Biển Đông. Đây là một biện pháp hòa bình được
quy định trong Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, phù hợp
với chủ trương của Việt Nam trong giải quyết tranh chấp ở Biển đông.
Giáo sư Carlyle A.Thayer, nguyên giáo sư Học viện Quốc phòng Australia,
chuyên gia về Việt Nam và Đông Nam Á cho rằng: Hành động đơn phương của
Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương-981 đầu tháng Năm vừa qua trong
vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, đặt ra các vấn đề phức tạp liên
quan đến các yêu sách tranh chấp về chủ quyền...
Lúc đầu, Trung Quốc bảo vệ việc hạ đặt giàn khoan bằng biện luận rằng nó
nằm trong lãnh hải của Trung Quốc. Trung Quốc lưu ý là giàn khoan Hải
Dương-981 được đặt cách đảo Tri Tôn 17 hải lý. Trung Quốc sử dụng thuật
ngữ lãnh hải mang lại ít nhất hai ý nghĩa: Yêu sách gọi các vùng nước
trong đường 9 đoạn là lãnh hải; yêu sách gọi "lãnh hải" theo Công ước
Luật biển. Theo cách biện luận đó, Trung Quốc cũng không thể đòi hỏi
lãnh hải theo các giải thích về vị trí của giàn khoan bởi vì nó được đặt
ít nhất 5 hải lý ngoài vùng lãnh hải hợp pháp theo quy định của UNCLOS.
Ngày 6/6 vừa qua, Tuyên bố của Trung Quốc đã sửa lỗi này qua việc cho
rằng giàn khoan Hải Dương-981 được đặt trong vùng tiếp giáp của Trung
Quốc. Tuy nhiên, tuyên bố này cũng thiếu cơ sở pháp lý.
Theo UNCLOS, mục đích duy nhất của vùng tiếp giáp là cho phép quốc gia
ven biển "thực hiện kiểm soát cần thiết để ngăn chặn việc vi phạm quy
định của nước đó về hải quan, tài khóa, di trú và kiểm dịch trong lãnh
thổ hay lãnh hải; trừng phạt việc vi phạm luật và các quy định nói trên
diễn ra trong lãnh thổ và lãnh hải."
Trung Quốc cũng có mưu đồ biện minh tranh chấp của mình với Việt Nam
bằng việc sử dụng lý lẽ là vị trí của giàn khoan Hải Dương-981 gần quần
đảo Hoàng Sa hơn bờ biển Việt Nam. Theo luật pháp quốc tế, chỉ sự gần
gũi không thôi là chưa đủ để chứng minh chủ quyền...
Chiều cùng ngày, các đại biểu đã tham quan tàu cá ĐNa 90152 bị Trung
Quốc đâm chìm hôm 26/5 vừa qua. Các đại biểu đã bất bình trước hành động
thô bạo, vô nhân đạo của Trung Quốc đâm thủng mạn sườn của tàu cá ĐNa
90152, khi tận mắt nhìn thấy vết đâm lớn trên mạn tàu.
Đặc biệt, các đại biểu đã hết sức phẫn nộ khi được các ngư dân đi trên
con tàu này kể lại tàu Trung Quốc đã cố tình đâm nhiều lần để làm chìm
tàu cá ĐNa 90152 và đã ngăn cản các tàu của Việt Nam đến cứu vớt các ngư
dân của con tàu này đang lênh đênh trên biển./.
Văn Sơn (TTXVN)