Tại buổi lễ, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cùng các đại biểu, thân nhân gia tộc cụ Huỳnh Thúc Kháng đã cùng tưởng nhớ công lao của cụ Huỳnh Thúc Kháng, một chí sỹ yêu nước nổi tiếng, nhà hoạt động văn hóa xuất sắc, vị lãnh đạo Nhà nước mẫu mực, người con ưu tú của quê hương Quảng Nam.

Cụ Huỳnh Thúc Kháng sinh ra trong một gia đình nông dân, tại xã Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam. Đỗ đại khoa với học vị tiến sỹ, Cụ Huỳnh Thúc Kháng đã cùng với các cụ Phan Châu Trinh, Trần Quý Cáp tiên phong khai mở Phong trào Duy Tân “khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh” khơi dậy cao trào yêu nước rộng khắp từ Bắc chí Nam, đỉnh điểm là phong trào chống thuế ở Trung Kỳ, làm rung động bộ máy thống trị của thực dân Pháp. Mặc dù bị chính quyền thực dân bắt, tù đày ở Côn Đảo suốt 13 năm (1908-1921), Cụ vẫn một dạ sắt son, gan không núng chí không sờn.

Ra tù, Cụ làm Viện trưởng Viện Dân biểu Trung Kỳ, mong góp sức mình để giúp dân, giúp nước. Khi thấy không thể đạt được mục đích, Cụ đã khẳng khái từ chức. Cụ là người sáng lập và lãnh đạo báo Tiếng Dân. Trên chính trường trong vai trò Viện trưởng Viện Dân biểu Trung Kỳ và chủ bút báo Tiếng Dân, với tầm nhìn xa, tư duy sắc sảo, bản tính thẳng thắn, Cụ Huỳnh Thúc Kháng đã mạnh mẽ đấu tranh đòi thực hiện dân chủ, dân quyền; vạch trần chính sách cai trị nô dịch, cướp bóc, đàn áp dã man của thực dân Pháp và sự mục nát của chế độ phong kiến.

Khi Cách mạng Tháng Tám thành công, dù tuổi đã cao, nhưng với lòng yêu nước nhiệt thành, cụ đã nhận lời mời của Chủ tịch Hồ Chí Minh ra gánh vác việc nước. Là người có uy tín, có nhiều khả năng vận động, quy tụ các nhà yêu nước, các tầng lớp thân hào, nhân sỹ trí thức lúc bấy giờ tạo thành lực lượng ủng hộ cách mạng, Cụ trở thành người lãnh đạo, một biểu tượng của Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam, một trong các tổ chức tiền thân của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày nay.

Là nhà lãnh đạo kiên định, khôn khéo, Cụ được Chủ tịch Hồ Chí Minh, khi đi công tác dài ngày ở nước ngoài, tin cẩn giao trọng trách Quyền Chủ tịch nước. Cụ đã ủng hộ Đảng Cộng sản Việt Nam, ứng phó với muôn vàn khó khăn, thù trong, giặc ngoài khi đất nước vừa mới giành được độc lập; chỉ đạo các cơ quan chức năng thẳng tay trừng trị những phần tử phản động trong Việt Nam Quốc dân đảng cấu kết với quân Tưởng âm mưu lật đổ Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa mới được thành lập.

Uy tín, tài năng, đức độ của Cụ Huỳnh trong thời gian giữ trọng trách Quyền Chủ tịch nước đã góp phần cùng với Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh tạo nên khối đại đoàn kết rộng rãi toàn dân trong cuộc đấu tranh giữ vững nền độc lập dân tộc, bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ ở thời điểm hết sức hiểm nghèo. Là một sử gia, Cụ đã để lại nhiều công trình có giá trị, nhiều nguồn tư liệu quý về lịch sử nước nhà, trong đó có những chứng cứ về chủ quyền lãnh thổ đối với các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam chúng ta.

Trao Huân chương Sao vàng cho thân nhân gia tộc cụ Huỳnh Thúc Kháng, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang nhấn mạnh buổi lễ được tổ chức là sự ghi nhận, đánh giá rất cao công lao to lớn của Cụ Huỳnh Thúc Kháng đối với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, tự do cho Tổ quốc.

Chủ tịch nước khẳng định, cuộc đời hoạt động và nhân cách cao đẹp cùng tài năng, đức độ của Nhà văn hóa, Chí sỹ yêu nước, Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng là tấm gương sáng để các thế hệ con cháu hôm nay và mai sau học tập và noi theo. Suốt cuộc đời vì nước, vì dân, hết lòng phụng sự Tổ quốc, Cụ ra đi thanh thản, để lại “lời vĩnh quyết” như một lời hiệu triệu, kêu gọi mọi người đoàn kết, tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang nói: "Noi gương Cụ Huỳnh Thúc Kháng, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta tăng cường đoàn kết, thống nhất, năng động, sáng tạo, quyết tâm phấn đấu thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa vì mục tiêu cao cả dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh."

Chủ tịch nước nêu rõ, noi gương Cụ Huỳnh Thúc Kháng, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân Việt Nam tăng cường đoàn kết, vượt qua khó khăn thách thức, đẩy mạnh thi đua yêu nước, tiếp tục giành những thành tựu to lớn hơn nữa trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Chủ tịch nước cùng đoàn công tác Trung ương đã đến dâng hương và đặt Huân chương Sao vàng tại nhà lưu niệm cụ Huỳnh Thúc Kháng tại xã Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam; dâng hương tại khu mộ cụ Huỳnh Thúc Kháng tại núi Thiên Ấn, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi./.