Sau đây là nội dung bài trả lời phỏng vấn:

- Xin Thứ trưởng cho biết trọng tâm của các hội nghị lần này?

- Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Từ ngày 10-11/4, các hội nghị cấp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã diễn ra tại thủ đô Banda Seri Begawan của Brunei bao gồm: Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM), Hội nghị Hội đồng Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN (APSC) và Hội đồng Điều phối ASEAN (ACC). Đây là các hoạt động đầu tiên của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN trong năm 2013. Do đó, cùng với nhiệm vụ trọng tâm là chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN 22 (sẽ diễn ra vào ngày 24-25/4), tại các hội nghị lần này, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN cũng đã bàn về phương hướng và các trọng tâm ưu tiên của ASEAN trong năm nay cũng như trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.

- Xin Thứ trưởng cho biết những kết quả chính của các hội nghị?

- Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Trên tinh thần làm việc tích cực và khẩn trương, các hội nghị cấp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Một là, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã cơ bản hoàn tất các công việc chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN 22 cả về nội dung, chương trình nghị sự cũng như công tác tổ chức hội nghị. Theo kiến nghị của các Bộ trưởng Ngoại giao, dự kiến Hội nghị Cấp cao ASEAN 22 sẽ tập trung bàn về các chủ đề sau: đẩy mạnh tiến độ xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 và định hướng tương lai của Hiệp hội; duy trì đoàn kết và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực; mở rộng và làm sâu sắc quan hệ với các đối tác; trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm...

Hai là, dưới chủ đề do Brunei đề xuất "ASEAN-Người dân và tương lai của chúng ta" các Bộ trưởng đã nhất trí cao về các định hướng ưu tiên chung của ASEAN trong năm 2013, bao gồm:

+ ASEAN cần nỗ lực đẩy nhanh tiến độ xây dựng Cộng đồng ASEAN trên cả 3 trụ cột chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, cũng như triển khai hiệu quả ở tầm quốc gia và khu vực các chương trình hợp tác của ASEAN, trong đó có Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN và Chương trình công tác về thu hẹp khoảng cách phát triển. Đồng thời, ASEAN cần chuẩn bị các tiền đề và cơ sở cần thiết cũng như định hướng tầm nhìn của Hiệp hội cho cả giai đoạn sau năm 2015. Theo đó, ASEAN cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về ASEAN và Cộng đồng ASEAN nhằm huy động sự đóng góp của người dân, khu vực tư nhân vào tiến trình xây dựng Cộng đồng.

+ ASEAN cần tăng cường đoàn kết và phát huy hơn nữa vai trò chủ đạo của mình trong việc xử lý các vấn đề quan trọng liên quan đến hòa bình, an ninh, ổn định, phát triển ở khu vực. Theo đó, ASEAN cần tiếp tục các nỗ lực về tăng cường đối thoại, xây dựng lòng tin, chia sẻ các chuẩn mực ứng xử cũng như phát huy tác dụng của các công cụ và cơ chế hợp tác về chính trị-an ninh ở khu vực như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở khu vực Đông Nam Á (TAC), Hiệp ước khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+)... Đồng thời tiếp tục phát huy vai trò trung tâm của Hiệp hội trong cấu trúc khu vực đang định hình, cũng như trong các khuôn khổ hợp tác khu vực có liên quan như ASEAN+1, ASEAN+3, Cấp cao Đông Á (EAS), ARF...

+ Tiếp tục mở rộng và nâng cao hơn nữa quan hệ của ASEAN với các đối tác nhằm tranh thủ sự hỗ trợ chung cho các nỗ lực của ASEAN về xây dựng Cộng đồng cũng như khuyến khích các đối tác tham gia và đóng góp tích cực vào hợp tác khu vực, vì các mục tiêu chung là hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển.

Các Bộ trưởng cũng nhất trí ASEAN cần tiếp tục phối hợp với các đối tác nhằm triển khai hiệu quả các sáng kiến, chương trình, kế hoạch hợp tác đã đề ra; chuẩn bị tốt cho các Hội nghị cấp Bộ trưởng và Cấp cao giữa ASEAN với các đối tác trong năm 2013, trong đó có các hoạt động kỷ niệm ngày thiết lập quan hệ như 10 năm quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Trung Quốc và 40 năm quan hệ đối thoại ASEAN-Nhật Bản...

Ba là, các Bộ trưởng cũng đã dành nhiều thời gian để trao đổi về các vấn đề khu vực cùng quan tâm, trong đó có vấn đề Biển Đông. Về Biển Đông, các bộ trưởng nhấn mạnh các quan điểm và nguyên tắc chung của ASEAN, bao gồm bảo đảm hòa bình, ổn định ở Biển Đông, việc giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình; tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước Luật biển năm 1982 của Liên hợp quốc (UNCLOS); thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC và sớm tiến tới Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Kết thúc các hội nghị, các Bộ trưởng nhất trí và ủng hộ Chủ tịch ASEAN Brunei ra Thông cáo báo chí về vấn đề Biển Đông.

- Xin Thứ trưởng cho biết cụ thể hơn nội dung trao đổi về vấn đề Biển Đông tại các hội nghị lần này?

- Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Khi trao đổi về các vấn đề khu vực, vấn đề được quan tâm nhất là vấn đề Biển Đông và các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã đạt nhất trí cao về quan điểm chung của ASEAN đối với vấn đề này. Điều này đã được phản ánh cụ thể và rõ ràng trong Thông cáo báo chí của Chủ tịch ASEAN Brunei, trong đó Thông cáo đã dành phần lớn để nêu những quan điểm chung của ASEAN qua các hội nghị lần này. Qua các hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN vừa qua, có thể thấy mấy điểm nổi bật như sau:

Thứ nhất, các nước ASEAN đều nhất trí vấn đề Biển Đông là vấn đề thuộc quan tâm chung của ASEAN, liên quan đến hòa bình, ổn định và an ninh của cả khu vực.

Thứ hai, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã khẳng định mạnh mẽ lại các nguyên tắc chung của ASEAN, nhất là bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh an toàn hàng hải và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình; tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước luật biển; thực hiện tốt DOC đi đôi với việc nỗ lực phấn đấu để sớm có COC. Đặc biệt các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN nhấn mạnh để đạt các mục tiêu chung mang tính nguyên tắc này của ASEAN, Hiệp hội cần tiếp tục đoàn kết và phát huy hơn nữa vai trò chủ đạo của mình.

Thứ ba, các Bộ trưởng đều nhấn mạnh việc nghiêm túc tôn trọng và thực hiện các cam kết đã được thỏa thuận liên quan đến vấn đề Biển Đông, nhất là Tuyên bố về 6 nguyên tắc của ASEAN, Tuyên bố Cấp cao ASEAN-Trung Quốc kỷ niệm 10 năm DOC và cam kết sớm đạt COC, để từ đó bảo đảm tốt hơn và hiệu quả hơn hòa bình, ổn định và an ninh ở Biển Đông.

Thứ tư, với ý nghĩa quan trọng và cấp thiết của COC như nêu trên, các Bộ trưởng đã nhất trí yêu cầu và giao các Quan chức cao cấp (SOM) ASEAN tích cực tham vấn với phía Trung Quốc để sớm khởi động đàm phán chính thức về COC.

Thứ năm, các Bộ trưởng ủng hộ và đánh giá cao vai trò và những nỗ lực đóng góp tích cực của Chủ tịch ASEAN 2013 Brunei, và Thái Lan, nước điều phối quan hệ ASEAN-Trung Quốc, trong việc thúc đẩy các nguyên tắc chung của ASEAN và COC, như đã đề ra trong Tuyên bố 6 điểm.

- Xin Thứ trưởng cho biết sự tham gia của Đoàn Việt Nam tại các hội nghị?

- Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Đoàn Việt Nam tham dự các hội nghị dịp này do Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu và đã có những đóng góp quan trọng vào các trọng tâm ưu tiên chung của ASEAN; duy trì và tăng cường đoàn kết ASEAN; thúc đẩy quan hệ đối ngoại và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN...

Đáng chú ý là: Thứ nhất, chúng ta đã tích cực đóng góp vào việc chuẩn bị cho sự thành công của Hội nghị Cấp cao ASEAN 22 sắp tới, trong đó có việc thống nhất kiến nghị các chủ đề trọng tâm của Hội nghị Cấp cao, bao gồm thúc đẩy xây dựng Cộng đồng ASEAN, định hướng tương lai của Hiệp hội, tăng cường quan hệ đối ngoại và phát huy vai trò trung tâm của Hiệp hội trong cấu trúc khu vực đang định hình và trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.

Thứ hai, chúng ta đã chia sẻ và đóng góp quan trọng vào sự nhất trí chung của ASEAN về các định hướng trọng tâm ưu tiên của ASEAN năm 2013, trong đó có: (i) xây dựng Cộng đồng ASEAN, tăng cường liên kết và kết nối khu vực, thu hẹp khoảng cách phát triển; (ii) tăng cường đoàn kết và phát huy vai trò chủ đạo của ASEAN ở khu vực và trong cấu trúc khu vực đang định hình, nhất là về các vấn đề quan trọng có liên quan đến hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực, trong đó có việc thúc đẩy xây dựng, chia sẻ các chuẩn mực ứng xử ở khu vực; (iii) thúc đẩy và mở rộng hợp tác với các đối tác nhằm khuyến khích các đối tác tích cực hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng, đóng góp xây dựng vào hòa bình an ninh và phát triển ở khu vực cũng như ứng phó hiệu quả với các thách thức đang đặt ra như biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia...

Thứ ba, về Biển Đông, chúng ta đã chia sẻ và phối hợp chặt chẽ với Chủ tịch Brunei, nước điều phối Thái Lan và tất cả các nước ASEAN, qua đó ASEAN bảo đảm được tiếng nói chung và vai trò chủ đạo của mình và thực hiện hiệu quả các mục tiêu và nguyên tắc chung của ASEAN về Biển Đông, nhất là ủng hộ mạnh mẽ Tuyên bố 6 nguyên tắc của ASEAN; hòa bình, ổn định, an ninh an toàn hàng hải ở Biển Đông; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình và không sử dụng vũ lực; tôn trọng luật pháp quốc tế và UNCLOS; thực hiện đầy đủ Tuyên bố DOC và sớm đạt được COC.

Những đóng góp tích cực và xây dựng của Đoàn Việt Nam đã được Chủ tịch ASEAN Brunei và các nước ASEAN đánh giá cao. Đồng thời, bên lề các hội nghị, Bộ trưởng Phạm Bình Minh cũng đã có nhiều tiếp xúc song phương để trao đổi về tăng cường hợp tác song phương cũng như các vấn đề cùng quan tâm tại các hội nghị./.