Tiếp tục chương trình làm việc, ngày 16/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho
ý kiến về Tờ trình của Chính phủ đề xuất sử dụng nguồn vốn trái phiếu
Chính phủ dự phòng giai đoạn 2012-2015 của dự án Hồ Tả Trạch cho hợp
phần bồi thường, di dân tái định cư và cho ý kiến về Tờ trình của Chính
phủ về việc điều chỉnh kế hoạch vốn nước ngoài năm 2016.
Thống nhất ban hành Nghị quyết Dự án Hồ Tả Trạch
Dự án Hồ Tả Trạch, tỉnh Thừa thiên-Huế được phê duyệt gồm 2 hợp phần:
Hợp phần công trình (Dự án Hồ Tả Trạch) và Hợp phần đền bù giải phóng
mặt bằng, di dân tái định cư (Hợp phần đền bù).
Hợp phần đền bù được Thủ tướng cho phép Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa
Thiên-Huế chủ trì phê duyệt và tổ chức thực hiện. Theo đó, Ủy ban Nhân
dân tỉnh Thừa Thiên-Huế đã phê duyệt tại Quyết định số 2922/QĐ-UBND ngày
4/12/2001 và phê duyệt điều chỉnh tại Quyết định số 1485/QĐ-UBND ngày
13/6/2006 với tổng mức đầu tư là 143,024 tỷ đồng, được bố trí từ ngân
sách Trung ương giai đoạn 2002-2006 với 143 tỷ đồng.
Theo phương án đền bù được Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên-Huế phê
duyệt, tổng số vốn của dự án sử dụng để đền bù đất ở, đất nông nghiệp và
tài sản trên đất; đối với đất lâm nghiệp, tỉnh có chủ trương "đất đổi
đất" (dự kiến thu hồi đất lâm nghiệp của các lâm trường, các tổ chức để
đền bù các hộ dân có đất rừng hợp pháp bị mất do triển khai dự án). Tuy
nhiên, đến nay tỉnh mới cấp được 324,4ha/1342,8ha (báo cáo của UBND
tỉnh).
Chủ trương "Đất đổi đất" không thực hiện được là do: Quỹ đất lâm nghiệp ở
các lâm trường, tổ chức có hạn. Vì vậy, nhân dân trong vùng tái định cư
đời sống gặp nhiều khó khăn, nhiều bức xúc, khiếu kiện đông người kéo
dài. Số vốn cần bổ sung được Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên-Huế, Bộ
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị là 77,415 tỷ đồng.
Để giải quyết những tồn tại, vướng mắc trên, Thủ tướng có văn bản số
784/VPCP-KTTH ngày 2 tháng 2 năm 2016 về xử lý vướng mắc công tác đền
bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư dự án đầu tư xây dựng Hồ Tả Trạch,
tỉnh Thừa Thiên-Huế.
Theo đó, Thủ tướng đồng ý báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội sử dụng một
phần nguồn vốn trái phiếu Chính phủ dự phòng giai đoạn 2012-2015 của dự
án Hồ Tả Trạch cho hợp phần đền bù.
Về đề nghị sử dụng nguồn dự phòng trái phiếu Chính phủ giai đoạn
2012-2015 của Dự án Hồ Tả Trạch cho hợp phần đền bù, tại Nghị quyết số
916/NQ-UBTVQH13 ngày 5 tháng 5 năm 2015 về phân bổ vốn trái phiếu Chính
phủ dự phòng giai đoạn 2012-2015, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung
150 tỷ đồng cho dự án Hồ Tả Trạch.
Trên cơ sở rà soát, xem xét cắt giảm nguồn vốn của một số hạng mục chưa
thực sự cần thiết phải đầu tư ngay của dự án Hồ Tả Trạch để bố trí bổ
sung xử lý dứt điểm tồn tại, vướng mắc về đền bù, giải phóng mặt bằng,
sớm ổn định dân cư, đưa toàn bộ công trình vào sử dụng, phát huy hiệu
quả dự án, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung
hạng mục đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư (phần đền bù đất lâm
nghiệp do địa phương quản lý) vào dự án Hồ Tả Trạch do Bộ Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn quản lý; sử dụng 77 tỷ đồng trong 150 tỷ đồng dự
phòng trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012-2015 được Ủy ban Thường vụ
Quốc hội đồng ý bổ sung cho dự án Hồ Tả Trạch theo Nghị quyết số
916/NQ-UBTVQH13 ngày 5/5/2015 để đầu tư cho hợp phần đền bù đất lâm
nghiệp.
Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội cho rằng,
về nguyên tắc, việc Chính phủ đề xuất sử dụng một phần nguồn vốn trái
phiếu Chính phủ dự phòng giai đoạn 2012-2015 cho Dự án để thực hiện hợp
phần bồi thường, di dân tái định cư là chưa thực sự phù hợp, vì hợp phần
đền bù của Dự án đã được bố trí đủ từ nguồn vốn ngân sách Trung ương hỗ
trợ có mục tiêu cho địa phương theo tổng mức đầu tư được phê duyệt.
Hạng mục đền bù của Dự án Hồ Tả Trạch không phải là nhiệm vụ của hợp
phần công trình nên không nằm trong danh mục sử dụng vốn trái phiếu
Chính phủ giai đoạn 2012-2015 đã được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc
hội phê duyệt.
Việc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Quyết định cho phép
bổ sung hạng mục đền bù (77,575 tỷ đồng) vào dự án Hồ Tả Trạch khi chưa
có ý kiến chấp thuận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc cho phép bổ
sung hạng mục này vào hợp phần công trình sử dụng vốn trái phiếu Chính
phủ là chưa thực hiện nghiêm các nguyên tắc, tiêu chí trong phân bổ, sử
dụng vốn trái phiếu Chính phủ.
Tuy nhiên, xuất phát từ thực tế, đa số ý kiến trong Ủy ban Tài chính-
Ngân sách nhận thấy: Công trình Hồ Tả Trạch đã được đưa vào sử dụng,
bước đầu phát huy được hiệu quả, việc không triển khai thực hiện được
chủ trương “đất đổi đất,” kéo dài thời gian thực hiện hợp phần đền bù
trong khi việc huy động các nguồn vốn khác để xử lý dứt điểm tồn tại này
đã được địa phương tính đến, song tỉnh Thừa Thiên-Huế là địa phương
chưa cân đối ngân sách và các nguồn vốn hợp pháp khác của ngân sách
Trung ương chưa thể bố trí ngay được, khiến đời sống người dân, đặc biệt
là đồng bào dân tộc thiểu số bị thu hồi đất nông nghiệp 10 năm nay gặp
nhiều khó khăn, gây khiếu kiện kéo dài, bức xúc trong nhân dân.
Trên cơ sở xem xét tình hình thực tế nêu trên, Ủy ban Tài chính-Ngân
sách cho rằng, để nhanh chóng hoàn thành hợp phần đền bù, tạo điều kiện
thuận lợi cho việc triển khai, hoàn thành toàn bộ Dự án, đề nghị Ủy ban
Thường vụ Quốc hội xem xét, chấp thuận với đề xuất của Chính phủ cho
phép bổ sung hạng mục đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư vào Dự án
Hồ Tả Trạch do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý và được
sử dụng 77 tỷ đồng trong số 150 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ giai
đoạn 2012-2015 được Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung Dự án Hồ Tả Trạch
để sớm hoàn thành việc đền bù đất lâm nghiệp nhằm xử lý dứt điểm việc
khiếu kiện kéo dài của người dân; đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ,
ngành, địa phương liên quan nghiêm túc rút kinh nghiệm trong chuẩn bị
đầu tư, xác định nội dung công việc của dự án, phương án đền bù, tái
định cư, bổ sung hạng mục của dự án... sớm đưa Dự án vào hoạt động có
hiệu quả, không để khiếu kiện xảy ra.
Qua thảo luận đa số ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá dự
án Hồ Tả Trạch là dự án rất quan trọng, được sự quan tâm của Đảng, Nhà
nước, tuy nhiên thời gian qua, trong hợp phần đền bù giải phóng mặt
bằng, di dân tái định cư vẫn chưa xử lý được khoản đổi đất nông nghiệp
cho dân dẫn tới khiếu kiện kéo dài. Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí
với quan điểm không làm cho dân thiệt thòi khi thu hồi đất để phát triển
kinh tế-xã hội; chỉ đạo dùng các nguồn lực đền bù cho dân.
Chủ trì phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu rõ:
Để đảm bảo minh bạch và làm rõ trách nhiệm, Ủy ban Thường vụ Quốc hội
quyết định sẽ thu hồi hơn 77 tỷ đồng từ hợp phần xây dựng cơ bản của Hồ
Tả Trạch để bổ sung cho hợp phần đền bù, định canh định cư, giải quyết
đất sản xuất và ổn định đời sống nhân dân vùng Hồ Tả Trạch như Tờ trình
của Chính phủ.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu các cơ quan có trách nhiệm gồm: Bộ Kế
hoạch và Đầu tư, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban Nhân
dân tỉnh Thừa Thiên-Huế phải rút kinh nghiệm nghiêm khắc, không để xảy
ra tình trạng như vừa rồi. Trên tinh thần đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội
thống nhất ban hành Nghị quyết với 2 nội dung: Một là quyết định thu hồi
hơn 77 tỷ đồng từ hợp phần xây dựng cơ bản; hai là bổ sung cho hợp phần
đền bù, định canh định cư, giải quyết đất sản xuất và ổn định đời sống
nhân dân nhân dân vùng Hồ Tả Trạch hơn 77 tỷ đồng.
Chưa cho ý kiến về việc điều chỉnh kế hoạch vốn nước ngoài năm 2016
Thời gian còn lại của phiên làm việc sáng 16/8, Ủy ban Thường vụ Quốc
hội cho ý kiến về Tờ trình của Chính phủ về việc điều chỉnh kế hoạch vốn
nước ngoài năm 2016.
Tờ trình của Chính phủ đã báo cáo rõ về tình hình giao và giải ngân kế
hoạch vốn nước ngoài 5 tháng đầu năm 2016; nhu cầu bổ sung kế hoạch vốn
vay ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài năm 2016 của
các bộ, ngành trung ương và địa phương.
Chính phủ đề xuất: Kết quả giải ngân vốn nước ngoài 5 tháng đầu năm có
sự chênh lệch rất lớn giữa các bộ, ngành trung ương và địa phương. Một
số bộ, ngành trung ương và địa phương đã giải ngân cơ bản hết kế hoạch,
nhưng cũng còn nhiều bộ, ngành trung ương và địa phương giải ngân rất
thấp, thậm chí chưa giải ngân.
Việc giải ngân vốn chậm có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chủ yếu
là do có sự khác biệt trong công tác đấu thầu giữa các thủ tục trong
nước và nhà tài trợ, giải phóng mặt bằng còn chậm, năng lực ban quản lý
một số dự án còn hạn chế, vốn đối ứng không đáp ứng đủ nhu cầu, không
được giải ngân vốn nước ngoài theo tiến độ thực hiện, công tác xây dựng
kế hoạch vốn nước ngoài chưa được các bộ, ngành trung ương và địa phương
thực sự quan tâm...
Đối với các dự án đã giải ngân hết kế hoạch, nhưng chưa được bổ sung
vốn, đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ thi công, kéo dài thời gian
hoàn thành, làm tăng chi phí và giảm hiệu quả đầu tư, nhà thầu đang
khiếu nại, đòi bồi thường về việc thanh toán chậm...
Ngoài ra, một số dự án kết thúc Hiệp định trong năm nay, nhà tài trợ
không đồng ý cho kéo dài thời gian giải ngân sang năm sau (chấm dứt việc
cấp vốn trong năm nay), sẽ không có đủ vốn để hoàn thành dự án do không
thể cân đối được vốn trong nước để chi trả khối lượng còn lại của dự
án; đồng thời ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam đối với các nhà tài trợ
nước ngoài trong việc thực hiện các Hiệp định đã ký kết.
Từ các lý do nêu trên, yêu cầu việc điều hòa kế hoạch vốn nước ngoài năm
2016 giữa các dự án, giữa các bộ, ngành trung ương và địa phương là rất
cần thiết.
Tuy nhiên, việc điều hòa này phải có sự phối hợp, rà soát kỹ lưỡng giữa
các bộ, ngành trung ương và địa phương và thực hiện liên tục trong năm
kế hoạch.
Hiện nay số vốn giải ngân quá chênh lệch, Chính phủ giao các bộ, ngành
trung ương và địa phương rà soát xác định chính xác khả năng thực hiện
và giải ngân của từng dự án trong năm 2016, nên Chính phủ chưa có căn cứ
báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều hòa kế hoạch vốn nước ngoài giữa
các bộ, ngành trung ương, địa phương.
Để góp phần đẩy nhanh tiến độ, thực hiện đúng cam kết với nhà tài trợ,
sớm đưa các dự án hoàn thành vào sử dụng, phát huy hiệu quả, trình Ủy
ban Thường vụ Quốc hội giao Thủ tướng Chính phủ: Chủ động bổ sung số vốn
kế hoạch nước ngoài năm 2016 Quốc hội chưa phân bổ chi tiết (1.300 tỷ
đồng) cho các dự án của các bộ, ngành trung ương và địa phương chưa được
giao kế hoạch hoặc đã giải ngân hết kế hoạch năm 2016.
Nhà tài trợ đang yêu cầu đẩy nhanh tiến độ giải ngân trong năm 2016, nếu
không giải ngân hết số vốn này sẽ rút vốn và kết thúc Hiệp định. Cắt
giảm 78,5 tỷ đồng kế hoạch vốn nước ngoài của 3 địa phương không có nhu
cầu sử dụng để bổ sung cho các bộ, ngành trung ương và địa phương khác.
Điều hòa kế hoạch vốn nước ngoài năm 2016 giữa các bộ, ngành trung ương,
địa phương trong tổng mức 50.000 tỷ đồng đã được Quốc hội phê duyệt;
theo nguyên tắc giảm vốn đối với các dự án giải ngân thấp hoặc chưa giải
ngân, điều chuyển cho các dự án đã đạt mức giải ngân cao hoặc đã giải
ngân hết kế hoạch, có nhu cầu bổ sung thêm vốn.
Chính phủ sẽ tổng hợp báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội việc điều chỉnh
kế hoạch vốn nước ngoài năm 2016 vào Quý 2 năm 2017 theo số liệu giải
ngân thực tế năm 2016 của các bộ, ngành trung ương và địa phương.
Qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng Tờ trình của Chính
phủ chưa có đầy đủ căn cứ để Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét nên đề
nghị cần có sự điều chỉnh lại; các vấn đề liên quan sẽ được xem xét tại
phiên họp sau./.
(TTXVN)