Thanh niên nói chung, thanh niên nông thôn nói riêng là nguồn nhân lực quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Chiếm 75% tổng số thanh niên cả nước và hơn 50% lực lượng lao động trong nông nghiệp, thanh niên nông thôn đang có hạn chế lớn là trình độ học vấn và kỹ năng nghề nghiệp thấp… Phần lớn thanh niên nông thôn hiện nay thiếu việc làm, ít có cơ hội được đào tạo nghề nghiệp. Thực tế này đặt ra nhiệm vụ quan trọng của tổ chức Đoàn trong việc tập hợp và giải quyết việc làm cho lực lượng này.

Qua các cuộc điều tra của Viện Xã hội học nghiên cứu về việc làm - lao động gần đây, chỉ có 2,7% thanh niên nông thôn có chuyên môn kỹ thuật bậc trung, cao trong các lĩnh vực; nhân viên kỹ thuật làm trong văn phòng khoảng 1%; trong khi đó, thanh niên nông thôn lao động giản đơn, phi nông nghiệp chiếm tỷ lệ rất cao, khoảng 27%, và lao động trong lĩnh vực nông nghiệp là 32%. Tỷ lệ thất nghiệp từ độ tuổi 15-29 ở nông thôn lên tới 77%.

Trước những khó khăn trong lập nghiệp tại địa phương, rất nhiều bạn trẻ đã tìm giải pháp thoát ly lên thành phố. Tỷ lệ thanh niên nông thôn xa quê hương đi làm ăn xa chiếm 20-30%. Song, do phần lớn thanh niên nông thôn có trình độ học vấn và tay nghề thấp nên chỉ tìm được những công việc không ổn định, thu nhập bấp bênh và gặp rất nhiều rủi ro như: làm thợ xây, bán hàng rong, hoặc lao động tại các khu công nghiệp với mức lương thấp. Hầu hết thanh niên nông thôn hiện nay chỉ tìm được những công việc đơn giản, làm theo thời vụ, với mức thu nhập thấp. Ngay cả đối với những bạn trẻ trụ lại ở địa phương, để phát triển kinh tế gia đình cũng chỉ mang tính chất nhỏ lẻ, không áp dụng được những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp nên năng suất và sản lượng không cao.

Ðể giải quyết thực trạng vừa nêu, thời gian qua, Trung ương Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh đã đề ra nhiều giải pháp. Trung ương Ðoàn đã ban hành Nghị quyết số 04 về tăng cường vai trò của Ðoàn thanh niên trong việc vận động, tổ chức thanh niên tham gia phát triển kinh tế, phát động thanh niên nông thôn thi đua thực hiện phong trào "Bốn mới" nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, gồm: kỹ thuật mới, ngành nghề mới, thị trường mới và mô hình mới tại các địa phương trong cả nước.

Ðoàn thanh niên phối hợp các ngành chức năng tổ chức tập huấn chuyển giao tiến bộ kỹ thuật về khuyến nông, lâm, ngư cho hàng triệu đoàn viên, phối hợp Ngân hàng chính sách xã hội tín chấp cho thanh niên vay vốn phát triển sản xuất. Mô hình thanh niên xung phong tham gia phát triển kinh tế xã hội tiếp tục được các cấp bộ Ðoàn triển khai, như Dự án 18 làng thanh niên lập nghiệp dọc đường Hồ Chí Minh, trồng mới 5 triệu ha rừng, xóa 1.000 cầu khỉ ở đồng bằng sông Cửu Long... Các hoạt động này đã góp phần quan trọng trong việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, giải quyết việc làm, tăng thu nhập, cổ vũ tuổi trẻ làm giàu chính đáng trên quê hương mình.

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn nhiều hạn chế. Hiện nay, số thanh niên được vay vốn để phát triển sản xuất không nhiều. Chính sách vay vốn còn bị bó hẹp và chưa thật sự mở rộng cả về nguồn vốn và hình thức cho vay. Do vậy, cần đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ thanh niên, trong đó đặc biệt là chính sách hỗ trợ vốn nhằm tạo điều kiện cho họ tham gia vào quá trình phát triển kinh tế nông thôn, yếu tố mang tính quyết định trên bước đường lập nghiệp. Hiện nay rất cần có những chính sách đổi mới về giáo dục đào tạo theo hướng tăng cường đào tạo những nghề kỹ thuật, công nghệ, công nghệ cao; hướng việc đào tạo theo nhu cầu xã hội.

Bên cạnh đó, cần tìm ra những mô hình đào tạo nghề phù hợp ở từng địa phương. Việc đào tạo nghề cũng nên tiến hành tại địa phương, tránh tốn kém. Các cơ sở Ðoàn nắm rõ nguyện vọng của thanh niên nông thôn, tư vấn kịp thời về lối sống nghề nghiệp và hỗ trợ các kỹ năng tham gia lực lượng lao động; hỗ trợ doanh nhân trong nông thôn, khuyến khích đầu tư của tư nhân vào khu vực này. Ðoàn cần tham gia giám sát và đề xuất ý kiến nâng cao hiệu quả của chương trình 135, 134 đối với việc xóa đói, giảm nghèo và phát triển bền vững ở vùng sâu, vùng xa; phân bổ ngân sách cho chương trình "ly nông, bất ly hương"... Cần tổng kết mô hình Tổng đội Thanh niên xung phong và giao cho lực lượng thanh niên xung phong đảm nhận các chương trình mang tính chất "khai phá" như các chủ trương xây dựng các công trình trọng điểm của Nhà nước, để các Tổng đội Thanh niên xung phong tham dự là một tập thể Ðoàn vững mạnh...

Trong bối cảnh đất nước đang hội nhập mạnh mẽ nền kinh tế thế giới, nhiều cơ hội mới mẻ đang mở ra cho tuổi trẻ Việt Nam, song cũng đòi hỏi thanh niên phải vận động mạnh mẽ, chủ động, năng động, sáng tạo hơn.

Chính vì thế, các cấp bộ Ðoàn cần tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động đang triển khai, đồng thời, nghiên cứu tìm ra những cách làm mới hỗ trợ thanh niên nông thôn giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, có đời sống vật chất, tinh thần ngày càng cao.

Việt Dũng Báo Nhân Dân