Phần lớn  khách nước ngoài đều ngỡ ngàng khi mục kích sở thị bộ sưu tập vũ khí thô sơ, tự tạo. Khó mà hiểu được, những hiện vật đơn giản nằm kia lại là thứ mà các cựu binh Pháp và Mỹ từng tham chiến ở VN nghĩ đến là “nổi da gà”.

Luôn phải đương đầu với kẻ thù xâm lược mạnh hơn gấp nhiều lần, vũ khí để người VN chiến thắng kẻ địch chính là  sự sáng tạo. Bên cạnh trí thông minh, tài thao lược, đánh giặc bằng mưu kế, thế trận, từ xa xưa ông cha ta đã biết chế tạo nhiều loại vũ khí trang bị phù hợp với điều kiện và cách đánh Việt Nam để chống giặc ngoại xâm. Thời An Dương Vương, nhờ có “Nỏ Liên Châu” mà nước Âu Lạc đã chiến thắng quân xâm lược Triệu Đà; đến thời nhà Hồ (thế kỷ XV), Hồ Nguyễn Trừng đã sáng chế ra súng thần cơ (còn gọi là súng thần cơ sang pháo- loại đại bác lớn đầu tiên ở nước ta); dưới  triều Nguyễn (thế kỷ XIX), ta chế được súng thần công, súng trường, súng kíp... Trong kháng chiến chống Pháp, để có vũ khí đánh giặc, quân và dân ta đã sản xuất ra các loại vũ khí thô sơ, tự tạo từ nhiều nguồn: có loại được tự chế rất thô sơ; có loại được cải tiến từ phương tiện, dụng cụ sinh hoạt sản xuất; có loại cải tiến từ các loại vũ khí lấy được của địch. Nguyên liệu để chế tạo các loại vũ khí này thường có sẵn ở các địa phương như tre, gỗ, đá, ong vò vẽ, lá độc , dây thép, đạn lép của địch... Anh hùng Núp và đội du kích Gia Lai nổi tiếng đánh địch bằng lao và chông; Anh hùng LLVT Pinăng Tắc ở Ninh Thuận nổi tiếng đánh địch bằng bẫy đá; Anh hùng Đoàn Văn Chia ở khu 9  nổi tiếng với việc nuôi và huấn luyện ong vò vẽ, chế ra 33 loại chông  để đánh địch.

Các loại Chông

Không chỉ sáng tạo trong việc chế tạo vũ khí lạnh, quân dân ta  còn chế tạo ra nhiều loại vũ khí nóng thô sơ (súng Bazoka, SKZ, súng bộ binh, mìn tự tạo...)  nhưng có uy lực đủ sức diệt các loại phương tiện chiến tranh hiện đại của địch như: xe tăng, xe bọc thép, phá sập lô cốt, tháp canh. Chỉ tính riêng năm 1966, Mỹ thừa nhận 20% số lính Mỹ thương vong  là do hầm chông và mìn. Năm 1967, 50% số thương vong  của sư đoàn lính thuỷ đánh bộ số 1 Mỹ và 25% tổng số thương vong toàn lực lượng  lính thuỷ đánh bộ Mỹ tại VN  là do hầm chông và cạm bẫy của ta.

Sẽ  đưa bộ sưu tập vũ khí thô sơ, tự tạo ra nước ngoài 716 hiện vật trưng bày, gồm 18 loại vũ khí lạnh và 5 loại vũ khí nóng, được chia làm 9 nội dung: Sưu tập cung, nỏ, giáo, mác; sưu tập chông; sưu tập chông, mìn, cạm bẫy (các loại phối hợp); sưu tập mìn; sưu tập lựu đạn, đạn, đạp lôi; sưu tập thuỷ lôi; sưu tập vũ khí lớn và sưu tập vũ khí tự tạo cải tiến. Đây là kết quả của dự án “Sưu tầm, phục chế bộ sưu tập vũ khí thô sơ, tự tạo của Việt Nam trong chiến tranh giải phóng (1945-1975) do Bộ Quốc phòng phê duyệt năm 2006. Chưa đủ, theo Thiếu tướng Lê Mã Lương, Giám đốc Bảo tàng LSQSVN, các loại vũ khí thô sơ, tự tạo nằm rải rác ở cả 3 miền: Bắc- Trung –Nam, nên việc tìm kiếm, sưu tập, phục chế cần phải có thời gian. Vì thế, việc sưu tầm vẫn được tiếp tục. Trên cơ sở hình ảnh, hiện vật gốc sưu tầm, sẽ tiến hành phục chế để trưng bày và lưu giữ. Theo kế hoạch, Bảo tàng sẽ cho xuất bản một cuốn sách dày khoảng 700 trang giới thiệu về các loại vũ khí, thô sơ tự tạo. Trong tương lai gần, bảo tàng sẽ dành khoảng 1000 m2 để trưng bày các loại vũ khí thô sơ, tự tạo với những phối cảnh được phục chế giống như trong thực tế. Thiếu tướng Lê Mã Lương cũng cho biết, trong thời gian tới, bảo tàng sẽ phối hợp với một số bảo tàng trên thế giới đưa  các bộ sưu tập vũ khí thô sơ, tự tạo ra giới thiệu tại các nước. Năm 2003, bảo tàng đã đưa một số bộ sưu tập sang  trưng bày tại Áo, Australia trong 3 tháng, thu hút rất đông người xem. Thông qua khách tham quan đến với triển lãm những ngày này, cho thấy bộ sưu tập vũ khí thô sơ, tự tạo đặc biệt có sức hút. Nếu muốn biết vì sao VN chiến thắng 2 đế quốc hùng mạnh, có lẽ một phần câu trả lời nằm ở chính các bộ sưu tập này.

Theo VanHoaOnline