Với nhan đề “Việt Nam phản đối Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo ở Biển Đông,” trang tin Down Jones Newswires và iMarket Report ngày 3/3 đã lên án hành vi vi phạm luật pháp quốc tế của Trung Quốc.

Dẫn tuyên bố của Phó phát ngôn viên Bộ ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng, bài báo nhấn mạnh việc Trung Quốc xây dựng trái phép và mở rộng xây dựng tại các đảo san hô và làm thay đổi diện tích các đảo, bãi đá ở Trường Sa là hành vi vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam.

Bài báo cho biết Việt Nam đưa ra phản ứng nêu trên sau khi các hình ảnh vệ tinh mới đây cho thấy việc xây dựng của Trung Quốc trên quần đảo tranh chấp ở Biển Đông đã mở rộng đáng kể, làm tăng thêm mối lo ngại với các nước láng giềng.

Theo bài báo, sau khi nghiên cứu kỹ các hình ảnh vệ tinh, các chuyên gia nhận định những hình ảnh đã cung cấp các bằng chứng rõ ràng cho thấy Trung Quốc đã xây dựng một hòn đảo nhân tạo trên diện tích gần 75.000m2, bao gồm 2 cầu tàu, nhà máy ximăng và một sân bay trực thăng tại bãi ngầm Đá Tư Nghĩa (Hughes Reef).

Các hình ảnh vệ tinh cũng cho thấy Trung Quốc đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng tương tự ở hai đảo khác là Đá Gạc Ma (Johnson South Reef) và Đá Gaven, nơi Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền chồng lấn với các nước láng giềng.

Trước đó, trên trang tin Nhật báo Phố Wall (Wall Street Journal - WSJ), hai tác giả Jeremy Page từ Bắc Kinh và Julian E. Barnes từ Washington đã có chung bài viết “Trung Quốc ồ ạt mở rộng xây dựng các đảo tranh chấp ở Biển Đông,” trong đó khẳng định việc Trung Quốc ồ ạt xây dựng các đảo nhân tạo ở Biển Đông để tạo một chuỗi pháo đài có thể khống chế đường không và đường biển cho thấy Bắc Kinh không từ bỏ tham vọng lãnh thổ.

Theo WSJ, tốc độ và quy mô của việc xây đảo ở Biển Đông cho thấy Bắc Kinh, dù gần đây đã kiềm chế lời nói và tránh những cuộc đối đầu trên biển và trên không, vẫn không từ bỏ tham vọng triển khai sức mạnh trong khu vực.

Trước các động thái trên, các quan chức Mỹ đã nhiều lần yêu cầu Trung Quốc chấm dứt việc cải tạo đất và và xây đảo, nhưng không có kết quả. Trong chuyến thăm Bắc Kinh hồi đầu tháng 2/2015, ông Daniel Russel, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách châu Á-Thái Bình Dương đã nêu mối quan ngại của Mỹ về các vấn đề nêu trên.

Theo ông Russel, hành động của Trung Quốc đã gây bất ổn và mâu thuẫn với các thành viên ASEAN, khi mà nước này đã ký một thỏa thuận không ràng buộc với ASEAN, cam kết tránh các hoạt động khiêu khích ở Biển Đông, như đưa người cư trú ở các bãi đá và đảo trước đây bỏ hoang.

Theo nhận định của giới chuyên gia, các cơ sở của Trung Quốc ở Trường Sa rõ ràng dùng cho mục đích quân sự, trong khi một số hành động gần đây của nước này trong việc tranh giành chủ quyền lãnh thổ được thực hiện bằng lực lượng hải cảnh và kiểm ngư.

Ông James Hardy, biên tập viên phụ trách khu vực châu Á-Thái Bình Dương của IHS Janes’s Defence Weekly, tạp chí chuyên về quân sự, nhận xét từ chỗ chỉ có một số cơ sở nhỏ bằng bê tông, giờ đây Trung Quốc đã có các đảo đầy đủ với sân bay trực thăng, đường băng, cảng và các phương tiện để hỗ trợ lực lượng lớn binh lính.

Theo ông, các cơ sở hạ tầng như vậy cho phép Trung Quốc thực hiện yêu sách “đường lưỡi bò” một cách mạnh mẽ hơn. Hành động của Trung Quốc thời gian qua là một chiến dịch được lên kế hoạch chi tiết để tạo ra một chuỗi pháo đài có khả năng kiểm soát đường không, đường biển dọc trung tâm của quần đảo Trường Sa.

Ông Ian Storey, chuyên gia nghiên cứu về Biển Đông tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore, lại cho rằng các cơ sở này có khả năng được sử dụng để thực thi tuyên bố chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc và gia tăng áp lực đối với các tàu chiến và tàu bảo vệ bờ biển của các nước tranh chấp khác.

Theo ông Ian Storey, điều này cho thấy mặc dù gần đây Bắc Kinh nói đang tìm cách hạ nhiệt căng thẳng ở Biển Đông, nhưng chính sách của nước này về cái gọi là “đường lưỡi bò” cơ bản vẫn không thay đổi.

Tuy nhiên, theo kết luận của WSJ, hành động của Trung Quốc sẽ không làm tăng tính hợp pháp về yêu sách chủ quyền tại Biển Đông theo Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển, đó là: Chỉ có đất được hình thành một cách tự nhiên mới cho phép một quốc gia tuyên bố quyền hàng hải trong vùng nước lân cận!

Không chỉ ở Mỹ, báo giới châu Âu (trang Sóng Đức của Đức, báo Zue-rích mới, báo Liên bang của Thụy Sĩ….) cũng đăng một loạt bài viết tố cáo hành động ồ ạt xây dựng cơ sở hạ tầng trên các đảo, bãi đá lấn chiếm và tranh chấp trên Biển Đông của Trung Quốc nhằm đánh đồng việc “sở hữu thực tế” đối với các đảo mà họ đang tạo ra.

Các báo này cũng kết luận rằng luật pháp quốc tế chỉ công nhận những vùng đất tự nhiên chứ không phải các đảo nhân tạo./.

Đức Ngọc (Vietnam+)