Phát biểu khai mạc Diễn đàn, đại diện Bộ Công Thương, đồng chí Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ thị trường châu Âu - châu Mỹ nhấn mạnh: Thị trường Á – Âu (Eurasia) là thị trường truyền thống của Việt Nam trước đây và hiện nay được coi là thị trường xuất khẩu tiềm năng với rất nhiều dư địa hợp tác. Đây là liên khu vực rộng lớn gồm 28 nước, trải dài từ Đông Âu sang Trung Á, với tổng diện tích khoảng 23,5 triệu km2, dân số hơn 400 triệu người và tổng GDP gần 4500 tỷ USD. Đây cũng là khu vực rất giàu tài nguyên khoáng sản đặc biệt là dầu mỏ, khí đốt, kim loại màu, than đá, ngũ cốc...

Về hợp tác thương mại, theo số liệu của Hải quan Việt Nam, năm 2022, trong bối cảnh tình hình kinh tế, chính trị thế giới có nhiều biến động bất thường, với nhiều khó khăn, thách thức, thương mại song phương giữa Việt Nam và các nước khu vực Á Âu chỉ đạt 13,3 tỷ USD, giảm 9,7% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, xuất khẩu đạt 8,6 tỷ USD giảm 13,1%, nhập khẩu đạt 4,67 tỷ USD, giảm 2,9% so với cùng kỳ năm 2021.

Trong 9 tháng năm 2023, giao thương hàng hóa giữa Việt Nam và các nước khu vực Eurasia đạt 9 tỷ USD, giảm 6,5% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực này là 6,3 tỷ USD, giảm 1,2%; nhập khẩu đạt 2,7 tỷ USD, giảm 19%. 

Mặc dù giao thương hàng hóa giữa hai Bên bị sụt giảm trong thời gian vừa qua, tuy nhiên khu vực Á Âu vẫn là một thị trường giàu tiềm năng đối với các doanh nghiệp Việt Nam, cụ thể: 

Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực Á Âu chỉ chiếm khoảng 2,4% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam và khoảng 0,4% tổng kim ngạch nhập khẩu của khu vực này. Các dự án đầu tư từ khu vực Á Âu hiện chỉ chiếm khoảng 0,3% trong tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam.

Giữa hai Bên đã hình thành các thiết chế, khung khổ vững chắc làm nền tảng cho sự phát triển hợp tác song phương, bao gồm hai Hiệp định thương mại tự do: VN-EAEU FTA với Liên minh kinh tế Á - Âu (LB Nga, Belarus, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan) và EVFTA với Liên minh Châu Âu; Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVIPA); 14 Ủy ban Hỗn hợp/ Ủy ban liên Chính phủ và 1 cơ chế Tham vấn hợp tác kinh tế song phương. Những cơ chế hợp tác như nêu trên đã và đang được triển khai hiệu quả, làm cơ sở vững chắc để doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp các nước Á - Âu tăng cường hợp tác trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là kinh tế, thương mại và đầu tư. 

Khu vực Á Âu cũng là khu vực đông đảo cộng đồng người Việt Nam làm ăn, sinh sống. Việc thúc đẩy trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm giao thương, kết nối giữa các doanh nghiệp tại Việt Nam và cộng đồng người Việt tại khu vực này sẽ hỗ trợ cho hợp tác về thương mại và đầu tư của Việt Nam với Á Âu được hiệu quả và thực chất hơn. 

Để cụ thể hóa những cơ hội hợp tác giữa hai Bên, tại Diễn đàn, các diễn giả đến từ Bộ Công Thương, Hiệp hội doanh nghiệp Trung và Đông Âu, các Đại sứ quán khu vực Á Âu tại Việt Nam, các Thương vụ Việt Nam tại khu vực này, cùng đại diện một số Tập đoàn lớn đang đầu tư và kinh doanh thành công tại Eurasia đã cung cấp nhiều thông tin bổ ích về các xu hướng chính sách, nhu cầu và cơ hội hợp tác, kinh nghiệm tiếp cận và chiếm lĩnh thị trường khu vực Á Âu.

Cũng trong khuôn khổ Diễn đàn còn diễn ra phần Tọa đàm giữa đại diện các cơ quan quản lý nhà nước, các hiệp hội, doanh nghiệp về những cơ hội, thách thức khi kinh doanh, đầu tư tại khu vực Á-Âu. Trong đó, các Bên tập trung chia sẻ: Những giải pháp tận dụng các cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do trong khu vực (EVFTA, VN-EAEUFTA); Các biện pháp thanh toán và vận tải tối ưu khi xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Á Âu; Các bài học kinh nghiệm và những lưu ý cần thiết khi giao thương tại khu vực này; Trao đổi về thực tiễn áp dụng các mô hình kinh tế mới tại Việt Nam và khu vực Á Âu, cũng như các cơ hội hợp tác có thể thúc đẩy giữa hai Bên.  

Bên cạnh những nội dung thảo luận nêu trên, Ban tổ chức Diễn đàn đã tổ chức hoạt động tư vấn 1-1, giữa doanh nghiệp với các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài thông qua các phòng họp trực tuyến, chia theo từng nhóm thị trường để cung cấp thêm thông tin thị trường và giải đáp các khó khăn, vướng mắc.   

Kết thúc Diễn đàn, đồng chí Tạ Hoàng Linh khẳng định “Bộ Công Thương, với vai trò là cơ quan chủ trì các hoạt động hợp tác kinh tế - thương mại song phương và đa phương tại Khu vực Á Âu, sẽ tiếp tục phối hợp với các Đại sứ quán, các Cơ quan đại diện thương mại của các nước trong khu vực, các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài… đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp nắm bắt và tận dụng cơ hội hợp tác mới, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong hoạt động giao thương, đồng thời tiếp tục hoàn thiện và triển khai các giải pháp tổng thể để thúc đẩy các hoạt động thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và thị trường châu Âu - châu Mỹ nói chung và thị trường khu vực Á Âu nói riêng”./.

Đức Anh - Tất Thắng