Về nguyên nhân chủ quan khiến tuyến đường sắt này chậm tiến độ, Bộ Giao thông Vận tải đánh giá thiết kế cơ sở ban đầu của dự án còn sơ sài, chưa lường hết được quy mô, tính chất, công năng, nên phải điều chỉnh lại bước thiết kế kỹ thuật.

Cùng với đó, quá trình chờ nhà tài trợ phê duyệt hợp đồng, cấp hiệu lực cho Hiệp định vay vốn bổ sung kéo dài. Ngân hàng xuất nhập khẩu Trung Quốc (China Eximbank) là cơ quan quản lý, cung cấp nguồn vốn vay không thiết lập đại diện thường trú tại Việt Nam nên ảnh hưởng đến hiệu quả điều hành cấp vốn.

Tập đoàn Cục 6 Đường sắt Trung Quốc (Tổng thầu EPC) chưa có kinh nghiệm trong triển khai thực hiện dự án tổng thể theo hình thức hợp đồng EPC; chưa thực hiện theo đúng cam kết về tiến độ, thiếu kinh nghiệm trong thiết kế.

Cách thức triển khai thực hiện dự án ở mỗi nước có sự khác biệt, đặc biệt là lập hồ sơ thiết kế, hồ sơ nghiệm thu thanh toán. Trong khi đó, đây là lần đầu tiên Tổng thầu Trung Quốc thực hiện dự án tại Việt Nam dẫn đến công tác quản lý điều hành còn nhiều lúng túng và bất cập.

Cũng theo lý giải của Bộ Giao thông Vận tải, công tác giải ngân của hiệp định vay bổ sung gặp nhiều vướng mắc do các bên chưa thống nhất được ý kiến pháp lý. Hiệp định vay bổ sung được ký từ 11/5/2017 nhưng đến 28/12/2017 các bên mới thống nhất được ý kiến pháp lý và đến ngày 25/4/2018 mới thống nhất được 13 điều kiện cho lần giải ngân đầu tiên của dự án.

Về nguyên nhân khách quan, việc giải phóng mặt bằng tại trung tâm thành phố Hà Nội rất chậm và phức tạp, không đáp ứng được yêu cầu của công tác khảo sát thiết kế kỹ thuật. Hệ thống quy định của pháp luật hiện hành của Việt Nam về thực hiện hợp đồng EPC chưa đầy đủ, đồng bộ.

Lạm phát trong giai đoạn 2010-2011 (chỉ số giá tiêu dùng lần lượt là 11,8% và 18,13%) đã ảnh hưởng lớn đến giá nhân công, vật tư, vật liệu xây dựng...

Bộ Giao thông Vận tải cho rằng "dự án chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư trách nhiệm chính thuộc phía Tổng thầu". Ngoài ra, Chủ đầu tư (Bộ Giao thông Vận tải), Ban quản lý dự án đường sắt chịu trách nhiệm trong công tác quản lý, điều hành dự án. Tư vấn thiết kế bước lập dự án chịu trách nhiệm về chất lượng lập dự án đầu tư; chủ đầu tư của phần giải phóng mặt bằng là UBND thành phố Hà Nội phải chịu trách nhiệm về việc chậm trễ trong công tác giải phóng mặt bằng. Tư vấn giám sát chịu trách nhiệm trong công tác chỉ đạo thi công, quản lý tiến độ, chất lượng, giá thành xây dựng.

Thời gian qua, mặc dù Bộ Giao thông Vận tải và các bên liên quan đã quyết liệt chỉ đạo nhưng dự án vẫn triển khai rất chậm, đến nay vẫn chưa thể hoàn thành và nguy cơ kéo dài... Các khó khăn vướng mắc đã được Bộ Giao thông Vận tải báo cáo cấp có thẩm quyền để hỗ trợ chỉ đạo và có các giải pháp nhằm đưa dự án vào vận hành khai thác trong thời gian sớm nhất.

Bộ Giao thông Vận tải đã chỉ đạo Ban quản lý dự án đường sắt chủ động rà soát các điều khoản trong hợp đồng EPC, xác định rõ trách nhiệm của Tổng thầu và các bên liên quan để xử lý, giải quyết khiếu kiện trong trường hợp cần thiết phù hợp với điều kiện của hợp đồng EPC.

Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông được Bộ Giao thông Vận tải phê duyệt năm 2009, với tổng mức đầu tư hơn 550 triệu USD (gần 8.800 tỷ đồng) từ nguồn vốn vay ODA của Chính phủ Trung Quốc và vốn đối ứng trong nước.

Dự án khởi công tháng 10/2011 với mục tiêu hoàn thành vào tháng 6/2014, một năm sau chính thức khai thác. Tuy nhiên, sau đó dự án lùi tiến độ vận hành đến tháng 6/2016, rồi tiếp tục lùi đến cuối năm 2016, cuối quý 2/2017.

Sau khi được điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 868 triệu USD (18.000 tỷ đồng), dự án lùi đến tháng 10/1017, rồi đến tháng 2/2018, cuối năm 2018.

Tháng 9/2018, dự án chạy thử nghiệm và lại lùi thời gian vận hành đến tháng 4/2019. Dịp 30/4, dự án tiếp tục lỡ hẹn./.

Theo vnexpress