Về đề xuất chấm dứt hợp đồng trước thời hạn với 8 dự án BOT đang gặp khó khăn của Bộ Giao thông vận tải (GTVT), Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) đề nghị xem xét kỹ từng dự án để có phương án cụ thể. Ngân sách Nhà nước cần bố trí khoảng hơn 13.000 tỷ đồng để thanh toán cho nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án của 8 dự án.
Các dự án BOT được đề xuất mua lại, theo Bộ GTVT, đều là các dự án đã hoàn thành đưa vào khai thác nhưng chưa được thu phí hoặc không thể thu phí do mất an ninh, trật tự, phương án tài chính bị phá vỡ.
Ngoài ra, nhóm này còn có các dự án đã thu phí, doanh thu thực tế chỉ đạt 30% so với hợp đồng, nếu tiếp tục thu phí và áp dụng các biện pháp như tăng phí, kéo dài thời gian thu phí... phương án tài chính vẫn bị phá vỡ, dư nợ ngày càng tăng và dự án không thể tiếp tục thực hiện theo hợp đồng do hoàn cảnh thay đổi cơ bản.
Bộ KH&ĐT cho biết, cả 8 dự án đều được triển khai trước thời điểm Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP) có hiệu lực thi hành. Do đó, từng dự án cần phải được xem xét kỹ lưỡng trên cơ sở nội dung hợp đồng BOT đã ký.
Bộ KH&ĐT cho rằng, Bộ GTVT cần phân loại cụ thể 8 dự án theo 2 trường hợp chấm dứt hợp đồng: Do sự kiện bất khả kháng và do phía cơ quan ký kết hợp đồng vi phạm hợp đồng.
Với nguồn vốn để thanh toán chấm dứt hợp đồng 7 dự án từ nguồn vượt thu ngân sách nhà nước năm 2012 và từ các nguồn tăng thu, tiết kiệm chi hàng năm trong giai đoạn 2021-2025, Bộ KH&ĐT đề nghị Bộ Tài chính xem xét, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về nguồn vốn này để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội theo quy định. Bộ KH&ĐT sẽ phối hợp trong các vấn đề có liên quan.
Trong phương án trình Chính phủ, Bộ GTVT đưa ra 8 dự án BOT có bất cập để đề xuất. Việc này đã có sự thống nhất với nhà đầu tư.
Dự án đầu tiên được đề xuất mua lại là hầm đường bộ qua Đèo Cả. Theo Bộ GTVT, việc đặt trạm thu phí trên tuyến La Sơn - Túy Loan song hành để hoàn vốn cho dự án xây dựng hầm đường bộ qua Đèo Cả là bất cập, có thể gây phản ứng của người sử dụng dịch vụ, gây mất an ninh trật tự. Do vậy, dù hầm Hải Vân và tuyến La Sơn - Túy Loan đã đưa vào khai thác, nhà đầu tư chưa được thu phí trên tuyến này.
Trạm thu phí Túy Loan trên cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi. Ảnh: VEC.
Dự án thứ hai được đề xuất mua lại là đầu tư xây dựng tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới (Bắc Kạn) và cải tạo, nâng cấp QL3 đoạn Km75 - Km100. Sau khi dự án hoàn thành, nhà đầu tư đã tổ chức thu phí trên tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới từ tháng 1/2018.
Nhưng ở trạm QL3, do bất cập, người dân tụ tập phản đối nên nhà đầu tư chưa được thu phí, dẫn đến doanh thu chỉ đạt khoảng 9,9% so với hợp đồng, gây phá vỡ phương án tài chính.
6 dự án khác được Bộ GTVT đề xuất xử lý bất cập bao gồm: Dự án hạng mục đường vành đai phía Tây thành phố Thanh Hóa đoạn Km0 - Km6; Dự án cải tạo, nâng cấp QL91 đoạn Km14 - Km50+889; Dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh đoạn Km1738+148 - Km1763+610; Dự án đầu tư xây dựng công trình cầu Thái Hà vượt sông Hồng trên đường nối hai tỉnh Thái Bình và Hà Nam với đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình giai đoạn 1; Dự án cải tạo, nâng cấp luồng sông Sài Gòn đoạn từ cầu đường sắt Bình Lợi tới cảng Bến Súc; Dự án đầu tư xây dựng công trình cầu Việt Trì - Ba Vì nối QL32 với QL32C.\
Để đảm bảo đủ cơ sở pháp lý để xử lý dứt điểm các vướng mắc, Bộ KH&ĐT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ GTVT chịu trách nhiệm toàn diện trước Chính phủ, Thủ tướng và các cơ quan có thẩm quyền về thông tin, số liệu, rà soát nội dung hợp đồng, cơ sở pháp lý của việc đề xuất chấm dứt hợp đồng và các vấn đề tồn tại của dự án dẫn đến phải chấm dứt hợp đồng dự án trước thời hạn.
Theo tính toán sơ bộ, nguồn vốn Nhà nước dự kiến cần bố trí để xử lý vướng mắc, bất cập khoảng 13.115 tỷ đồng, theo phương án của Bộ GTVT. Bộ GTVT này cũng kiến nghị xem xét, bố trí từ vốn ngân sách Nhà nước hoặc các nguồn vốn hợp pháp khác để thanh toán cho nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án.
Cơ quan này cho rằng việc giải pháp xử lý các vướng mắc của 8 dự án BOT nêu trên là kết quả thực hiện theo yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, yêu cầu của Quốc hội về xử lý triệt để vướng mắc, bất cập các dự án BOT./.
Quốc Hùng