Trước xu thế hội nhập kinh tế quốc tế đang ngày càng được mở rộng tại
Việt Nam, việc phát triển nguồn lực nội tại, trọng tâm là các doanh
nghiệp tư nhân, đang trở thành đòi hỏi bức thiết.
Đầu năm mới 2015, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh đã chia
sẻ với phóng viên câu chuyện xoay quanh chủ đề
này.
- Năm 2015 được coi là năm của hội nhập kinh tế quốc tế. Bộ trưởng
đánh giá như thế nào về mức độ thích ứng của Việt Nam trong tiến trình
hội nhập?
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: Hội nhập quốc tế mạnh mẽ sẽ
tạo ra không gian phát triển và thị trường rộng lớn hơn cho Việt Nam.
Chúng ta sẽ có nhiều thị trường xuất khẩu hàng hóa với những ưu đãi cao
hơn hiện nay. Điều đó sẽ thúc đẩy sản xuất trong nước phát triển, tạo ra
công ăn việc làm. Sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam sẽ được biết đến
tại nhiều nơi trên thế giới.
Vừa qua, chúng ta đã thực hiện rất nhiều cải cách về mặt thể chế kinh tế
và môi trường đầu tư theo hướng phù hợp hơn với các thông lệ quốc tế.
Tuy nhiên, tiến trình hội nhập cũng mang lại nhiều thách thức lớn mà
chúng ta cần phải phấn đấu để theo kịp các quốc gia trong khu vực và thế
giới. Môi trường kinh doanh Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn, bộ máy
quản trị cũng chưa sẵn sàng. Ông đặc biệt lo lắng, doanh nghiệp của Việt
Nam chưa có thông tin đầy đủ về hội nhập. Đây là vấn đề được Đảng và
Nhà nước hết sức quan tâm.
Điều quan trọng nhất hiện nay, đó là chúng ta phải đẩy mạnh công tác
tuyên truyền, tập huấn cho mỗi doanh nghiệp từ bé đến lớn những thông
tin cần thiết về các hiệp định, giúp họ hiểu sẽ phải đối mặt với cái gì,
cần có giải pháp gì để vượt qua khó khăn và làm thế nào để tận dụng
được lợi thế của hội nhập quốc tế.
Trong thời gian qua, chúng ta đã thực hiện tiến trình đàm phán, tham gia
hội nhập mạnh mẽ, hiệu quả nhưng khâu triển khai thông tin và tập huấn
trong nước từ chính quyền địa phương, các bộ, ngành tới các doanh nghiệp
chưa có những kế hoạch cụ thể. Đây là điều đáng lo và cần phải được làm
ngay.
- Khu vực kinh tế tư nhân - nguồn động lực cho tăng trưởng của nền
kinh tế, đang bị “lép vế” trước sự phát triển vững mạnh của các doanh
nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI). Bộ trưởng đánh giá như thế nào về vấn đề
này?
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: Một nền kinh tế tự chủ cần
phải có một lực lượng doanh nghiệp mạnh và chỉ có doanh nghiệp Việt Nam
mạnh mới có thể xây dựng được thương hiệu Việt Nam. Thời gian qua, doanh
nghiệp Việt nam phát triển còn yếu, quy mô doanh nghiệp đa phần là nhỏ
dẫn đến hạn chế về nguồn lực.
Năm 2014, doanh nghiệp FDI xuất khẩu chiếm 68% trong tổng số 150 tỷ USD
xuất khẩu của Việt Nam. Nhìn ở góc độ thu hút đầu tư nước ngoài, đây là
thành quả, nhưng nếu nhìn ở góc độ sức khỏe của nền kinh tế thì đây là
một điều mà chúng ta cần phải suy nghĩ. Bản thân các doanh nghiệp FDI
khi đầu tư vào Việt Nam họ cũng cần các doanh nghiệp nội địa trong chuỗi
cung ứng sản phẩm. Giai đoạn này, chúng ta chủ động mời doanh nghiệp
FDI vào Việt Nam là để tạo công ăn việc làm, tạo sản phẩm, từ đó tạo
tăng trưởng và ổn định tình hình kinh tế-xã hội. Nắm bắt được các cơ hội
từ làn sóng đầu tư nước ngoài sẽ giúp doanh nghiệp trong nước nhận được
sự chuyển giao công nghệ tiên tiến, tiếp thu được những tinh hoa, công
nghệ mới.
Bộ trưởng thừa nhận rằng doanh nghiệp nội địa của Việt Nam chưa đủ mạnh,
khả năng tiếp thu khoa học công nghệ còn yếu. Về dài hạn, chúng ta phải
chăm lo nhiều hơn đến việc phát triển khu vực trong nước, đặc biệt là
doanh nghiệp tư nhân.
Nhiều người khi nhắc tới tư nhân là e ngại. Cái đó lạc hậu rồi. Bây giờ
chúng ta nói nhà nước này là của dân, do dân và vì dân. Dân là người làm
nên cách mạng, làm nên lịch sử, do đó cần lấy dân làm gốc. Doanh nghiệp
tư nhân là doanh nghiệp của dân, vậy thì chúng ta phải chăm lo đến
doanh nghiệp tư nhân. Và coi đó là con đẻ của chúng ta, là sản phẩm
thuần túy 100% Việt Nam. Tại sao chúng ta lại phân biệt tư nhân không
được ưu tiên bằng nhà nước. Vậy thì quan điểm vì dân, do dân là ở đâu?
Đây chính là cội nguồn mà chúng ta vẫn nói. Tuy nhiên, nhiều khi vận
dụng, chúng ta lại phân biệt. Vì vậy, ngay trong năm 2015, Việt Nam cần
có nhiều chính sách hơn nữa, tháo gỡ những khó khăn cho doanh nghiệp,
đặc biệt là thúc đẩy doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp tư nhân phát
triển. Doanh nghiệp tư nhân phải trở thành nền tảng, động lực quan trọng
nhất để đóng góp vào tăng trưởng, ổn định nền kinh tế Việt Nam.
- Theo Bộ trưởng, Luật Doanh nghiệp sửa đổi và Luật Đầu tư sửa đổi
sẽ mang lại những tác động tích cực nào cho doanh nghiệp Việt Nam trong
2015?
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: Hai Luật Đầu tư sửa đổi và
Luật Doanh nghiệp sửa đổi sẽ có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2015 với những
Nghị định và Thông tư hướng dẫn cụ thể. Nếu chúng ta làm tốt điều này,
chắc chắn sẽ góp phần tạo ra môi trường thuận lợi cho người dân và doanh
nghiệp.
Tuy nhiên, từ môi trường thuận lợi này làm sao để doanh nghiệp có thể
tạo thành làn sóng đầu tư mới hoặc những cơ hội mới cho phát triển thì
không chỉ phụ thuộc vào hai Luật này. Chúng ta còn cần nhiều những chính
sách khác, như chính sách về tín dụng, giải quyết nợ xấu để doanh
nghiệp có thể tiếp cận được nguồn vốn hay là những cải thiện về môi
trường đầu tư kinh doanh khác kèm theo. Nếu chúng ta thực hiện được đồng
bộ những điều này thì mới có thể tạo ra làn sóng đầu tư và phát triển
doanh nghiệp tốt lên.
Tuy nhiên, Luật Đầu tư và Luật Đoanh nghiệp vẫn đóng vai trò là hai luật
gốc. Với những thay đổi vừa qua, các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp
tư nhân và kể cả doanh nghiệp FDI rất hoan nghênh và đánh giá cao vai
trò của hai Luật này. Tôi tin rằng điều này sẽ tạo ra động lực mới cho
tăng trưởng kinh tế.
- Theo Bộ trưởng, thời gian tới, cần có thêm những chính sách gì để hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân phát triển?
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: Thời gian qua, Bộ Kế hoạch và
Đầu tư không chỉ có những hội thảo trong Bộ mà còn có các hội thảo quốc
tế lớn. Gần đây nhất, diễn đàn Hợp tác đối tác phát triển (VDPF) cũng
đã đưa ra hai chủ đề trong đó có chủ đề về phát triển doanh nghiệp tư
nhân.
Theo quan điểm của tôi, một chính sách thôi là không đủ, cần rất nhiều
các chính sách khác nhau để hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân phát triển.
Luật doanh nghiệp sửa đổi và Luật đầu tư sửa đổi lần này cũng là một
trong những giải pháp tạo nền tảng quan trọng cho khối kinh tế này có
thể tiếp cận thị trường dễ dàng, minh bạch trong đầu tư. Đây là giải
pháp căn bản những chưa đủ, còn nhiều việc cần phải giải quyết.
Có một giải pháp mà tôi tin rằng rất quan trọng, cần phải thực hiện. Đó
là tạo dựng và hỗ trợ những vườn ươm tài năng. Đây là giải pháp mà nhiều
quốc gia trên thế giới đã áp dụng và thành công. Chúng ta cần có những
trung tâm ươm những tài năng để những người có ý tưởng kinh doanh đầu tư
có môi trường đào tạo và phát triển. Kế hoạch này đang được chúng tôi
quyết liệt thực hiện. Tuy nhiên, rất khó khả thi nếu dự án này không
được phổ cập rộng rãi tới từng địa phương, vùng miền.
Giải pháp thức hai, đó là tạo nguồn vốn để hỗ trợ doanh nghiệp vừa và
nhỏ. Bộ đã triển khai thành lập quỹ hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, với
tổng số vốn cấp cho năm nay là 500 tỷ đồng. Trong thời gian tới, Bộ Kế
hoạch và Đầu tư sẽ xem xét vấn đề cấp thêm kinh phí cho quỹ này phát
triển.
Ngoài ra, cuối năm 2015, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ trình Quốc hội phê
chuẩn Luật Doanh nghiệp vừa và nhỏ và Luật dành cho ngành công nghiệp hỗ
trợ nói riêng và những chính sách này sẽ tạo ra nền tảng cho doanh
nghiệp tư nhân hình thành và phát triển, góp phần mang lại những điều
kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp.
Một giải pháp nữa cũng hết sức quan trọng, đó là tạo điều kiện để các
doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận thị trường. Chúng ta cần cung cấp
thông tin về những thách thức của hội nhập kinh tế quốc tế, hỗ trợ doanh
nghiệp xây dựng thương hiệu và làm thế nào để giúp các doanh nghiệp có
thể nhận được sự chuyển giao công nghệ từ các đối tác nước ngoài.
Bên cạnh đó, chúng ta nên xem xét tới việc thành lập và nâng cấp các
trường đào tạo, dạy nghề nhằm nuôi dưỡng nguồn lao động có tay nghề cho
quốc gia do VCCI đứng đầu. Để làm được điều này cần sự hỗ trợ rất nhiều
từ phía nhà nước. Những chính sách về tiếp cận tín dụng cũng phải được
thực hiện rõ ràng, minh bạch và phải ưu tiên hơn cho các doanh nghiệp tư
nhân.
- Xin cám ơn Bộ trưởng./.
Diệu Linh (TTXVN)