Chiều 5/12, tại thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương (Hội đồng) tổ chức Kỳ họp thứ bảy dưới sự chủ trì của PGS. TS. Nguyễn Thế Kỷ, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng.

Đây là kỳ họp tổng kết, đánh giá kết quả hoạt động của Hội đồng trong năm 2019, triển khai phương hướng, nhiệm vụ công tác năm 2020.

Năm 2019, được sự quan tâm và chỉ đạo của Ban Bí thư, Lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng và sự phối hợp, hỗ trợ của một số ngành, địa phương, đơn vị, Hội đồng đã bám sát chức năng, nhiệm vụ, phấn đấu hoàn thành tốt các nhiệm vụ, nổi bật là:

Thứ nhất, tổ chức thành công Hội thảo khoa học toàn quốc năm 2019 với chủ đề: “Vai trò định hướng của phê bình trong hoạt động thực tiễn và sáng tạo văn học, nghệ thuật hiện nay” tại tỉnh Vĩnh Phúc. Đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương; cùng hơn 100 đại biểu các Ban, Bộ, Ngành ở Trung ương, tỉnh Vĩnh Phúc và các nhà khoa học, văn nghệ sĩ, đại diện các cơ quan xuất bản, báo chí trong cả nước đã tham dự Hội thảo. Hội thảo đã nhận được trên 70 tham luận, tập trung đánh giá thực trạng hoạt động phê bình văn học, nghệ thuật ở nước ta hiện nay, lý giải nguyên nhân và đề xuất các kiến nghị, giải pháp thiết thực, hiệu quả để thúc đẩy sự phát triển của phê bình văn học, nghệ thuật, đáp ứng yêu cầu phát triển nền văn nghệ Việt Nam trong tình hình mới. Sau Hội thảo, Hội đồng sẽ tiếp tục nghiên cứu, tổng hợp các tham luận và có báo cáo tư vấn giúp Đảng, Nhà nước tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo lĩnh vực quan trọng này.

Thứ hai, tổ chức tọa đàm khoa học “Xây dựng tiêu chí lựa chọn tác giả, tác phẩm văn học Việt Nam hiện đại phục vụ cho việc học tập, giảng dạy, nghiên cứu, lý luận, phê bình hiện nay” tại Hà Nội. Tọa đàm do Tiểu ban lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trong nhà trường chủ trì, làm nòng cốt, quy tụ các chuyên gia, các nhà nghiên cứu, lý luận, phê bình văn học và  trực tiếp đang giảng dạy văn học trong các nhà trường, bước đầu thống nhất các tiêu chí khoa học để lựa chọn các tác giả, tác phẩm văn học Việt Nam hiện đại để phục vụ cho việc học tập, giảng dạy, nghiên cứu lý luận, phê bình hiện nay. Đây là cơ sở để Tiểu ban tiếp tục xây dựng chương trình khảo sát thực tế và các tọa đàm chuyên sâu để tư vấn giúp Đảng, Nhà nước về vấn đề này trong thời gian tới.

Thứ ba, tổ chức xét và trao tặng thưởng các tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất bản năm 2018. Quá trình xét tặng thưởng tiếp tục được Hội đồng triển khai bài bản theo quy chế, quy trình chặt chẽ, qua đó đã lựa chọn, trao tặng thưởng cho 15 tác phẩm, trong đó có 4 tác phẩm hạng A; 6 tác phẩm hạng B; 5 tác phẩm hạng C; tặng thưởng 9 đơn vị công bố nhiều tác phẩm có đóng góp cho sự phát triển lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật. Nhìn chung, các tác phẩm được lựa chọn tặng thưởng lần này ở cả 3 lĩnh vực chuyên ngành (lý luận chung; lý luận, phê bình văn học; lý luận, phê bình các loại hình nghệ thuật) đều có giá trị cao về khoa học và thực tiễn, đáp ứng được các yêu cầu và tiêu chí xét chọn của Hội đồng. So với kỳ tặng thưởng lần thứ 5, ở lần xét thưởng này, tuy số lượng tác phẩm gửi về Hội đồng giảm nhẹ nhưng mặt bằng chung về chất lượng các tác phẩm được cải thiện, xuất hiện một số công trình tốt, có sức ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống văn học, nghệ thuật.

Lễ trao tặng thưởng các tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất bản năm 2018 được tổ chức trọng thể tại Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam cùng với chương trình nghệ thuật đặc sắc và được truyền hình trực tiếp trên các kênh sóng của Đài Tiếng nói Việt Nam. Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương thay mặt Ban Bí thư dự và trao tặng thưởng. Tham dự buổi lễ có Đồng chí Võ Văn Phuông, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương; lãnh đạo các ban, bộ, ngành; các tập thể và cá nhân được tặng thường; phóng viên các cơ quan thông tấn, báo chí và đông đảo công chúng quan tâm.

Hiện nay, Hội đồng đã tổ chức thẩm định 90 đề cương gửi về đề nghị hỗ trợ năm 2018-2019 và tiến hành ký hợp đồng hỗ trợ đối với 28 tác phẩm. Hội đồng đang tập hợp hồ sơ để chuẩn bị tiến hành công tác tặng thưởng các tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất bản năm 2019 và hỗ trợ các tác phẩm triển khai trong năm 2020.

Thứ tư, thực hiện nhiệm vụ được Lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương phân công, Hội đồng đã tham gia và có những đóng góp thiết thực trong việc sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” (Nghị quyết). Hội đồng đã tổ chức xây dựng Báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết, đề xuất các giải pháp và 5 kiến nghị tiếp tục đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả Nghị quyết trong thời gian tới. Đồng thời, cử cán bộ tham gia Ban Chỉ đạo, Tổ biên tập của Ban Tuyên giáo Trung ương đi khảo sát kết quả thực hiện Nghị quyết tại một số địa phương, đơn vị trọng điểm, đóng góp cho Ban Chỉ đạo, Tổ biên tập để xây dựng báo cáo chung về kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết, báo cáo Lãnh đạo Ban trình Bộ Chính trị.

Thứ năm, tổ chức thành công 2 Hội nghị tập huấn công tác lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật năm 2019 về chủ đề: “Nâng cao trình độ nhận thức và năng lực quản lý, lãnh đạo văn học, nghệ thuật”. Hội nghị khu vực phía Bắc từ ngày 19 đến 22/8/2019 tại Thành phố Hải Phòng và Hội nghị khu vực phía Nam từ ngày 9 đến 12/9/2019 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Tham dự 2 hội nghị có tổng số 474 học viên là lãnh đạo, chuyên viên Ban Tuyên giáo các tỉnh ủy, thành ủy phụ trách văn hóa-văn nghệ; cán bộ quản lý nhà nước về văn hóa-văn nghệ; lãnh đạo các hội văn học, nghệ thuật chuyên ngành ở Trung ương và địa phương; các nhà nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật; phóng viên, biên tập viên các cơ quan thông tấn, báo chí, xuất bản, phát thanh, truyền hình chuyên viết về văn học, nghệ thuật; giáo viên giảng dạy, nghiên cứu văn học, nghệ thuật.

Qua việc lấy ý kiến đóng góp của các học viên, đa số ý kiến đánh giá, nội dung các chuyên đề đều phù hợp, thiết thực, có sự kết hợp giữa lý luận và thực tiễn. Phần lớn các ý kiến đều khẳng định việc tổ chức những hội nghị tập huấn là cần thiết, bổ ích; đề nghị Hội đồng tiếp tục duy trì, tăng thêm thời gian và nâng cao hơn nữa chất lượng các chuyên đề. Một số ý kiến mong muốn Hội đồng phối hợp với Ban Tuyên giáo, Hội Văn học, nghệ thuật các tỉnh/thành mở thêm các hội nghị tập huấn cho từng địa phương hoặc từng cụm tỉnh/thành, tạo cơ hội cho nhiều người được tham dự mang tính chuyên sâu hơn.

Thứ sáu, tư vấn giúp Ban Bí thư, Lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương hướng xử lý một số vụ việc nảy sinh thuộc lĩnh vực văn học, nghệ thuật; thường xuyên theo dõi những vấn đề nổi cộm và tổ chức đấu tranh chống quan điểm sai trái trong đời sống văn học, nghệ thuật.

Thứ bảy, theo đề nghị của Thường trực Thành ủy Hải Phòng, Hội đồng đã giúp đỡ Thành ủy Hải Phòng thành lập Hội đồng Giám khảo, các Tiểu ban Giám khảo gồm các đồng chí Ủy viên Hội đồng, các văn nghệ sĩ uy tín tham gia chấm các tác phẩm tham dự Cuộc thi Sáng tác văn học, nghệ thuật, về chủ đề “Hải Phòng - Khát vọng vươn lên”. Hội đồng Giám khảo và các Tiểu ban Giám khảo đã tổ chức chấm giải khách quan, công tâm trên tinh thần đề cao chất lượng và gửi kết quả về Ban Tổ chức Cuộc thi, hoàn thành nhiệm vụ theo đúng kế hoạch.

Thứ tám, triển khai nhiệm vụ nghiên cứu khoa học để làm tốt chức năng tư vấn, trong năm 2019, Hội đồng đã tổ chức, triển khai nghiệm thu cấp cơ sở và cấp Bộ (Ban Đảng) các đề tài, đề án khoa học: Đề án“Vấn đề đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng lực lượng cán bộ làm công tác lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật ở Việt Nam hiện nay” (thuộc chương trình năm 2017); Đề tài: “Nhận diện các khuynh hướng vận động và phát triển của văn học, nghệ thuật Việt Nam hiện nay” (thuộc chương trình năm 2018). Hội đồng tiếp tục triển khai thực hiện 3 đề tài khoa học cấp Ban Đảng năm 2019, bao gồm: Đề tài“Vấn đề nghiên cứu, tiếp thu và vận dụng các tư tưởng lý thuyết văn nghệ nước ngoài vào Việt Nam hiện nay”; Đề tài “Về mối quan hệ giữa chính trị và văn nghệ từ thời kỳ Đổi mới đến nay”; Đề tài “Sự nhất quán và tiếp tục phát triển đường lối văn hóa, văn nghệ của Đảng từ Đề cương văn hóa Việt Nam (1943) đến nay”.

Đánh giá về những kết quả đạt được trong năm 2019, Thường trực Hội đồng cho rằng: Trong hoàn cảnh gặp nhiều khó khăn, Hội đồng tiếp tục củng cố tổ chức và nhân sự, kiện toàn bộ máy, nâng cao hiệu lực và hiệu quả làm việc, đưa hoạt động của cơ quan dần đi vào nề nếp, nâng cao ý thức trách nhiệm, đảm bảo hoạt động bình thường của cơ quan. So với chương trình, kế hoạch công tác năm 2019, Hội đồng cơ bản đã hoàn thành các nhiệm vụ chính, đạt chất lượng tốt. Các hoạt động của Hội đồng đã phát huy vai trò tích cực đối với sự phát triển của đời sống văn học, nghệ thuật nói chung, lĩnh vực lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật nói riêng.

Bên cạnh đó, Hội đồng đã tập hợp được một đội ngũ đông đảo các nhà khoa học, các nhà lý luận, phê bình, trí thức, văn nghệ sĩ có tài năng, tâm huyết và uy tín chuyên môn cao tham gia, góp phần định hướng sự phát triển lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật, nhờ đó, ảnh hưởng và uy tín của Hội đồng trong giới tiếp tục được củng cố, nâng cao. Các cơ quan trực thuộc Hội đồng (Văn phòng; Tạp chí Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật) tiếp tục có nhiều cải tiến, đổi mới trong công tác, nỗ lực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, tích cực, chủ động tham mưu, giúp việc có hiệu quả cho Hội đồng mà trực tiếp và thường xuyên là Thường trực Hội đồng.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, các thành viên Hội đồng tham gia Kỳ họp thứ bảy cũng nhận định: Tiến độ triển khai công việc của Hội đồng nhìn chung còn chậm; chưa triển khai được một số chương trình công tác theo kế hoạch (Chương trình nghiên cứu tổng kết lý luận và thực tiễn văn học, nghệ thuật Việt Nam từ khi đất nước đổi mới đến nay; Chương trình dịch thuật quốc gia về lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật; Tổ chức lớp bồi dưỡng dành cho đội ngũ các cây bút trẻ viết lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trong cả nước).

Vai trò và hoạt động chuyên môn của các tiểu ban chưa được phát huy, chưa hiệu quả. Ngoài tiểu ban Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trong nhà trường, tiểu ban Lý luận, phê bình văn học tổ chức tọa đàm và xây dựng kế hoạch khảo sát thực tế, các tiểu ban khác chưa tổ chức được các hoạt động chuyên môn theo phân công.

Ngoài ra, tình trạng hoạt động không đều trong các thành viên Hội đồng vẫn chưa được khắc phục. Một số thành viên Hội đồng chưa phát huy hết trách nhiệm. Vì vậy, Hội đồng chưa nắm bắt kịp một số xu hướng mới, một số hiện tượng nảy sinh từ thực tiễn đời sống văn học, nghệ thuật để có thể làm công tác tư vấn tốt hơn nữa cho Đảng và Nhà nước.

Theo Chủ tịch Hội đồng Nguyễn Thế Kỷ, trong năm 2020, Hội đồng cần tập trung thực hiện có chất lượng một số nhiệm vụ cơ bản sau:

Một là, tiếp tục tăng cường phối hợp với các đơn vị liên quan; bám sát, nghiên cứu, nắm bắt thực tiễn để kịp thời tư vấn giúp Đảng và Nhà nước những vấn đề nổi bật trong lĩnh vực lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật; lựa chọn một số chủ đề nổi bật trong đời sống văn học, nghệ thuật hiện nay, nghiên cứu để tư vấn chuyên sâu giúp Đảng và Nhà nước.

Hai là, tiếp tục phát huy vai trò và đóng góp của các Tiểu ban chuyên môn nhằm nâng cao hiệu quả công tác của Hội đồng. Trong năm 2020, mỗi Tiểu ban chủ động phối hợp với Thường trực Hội đồng và Văn phòng Hội đồng xây dựng kế hoạch và tổ chức ít nhất 1 tọa đàm khoa học kết hợp với khảo sát thực tế tại các trường Đại học, các Hội Văn học, nghệ thuật tại Trung ương, địa phương và có báo cáo để Hội đồng tư vấn giúp Đảng, Nhà nước.

Ba là, tổ chức xét và trao tặng thưởng các tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất bản năm 2019; tổ chức xét duyệt, ký hợp đồng hỗ trợ các tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật triển khai trong năm 2020. Tổ chức 1 Hội thảo khoa học toàn quốc (dự kiến vào tháng 10/2020). Tổ chức Hội nghị tập huấn công tác lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật năm 2020 cho các học viên khu vực phía Nam và phía Bắc (dự kiến trong tháng 8/2020). Tổ chức lớp bồi dưỡng dành cho đội ngũ các cây bút trẻ viết lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trong cả nước (dự kiến trong Quý II/2020).

Bốn là, phối hợp với Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương tổ chức nghiệm thu 3 đề tài khoa học cấp Ban đảng năm 2019 do Hội đồng chủ trì; triển khai thực hiện 1 đề tài khoa học cấp Ban đảng đăng ký năm 2020. Phối hợp với Hội đồng Lý luận Trung ương tổ chức Hội thảo về công tác lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật để tham mưu cho Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIII của Đảng.../.

Hoàng Minh