Chiều 25/4, tại Hà Nội, Đoàn giám sát việc thực hiện chính sách về ứng phó với biến đổi khí hậu do ông Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam dẫn đầu đã làm việc với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. 

Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về tình hình hạn hán, xâm nhập mặn khu vực Tây Nguyên, Nam Trung Bộ cho thấy: Tại khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ, từ cuối năm 2015 đến nay, lượng mưa trong khu vực rất thấp, các hồ chứa thủy lợi, thủy điện đạt dung tích thấp so với thiết kế và cùng kỳ nhiều năm, nhiều hồ nhỏ đã cạn nước, các đập dâng phần lớn không còn khả năng cung cấp nước, một số sông suối trên địa bàn không còn dòng chảy. Hạn hán đã xảy ra trên diện rộng ở Tây Nguyên (chiếm tới 70% diện tích canh tác khu vực Tây Nguyên) và Nam Trung Bộ; các tỉnh bị hạn hán nghiêm trọng như: Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Ninh Thuận, Bình Thuận... Tại các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, do mùa mưa năm 2015 đến muộn, kết thúc sớm và không có lũ, dòng chảy thượng nguồn sông Mê Kông bị thiếu hụt, mực nước thấp nhất trong vòng 90 năm qua nên xâm nhập mặn đã xuất hiện sớm hơn so với cùng kỳ trung bình nhiều năm gần 2 tháng; phạm vi xâm nhập mặn vào đất liền sâu nhất lên đến hơn 90km (chưa từng xuất hiện trong lịch sử quan trắc xâm nhập mặn), độ mặn lớn nhất tại các khu vực lớn hơn và vào sâu trung bình nhiều năm từ 10-25km. Đã có 11/13 tỉnh, thành phố vùng đồng bằng sông Cửu Long bị ảnh hưởng do xâm nhập mặn, sản xuất nông nghiệp bị thiệt hại nặng nề, thiếu nước ngọt nghiêm trọng. 

Theo báo cáo của các địa phương, hạn hán và xâm nhập mặn ở khu vực Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long tính đến ngày 24/4/2016 đã làm 390.192 hộ dân bị thiếu nước sinh hoạt; thiệt hại 240.215 ha lúa; 18.335 ha hoa màu; 55.651 ha cây ăn quả; 104.106 ha cây ăn quả; 1.117 gia súc bị chết. Tổng thiệt hại ước tính là 5.572 tỷ đồng. 

Báo cáo về tình hình cân đối nguồn nước quốc gia vùng Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đồng bằng Sông Cửu Long ứng phó với hạn hán và xâm nhập mặn chỉ rõ: với lượng mưa bình quân năm là 1.960mm; tổng lượng dòng chảy hàng năm là 847 tỷ mét khối, trong đó lượng dòng chảy phát sinh từ các sông quốc tế chảy vào Việt Nam chiếm 60%. Về khả năng nước, tổng dung tích trữ các hồ chứa của Việt Nam chỉ chiếm khoảng 5% tổng lượng nước mặt bình quân hàng năm. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đưa ra nhận định, tuy lượng nước bình quân trên đầu người ở mức độ trung bình nhưng phân bổ không đều cả theo không gian và thời gian, vì vậy nguy cơ hạn hán, thiếu nước đặc biệt diễn ra ở vùng ven biển miền Trung, Tây Nguyên, Đồng bằng Sông Cửu Long. 

Dự báo trên cơ sở nhận định của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Trung ương, trong các tháng tiếp theo của mùa khô năm 2016 (từ cuối tháng 4 đến tháng 8/2016), tình trạng khô hạn, thiếu nước sẽ lan rộng ra các tỉnh Trung Bộ khu vực từ Nghệ An đến Bắc Bình Thuận và có khả năng kéo dài tới tháng 8-9/2016; ở khu vực Nam Bình Thuận và Tây Nguyên kéo dài đến đầu tháng 6. Xâm nhập mặn sẽ lấn sâu vào vùng cửa sông, ven biển khu vực Trung Trung Bộ. Tại Nam Bộ, trong tháng 4, lưu lượng thượng nguồn sông Mê Kông về đồng bằng sông Cửu Long khả năng được duy trì và tương đương tháng 3 vừa qua; từ nay đến cuối tháng 5 xu thế đỉnh triều giảm do đó độ mặn các trạm thuộc hệ thống sông Cửu Long, sông Đồng Nai-Sài Gòn và sông Vàm Cỏ có xu thế giảm dần nhưng vẫn còn cao hơn cùng kỳ năm 2015, riêng vùng bán đảo Cà Mau – Kiên Giang độ mặn cao nhất năm khả năng xuất hiện vào cuối tháng 4, đầu tháng 5/2016. 

Thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ đạo tổ chức đo đạc, dự báo chuyên ngành về xâm nhập mặn tại đồng bằng sông Cửu Long; đề xuất Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ 2 đợt với tổng kinh phí là 1.008,4 tỷ đồng và 5.221 tấn gạo cho các tỉnh Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long để ổn định đời sống nhân dân và ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn. Nhằm tiếp tục ứng phó có hiệu quả với tình hình hạn hán, xâm nhập mặn diễn biến phức tạp và các loại hình thiên tai khác, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát đề nghị cần tăng cường năng lực quốc gia về giám sát, dự báo về biến đổi khí hậu để thông báo cho người dân biết, nguyên tắc là phòng là chính. 

Cùng với đó, cần làm tốt các yêu cầu lồng ghép ứng phó biến đổi khí hậu trong quy hoạch phát triển; chuyển đổi sản xuất, xác định rõ việc cần tiết kiệm, không thể coi nước là tài nguyên vô hạn. Về lâu dài, công tác tuyên truyền cần được đẩy mạnh để nâng cao nhận thức; tăng cường năng lực phòng chống thiên tai ở cộng đồng. Hãy sẵn sàng và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, Bộ trưởng Cao Đức Phát kêu gọi. 

Kết luận buổi làm việc, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đánh giá cao ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có nhiều nỗ lực tham mưu kịp thời cho Đảng, Nhà nước, Chính phủ có những Nghị quyết, Chương trình cấp quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu. Buổi làm việc đã giúp đoàn giám sát nâng cao nhận thức về tổng thể xu hướng biến đổi khí hậu ở Việt Nam và các vùng đặc trưng; hiểu nguyên nhân dẫn đến hạn hán, ngập mặn trong thời gian qua. 

Thể hiện sự đồng tình với những đề xuất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ông Nguyễn Thiện Nhân cho rằng thời gian tới Bộ cần tiếp tục triển khai các giải pháp đã đề ra: tăng cường bảo vệ rừng, phát triển nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; điều chỉnh chế độ canh tác, đẩy mạnh công nghệ tưới tiên tiến-tiết kiệm nước gắn với chuyển đổi cơ cấu cây trồng-giảm cây trồng sử dụng nhiều nước, nghiên cứu, phát triển các giống cây trồng có thể thích hợp với nước ngọt, nước mặn và nước lợ; hoàn thiện hệ thống thủy lợi; hình thành phương pháp ứng phó tại chỗ; hỗ trợ nhân dân xây dựng các hệ thống trữ nước nhỏ... 

Đối với hơn 390 hộ dân đang bị thiếu nước sinh hoạt, ông Nguyễn Thiện Nhân nêu rõ: sau khi đi khảo sát thực tế tại một số địa phương sẽ kêu gọi toàn xã hội chung tay giúp các hộ dân bị thiếu nước có cách trữ nước và lọc nước. 

Ông Nguyễn Thiện Nhân khẳng định Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sẽ luôn đồng hành cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong thời gian tới, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sẽ đi khảo sát tại Nam Bộ, Trung Bộ và Tây Nguyên, sau đó xây dựng kế hoạch phối hợp với các bộ ngành liên quan để phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu. 

Hai cơ quan có thể bàn, phối hợp xây dựng bộ tài liệu về các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu; tổ chức một cuộc thi viết về các giải pháp, công trình của người dân, nhà khoa học; giới thiệu các mô hình hay nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu. Đồng thời cần kêu gọi các nhà khoa học cung cấp các giải pháp để đất nước và các vùng đặc trưng ứng phó hiệu quả và thành công biến đổi khí hậu - ông Nguyễn Thiện Nhân gợi mở.
 
Ông Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh: Biến đổi khí hậu tác động hàng ngày đến cuộc sống của từng gia đình, từng người dân Việt Nam hôm nay và mai sau. Tất cả mọi người dân cần cùng suy nghĩ, có trách nhiệm đóng góp trí tuệ, sức lực vào việc ứng phó với biến đổi khí hậu, không thể chỉ khoán cho Nhà nước. Bên cạnh đó, mỗi người dân có thể cùng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giám sát việc thực hiện các Chương trình phòng tránh thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu của Quốc gia và địa phương nơi mình sinh sống.../. 

Phúc Hằng/TTXVN