Sáng ngày 26/7/2017, tại Hà Nội, đã diễn ra Lễ ký kết hợp tác lần thứ 3 giữa Uỷ ban An toàn giao thông (ATGT) Quốc gia và Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) về ATGT năm 2017 & Công bố kết quả nghiên cứu ATGT năm 2016. Những kết quả của “Nghiên cứu về tình hình tham gia giao thông của học sinh trung học phổ thông tại Hà Nội và đề xuất giải pháp cải thiện”.

Tham dự Lễ ký kết hợp tác giữa Ủy ban ATGT Quốc gia và Hiệp hội VAMM về ATGT năm 2017 & Công bố kết quả nghiên cứu ATGT năm 2016 có Lãnh đạo Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia; Lãnh đạo các Bộ Giao thông vận tải; đại diện Bộ Công thương, Giáo dục và Đào tạo, Y tế; Lãnh đạo Cục Cảnh sát giao thông, Xe máy Bộ Quốc phòng; Lãnh đạo Tổng cục Đường bộ Việt Nam; Lãnh đạo Ban An toàn giao thông, Sở Giao thông vận tải địa phương, đại diện Tổ chức Y tế thế giới, Quỹ an toàn đường bộ toàn cầu, Tổ chức phòng chống thương vong Châu Á, đại diện các cơ quan liên quan, đại diện các nhóm nghiên cứu an toàn giao thông xe máy. Về phía VAMM có ông Yano Takeshi – Chủ tịch Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam cùng các thành viên hiệp hội và đông đảo cơ quan thông tấn báo chí trong và ngoài nước.

Thực trạng tham gia giao thông và ATGT của học sinh THPT tại Hà Nội

Đánh giá tình hình giao thông thời gian qua cho thấy học sinh THPT đang là nhóm đối tượng chiếm số lượng lớn trong số các ca tử vong vì tai nạn giao thông, PGS. TS. Chu Công Minh – chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực nghiên cứu về giao thông và các cộng sự đã thực hiện dự án nghiên cứu dưới sự hỗ trợ từ VAMM và Uỷ ban ATGT Quốc gia nhằm phân tích và tìm hiểu những nguyên nhân dẫn tới thực trạng này.

Theo nghiên cứu, số liệu về tai nạn giao thông (TNGT) liên quan tới lứa tuổi học sinh cấp 3 đã cho thấy: học sinh cấp 3 có liên quan tới 90% tổng số vụ TNGT của trẻ em và tỷ lệ tử vong do TNGT của nhóm này có xu hướng gia tăng trong hai năm gần đây. Ba nguyên nhân hàng đầu góp phần gây ra TNGT trẻ em bao gồm: Đi sai phần đường, vi phạm tốc độ và thiếu quan sát.

Tỉ lệ thiệt mạng do TNGT trên 100 học sinh nhóm THPT tại Hà Nội vào năm 2016 là 7,39. Tỉ lệ này cao hơn nhiều so với tỉ lệ trung bình ở khu vực châu Á. Cụ thể gấp 1,25 lần tỉ lệ trung bình của Campuchia, 2,73 lần của Nhật Bản và 1,84 lần Hàn Quốc.

Học sinh bậc THPT phần lớn sử dụng xe đạp điện và xe máy điện làm phương tiện di chuyển, 52% các em lựa chọn xe đạp điện và xe máy điện là phương tiện đi lại, 7% đi xe máy trái phép. Chính sự thay đổi phương tiện từ đi xe đạp và đi bộ sang đi xe đạp điện và xe máy điện là nguyên nhân khiến học sinh THPT chiếm tới 90% các vụ TNGT của trẻ em.

PGS. TS. Chu Công Minh – chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực nghiên cứu về giao thông thông báo kết quả kết quả nghiên cứu ATGT năm 2016 (ảnh DP)

Trong khi đó, căn cứ vào dữ liệu của phía Cảnh sát giao thông và khảo sát của nhóm nghiên cứu do PGS.TS. Chu Công Minh chủ trì cho thấy, vi phạm tốc độ là nguyên nhân hàng đầu gây ra TNGT ở lứa tuổi học sinh bậc THPT. Bên cạnh vấn đề tốc độ thì học sinh ở lứa tuổi này còn đang vi phạm những quy định cơ bản khi tham gia giao thông như: 34% xe mô tô không có gương chiếu hậu, với xe máy điện là 81%, và xe đạp điện là 90%.

Tất cả các nguyên nhân này đang dẫn tới những con số đáng báo động về tình trạng TNGT ở đối tượng học sinh. Tỉ lệ TNGT của nhóm tự đi xe đạp điện, xe máy điện và xe máy là cao nhất, cứ 2 học sinh thì có 1 học sinh xảy ra TNGT liên quan tới xe đạp điện, xe máy điện. Như vậy, theo tính toán của nghiên cứu có tới 55% các vụ TNGT xảy ra với học sinh THPT là do xe máy điện và xe đạp điện. Loại hình phương tiện này mất an toàn đối với học sinh THPT, đòi hỏi phải được hướng dẫn, xử lý vi phạm và quản lý chặt chẽ nhiều hơn nữa để bảo đảm an toàn cho học sinh tới trường.

Trong khi đó, xe buýt hiện được đánh giá là phương tiện di chuyển an toàn nhất của học sinh từ lớp 9 tới bậc THPT thì lại chiếm một tỉ lệ rất nhỏ: Chỉ có 2% học sinh lớp 9 và 4% học sinh bậc Trung học phổ thông sử dụng xe buýt đến trường.

Cần tăng cường giáo dục về ATGT học đường

Báo cáo của nhóm nghiên cứu cũng đưa ra thông tin, qua khảo sát đối với 2.390 học sinh THPT tại Hà Nội cho thấy, đối với công tác giáo dục ATGT, học sinh THPT chủ yếu được dạy về quy định pháp luật và biển báo hiệu đường bộ, kỹ năng điều khiển phương tiện chủ yếu do cha, mẹ hướng dẫn. Trong đó, có 33% học sinh trả lời chưa được học cách đi bộ an toàn, 27% học sinh chưa được học về kỹ năng điều khiển phương tiện đúng cách. Đánh giá về công tác giáo dục ATGT qua các cấp học, học sinh THPT vẫn chủ yếu được dạy về Luật Giao thông đường bộ và biển báo hiệu đường bộ. Trong khi đó, trên thực tế, học sinh được chỉ dẫn về kỹ năng điều khiển phương tiện chủ yếu từ cha mẹ.

PGS.TS. Chu Công Minh cho biết: Luật Giao thông đường bộ chưa có quy định về độ tuổi thấp nhất được điều khiển các loại xe đạp điện, xe máy điện mà hiện nay không chỉ học sinh THPT mà ngay cả học sinh THCS cũng đã sử dụng xe đạp điện và xe máy điện tham gia giao thông. Thêm vào đó, chưa có quy định về việc người điều khiển xe đạp điện và xe máy điện phải có chứng chỉ pháp luật giao thông đường bộ và chứng chỉ kỹ năng lái xe an toàn.

Trước tình hình trên, PGS.TS Chu Công Minh kiến nghị Ủy ban ATGT đề nghị UBND TP. Hà Nội thí điểm thực hiện khu trường học an toàn tại 3 trường THPT gồm Việt Đức, Lý Thái Tổ và Quang Trung trong năm 2018. Giai đoạn 2019-2020 triển khai tại các trường của 4 quận nội thành, giai đoạn sau năm 2020 xem xét triển khai tại tất cả các trường THPT trên địa bàn Hà Nội.

Trọng tâm của ý tưởng là việc xây dựng các khu vực riêng cho xe đưa đón, mở làn xe phi cơ giới hay làn dành riêng cho xe đạp xung quanh khu vực trường học, đồng thời chấm dứt tình trạng lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh buôn bán. Giải pháp này được kỳ vọng sẽ tạo nên môi trường an toàn xung quanh khu vực trường học.

Về công tác giáo dục, PGS.TS Chu Công Minh cho rằng, cần triển khai chương trình phổ biến kiến thức và thực hành kỹ năng điều khiển phương tiện cho học sinh.  Ngoài ra, PGS.TS. Chu Công Minh cũng kiến nghị UBND TP. Hà Nội giao nhiệm vụ cho Sở GD&ĐT và Tổng Công ty Vận tải Hà Nội tổ chức chương trình cho học sinh trải nghiệm đi xe buýt công cộng theo lộ trình, năm 2018 thí điểm tại quận Hoàn Kiếm và Hai Bà Trưng; giai đoạn 2019-2020 mở rộng tại 4 quận nội thành và sau năm 2020 triển khai trên toàn địa bàn.

Một giải pháp nữa được PGS.TS Chu Công Minh và nhóm nghiên cứu kiến nghị là TP. Hà Nội giao nhiệm vụ cho Sở GD&ĐT chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan tổ chức dạy và sát hạch kỹ năng điều khiển xe đạp điện, xe máy điện cho học sinh THPT theo lộ trình năm 2018 thí điểm tại các trường Việt  Đức, Đống Đa và Quang Trung, giai đoạn 2019-2020 tại 4 quận nội thành…

Lễ ký kết hợp tác giữa Ủy ban ATGT Quốc gia và Hiệp hội VAMM về ATGT năm 2017 (ảnh DP)

Đánh giá kết quả hợp tác ATGT giữa Uỷ ban ATGT Quốc gia và VAMM theo ông Khuất Việt Hùng – Phó Chủ tịch Chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia: “Chương trình phối hợp giữa Ủy ban ATGT Quốc gia và Hiệp hội VAMM năm 2016 đã mang lại nhiều đóng góp tích cực cho công tác nâng cao nhận thức cho người dân và bảo đảm an toàn giao thông tại Việt Nam.Trong quá trình tham gia giao thông, nhóm học sinh Trung học phổ thông là nhóm dễ bị tổn thương. Chính bởi vậy các giải pháp nhằm nâng cao ATGT cho học sinh Trung học phổ thông có vai trò rất quan trọng. Các kết quả nghiên cứu, phân tích tỷ lệ tai nạn giao thông theo nhóm phương tiện, nguyên nhân tai nạn giao thông, sở thích đi lại, kỹ năng điều khiển phương tiện của học sinh Trung học phổ thông, thực trạng sở hữu phương tiện của hộ gia đình cùng các kiến nghị, đề xuất giảm thiểu tai nạn giao thông ở lứa tuổi Trung học phổ thông của nhóm nghiên cứu sẽ là các căn cứ quý báu để Ủy ban An toàngiao thông Quốc gia, các bộ, ngành liên quan và các địa phương tổng hợp đề ra những biện pháp, chính sách hiệu quả, kịp thời ngăn chặn tai nạn giao thông ở học sinh Trung học phổ thông tại Việt Nam, góp phần xây dựng môi trường giao thông an toàn, thân thiện và bền vững”.

Cũng trong buổi lễ ký kết, ông Shigeo Yoshizawa – Chủ tịch ủy ban ATGT, Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy quốc tế (IMMA) đã có những chia sẻ về kinh nghiệm hoạt động  ATGT đường bộ trên thế giới, đặc biệt bài học thực tiễn thành công về An toàn đường bộ xe máy tại Đài Loan. Nhận định của những chuyên gia quốc tế như ông Shigeo Yoshizawa sẽ là bài học kinh nghiệm giá trị dành cho VAMM trong việc định hướng cho sự phát triển lâu dài và bền vững của thị trường xe máy tại Việt Nam.

Cũng tại buổi lễ, VAMM cũng công bố gói tài trợ cho dự án nghiên cứu “Vai trò của xe máy tại Việt Nam – Hiện tại và tương lai”, được thực hiện trong năm 2017 dưới sự giám sát của Ban điều hành Quỹ nghiên cứu ATGT của VAMM. Mục tiêu của đề án là đưa ra giải pháp quản lý sử dụng xe máy an toàn, hiệu quả, thân thiện để phát triển một môi trường giao thông an toàn, hiện đại cho người dân./.

Duy Phong