Quảng bá hình ảnh quốc gia thông qua danh nhân văn hóa là một chiến lược quan trọng trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế. Theo các nghiên cứu về ngoại giao văn hóa, danh nhân văn hóa không chỉ là biểu tượng của di sản quốc gia mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các nền văn hóa khác nhau, từ đó tạo dựng hình ảnh nhân văn và bền vững của một quốc gia trong cộng đồng quốc tế.

Việt Nam là một ví dụ điển hình về việc sử dụng danh nhân văn hóa để làm nổi bật bản sắc dân tộc và nâng cao vị thế quốc gia. Trong số các nhân vật tiêu biểu, Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Xuân Hương và Lê Hữu Trác nổi lên như những biểu tượng không chỉ của văn hóa Việt Nam mà còn mang giá trị nhân văn có thể hội nhập sâu rộng với thế giới.

NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU: BIỂU TƯỢNG VĂN CHƯƠNG YÊU NƯỚC

Nguyễn Đình Chiểu (1822–1888) là một nhà thơ, nhà văn hóa lớn của Việt Nam, nổi bật với tinh thần yêu nước, đạo đức nhân văn, và sự kiên cường vượt lên nghịch cảnh.

Việc quảng bá hình ảnh của Nguyễn Đình Chiểu không chỉ góp phần bảo tồn di sản văn hóa mà còn đóng vai trò quan trọng trong xây dựng và quảng bá thương hiệu quốc gia.

Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888).

Nguyễn Đình Chiểu được biết đến nhiều nhất qua các tác phẩm như Lục Vân Tiên và Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc. Những tác phẩm này không chỉ là kiệt tác văn học mà còn chứa đựng thông điệp về lòng nhân ái, chính nghĩa và tinh thần yêu nước bất khuất. Đây là những giá trị phổ quát, dễ dàng kết nối với cộng đồng quốc tế. Lục Vân Tiên, với câu chuyện về lòng trung hiếu và đức tính chính trực, đã trở thành biểu tượng văn hóa của lòng nhân đạo, thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu và độc giả toàn cầu khi được dịch ra nhiều ngôn ngữ. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, một áng văn bi tráng, thể hiện tinh thần yêu nước mạnh mẽ, góp phần khẳng định ý chí tự do và độc lập của dân tộc Việt Nam.

UNESCO đã vinh danh Nguyễn Đình Chiểu vào năm 2022, nhân kỷ niệm 200 năm ngày sinh của ông. Sự kiện này là cơ hội để Việt Nam quảng bá hình ảnh văn hóa dân tộc thông qua các hoạt động kỷ niệm, hội thảo quốc tế, và triển lãm văn hóa. Những sự kiện này không chỉ thu hút sự quan tâm của công chúng trong nước mà còn tạo tiếng vang lớn trên trường quốc tế, góp phần xây dựng hình ảnh Việt Nam như một quốc gia giàu truyền thống văn hóa và nhân văn.

Trong việc quảng bá thương hiệu quốc gia, Nguyễn Đình Chiểu không chỉ là một nhân vật lịch sử mà còn là một biểu tượng thương hiệu văn hóa. Hình ảnh của ông gắn liền với các giá trị mà Việt Nam muốn truyền tải ra thế giới: lòng yêu nước, đạo đức, và tinh thần nhân văn. Việc khai thác hình ảnh Nguyễn Đình Chiểu có thể mở ra nhiều hướng đi trong chiến lược ngoại giao văn hóa, như tổ chức các cuộc thi sáng tác văn học lấy cảm hứng từ ông, phát hành sách và tài liệu đa ngôn ngữ, hay xây dựng các tour du lịch văn hóa tại quê hương ông ở Bến Tre.

Ngoài ra, giá trị tư tưởng, đạo đức trong các tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu có thể được tích hợp vào các chiến dịch quảng bá giáo dục, văn hóa và truyền thông đại chúng, đặc biệt trong thời đại toàn cầu hóa khi các giá trị nhân văn được đề cao. Điều này không chỉ giúp Việt Nam bảo tồn và phát huy di sản văn hóa mà còn tạo nên sức hút độc đáo, đóng góp vào xây dựng thương hiệu quốc gia với tư cách là một đất nước có nền văn hóa giàu bản sắc và sức mạnh mềm đầy tiềm năng.

HỒ XUÂN HƯƠNG: NỮ SĨ “PHÁ CÁCH” VÀ BẢN SẮC NỮ QUYỀN

Hồ Xuân Hương (1772–1822), được mệnh danh là "Bà chúa thơ Nôm," là một biểu tượng văn học độc đáo của Việt Nam với phong cách thơ sắc sảo, táo bạo và tư tưởng vượt thời đại. Bà không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là một biểu tượng văn hóa đại diện cho tiếng nói nữ quyền và sự phản kháng xã hội phong kiến. Với những giá trị độc đáo đó, Hồ Xuân Hương trở thành nguồn cảm hứng lớn trong chiến lược quảng bá thương hiệu quốc gia Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay.

Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương (1772–1822). Tranh của họa sĩ Bá Siếu

Thơ của Hồ Xuân Hương là sự kết hợp hài hòa giữa ngôn ngữ Nôm độc đáo và tư duy nghệ thuật sâu sắc, thể hiện qua những bài thơ nổi tiếng như Bánh trôi nước, Đánh đu hay Đèo Ba Dội. Trong các tác phẩm của nữ sỹ, hình ảnh người phụ nữ hiện lên vừa kiên cường vừa đầy tinh tế, phản ánh khát vọng tự do, bình đẳng và sự thách thức với những định kiến xã hội phong kiến. Đây là những giá trị có sức lan tỏa mạnh mẽ và kết nối chặt chẽ với phong trào bình đẳng giới toàn cầu, làm cho Hồ Xuân Hương không chỉ là di sản văn hóa Việt Nam mà còn là một biểu tượng văn hóa có ý nghĩa nhân loại.

Năm 2021, UNESCO đã công nhận Hồ Xuân Hương là danh nhân văn hóa thế giới nhân dịp kỷ niệm 250 năm ngày sinh và 200 năm ngày mất của bà. Sự kiện này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc đưa hình ảnh và di sản của bà đến với cộng đồng quốc tế. Những hoạt động kỷ niệm, như triển lãm thơ, hội thảo quốc tế, và các chương trình quảng bá, đã góp phần khẳng định vai trò của Hồ Xuân Hương trong việc thể hiện bản sắc văn hóa Việt Nam. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam kết nối văn hóa với các giá trị toàn cầu, đặc biệt là trong các lĩnh vực văn học, bình đẳng giới và sáng tạo nghệ thuật.

Trong việc quảng bá thương hiệu quốc gia, Hồ Xuân Hương mang lại nhiều lợi thế đặc biệt. Bà đại diện cho sức mạnh của ngôn ngữ Nôm, một di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam, đồng thời là tiếng nói tiên phong trong việc đấu tranh cho quyền bình đẳng và sự giải phóng phụ nữ. Điều này không chỉ góp phần xây dựng hình ảnh một Việt Nam nhân văn, sáng tạo mà còn tạo cơ hội kết nối với các phong trào quốc tế về bình đẳng giới và bảo tồn di sản văn hóa.

Việc khai thác sâu sắc các giá trị trong thơ ca của Hồ Xuân Hương là một yếu tố quan trọng khác trong chiến lược quảng bá. Hình ảnh của “Bà chúa thơ Nôm” có thể được quảng bá qua phân tích về sự phong phú và đặc sắc của ngôn ngữ mà bà thể hiện trong thơ, vốn giàu hình ảnh và nhạc điệu. Ngoài ra, phong cách nghệ thuật độc đáo của Hồ Xuân Hương, đặc biệt trong việc khéo léo lồng ghép các yếu tố “tục” để truyền tải thông điệp “thanh”, cần được làm nổi bật. Những yếu tố này thể hiện tinh thần phóng khoáng, dung dị trong văn hóa Việt Nam, đồng thời khắc họa bức tranh xã hội và tư tưởng vượt thời đại, đại diện cho hệ giá trị và chiều sâu tư tưởng của con người Việt Nam.

Để xây dựng hình ảnh Hồ Xuân Hương như một phần của thương hiệu quốc gia, việc kết nối hình tượng và tư tưởng của bà với các giá trị cốt lõi của Việt Nam là điều cần thiết. Tinh thần phản kháng và khát vọng tự do của Hồ Xuân Hương có thể gắn liền với hình ảnh đất nước kiên cường, bất khuất, trong khi việc bà đề cao nữ quyền phản ánh hình ảnh một Việt Nam tiến bộ và bình đẳng. Những giá trị này có thể được lồng ghép trong các chiến dịch quảng bá thương hiệu quốc gia thông qua việc sử dụng thơ ca của bà trong các tài liệu quảng bá văn hóa, du lịch, và các sự kiện quốc tế; từ đó nâng cao sức mạnh mềm, hình ảnh và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG LÊ HỮU TRÁC: NGƯỜI THẦY Y HỌC VÀ TRIẾT LÝ SỐNG

Lê Hữu Trác (1724–1791), được biết đến với danh hiệu Hải Thượng Lãn Ông, là một danh y, nhà văn và triết gia lỗi lạc của Việt Nam. Ông không chỉ đặt nền móng cho nền y học cổ truyền Việt Nam mà còn để lại di sản tri thức quý giá về y học, triết lý sống và đạo đức nghề y. Với những đóng góp to lớn cho y học và văn hóa dân tộc, Lê Hữu Trác là một nhân vật tiêu biểu trong việc quảng bá thương hiệu quốc gia, thể hiện hình ảnh một Việt Nam giàu truyền thống nhân văn và sáng tạo.

Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác (1724-1791). Ảnh: Internet.

Tác phẩm nổi tiếng nhất của Lê Hữu Trác - Hải Thượng y tông tâm lĩnh, là một công trình đồ sộ gồm 28 tập, chứa đựng không chỉ các kiến thức y học cổ truyền mà còn chuyển tải những giá trị triết học sâu sắc. Tác phẩm này là cẩm nang kiến thức về chữa bệnh; đồng thời thể hiện sâu sắc triết lý y học gắn liền với thiên nhiên, cân bằng âm dương và tôn trọng con người. Những giá trị này phù hợp với xu hướng toàn cầu hiện nay về y học bền vững, chăm sóc sức khỏe toàn diện và y học tích hợp. Bên cạnh đó, tinh thần nhân đạo và đạo đức nghề y của ông được truyền tải qua các câu chuyện, lời dạy và cách ông đối xử với bệnh nhân, làm nổi bật giá trị nhân văn trong y học cổ truyền Việt Nam.

Lê Hữu Trác được UNESCO vinh danh nhân dịp kỷ niệm 300 năm ngày sinh vào năm 2024. Sự kiện này là cơ hội để Việt Nam giới thiệu với thế giới một nhân vật vừa mang tính biểu tượng văn hóa, vừa có đóng góp thực tiễn cho lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Những hoạt động như hội thảo quốc tế, triển lãm về y học cổ truyền và các chương trình hợp tác nghiên cứu đã góp phần khẳng định giá trị di sản của ông trong việc xây dựng hình ảnh Việt Nam như một quốc gia coi trọng sức khỏe và đời sống con người.

Trong chiến lược quảng bá thương hiệu quốc gia, Lê Hữu Trác đóng vai trò quan trọng ở hai khía cạnh: y học cổ truyền và triết lý sống nhân văn. Các giá trị mà ông để lại có thể được khai thác thông qua việc thúc đẩy nghiên cứu y học cổ truyền, xuất bản các tác phẩm dịch thuật về Hải Thượng y tông tâm lĩnh, và xây dựng các chương trình đào tạo quốc tế dựa trên nền tảng y học cổ truyền Việt Nam. Đồng thời, việc kết hợp di sản của Lê Hữu Trác vào ngành du lịch y tế, với các sản phẩm trải nghiệm chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe dựa trên liệu pháp cổ truyền, cũng là một hướng đi hiệu quả để phát triển thương hiệu quốc gia.

Hình ảnh Lê Hữu Trác không chỉ tôn vinh truyền thống y học cổ truyền của Việt Nam mà còn mang lại cơ hội kết nối với các giá trị toàn cầu về y học tự nhiên và chăm sóc sức khỏe bền vững. Những nguyên lý y học của ông như “đạo làm thầy thuốc” hay “tinh thần y đức” không chỉ là tài sản văn hóa mà còn là thông điệp mạnh mẽ về trách nhiệm xã hội, góp phần định vị Việt Nam như một quốc gia có nền văn hóa nhân văn sâu sắc.

Việc quảng bá hình ảnh Lê Hữu Trác sẽ góp phần xây dựng thương hiệu quốc gia Việt Nam với tư cách là một đất nước giàu tri thức y học, đậm đà bản sắc văn hóa và hướng tới sự phát triển bền vững, cân bằng giữa truyền thống và hiện đại.

NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM QUÝ

Việc quảng bá hình ảnh quốc gia thông qua ba danh nhân văn hóa Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Xuân Hương và Lê Hữu Trác mang lại những bài học quan trọng về xây dựng thương hiệu quốc gia.

Trước tiên, cần chọn lọc các biểu tượng văn hóa đại diện cho những giá trị phổ quát và bền vững, như tinh thần nhân văn, bình đẳng, và sáng tạo. Các danh nhân này không chỉ thể hiện bản sắc dân tộc mà còn kết nối với những vấn đề toàn cầu, như bình đẳng giới, chăm sóc sức khỏe bền vững và đạo đức nhân văn.

Thứ hai, việc vinh danh và quảng bá di sản của họ cần được thực hiện thông qua các kênh quốc tế, như sự công nhận từ UNESCO, các sự kiện giao lưu văn hóa, và dịch thuật tác phẩm sang nhiều ngôn ngữ. Điều này giúp định vị quốc gia như một đất nước giàu văn hóa và sức mạnh mềm, góp phần xây dựng hình ảnh tích cực trên trường quốc tế.

Thứ ba, tăng cường truyền thông và quảng bá quốc tế thông qua việc sử dụng hình ảnh của các danh nhân trong các chiến dịch truyền thông đa nền tảng, từ phim tài liệu, triển lãm, đến các chương trình truyền hình và mạng xã hội. Tổ chức các sự kiện quốc tế, như hội thảo văn học, y học cổ truyền hoặc trưng bày nghệ thuật, để giới thiệu các giá trị mà họ đại diện.

Thứ tư, phát triển sản phẩm du lịch và văn hóa sáng tạo. Xây dựng các điểm đến du lịch gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp của các danh nhân, như khu tưởng niệm Nguyễn Đình Chiểu ở Bến Tre, quê hương của Hồ Xuân Hương ở Nghệ An, hay các di tích liên quan đến Lê Hữu Trác. Phát triển các sản phẩm văn hóa sáng tạo như sách, phim, hoặc các bộ sưu tập nghệ thuật lấy cảm hứng từ tác phẩm của họ để tạo giá trị kinh tế và gắn kết thương hiệu quốc gia với các lĩnh vực văn hóa.

Thứ năm, chú trọng ứng dụng công nghệ trong quảng bá danh nhân văn hoá. Tận dụng công nghệ số để số hóa các tác phẩm và di sản của ba danh nhân, xây dựng các nền tảng trực tuyến như thư viện số hoặc bảo tàng ảo. Phát triển các ứng dụng và trò chơi giáo dục dựa trên cuộc đời và những giá trị tư tưởng của họ, tạo sự tiếp cận dễ dàng hơn cho công chúng trẻ.

Cuối cùng, cần kết hợp di sản văn hóa vào các lĩnh vực kinh tế, du lịch và giáo dục, tạo giá trị thương mại và xã hội bền vững. Bằng cách này, thương hiệu quốc gia không chỉ là di sản mà còn là động lực phát triển hiện đại./.

TS. VŨ TUẤN ANH

Học viện Ngoại giao

-----------------------------

(1) Nye, J. S. (2004). Soft Power: The Means to Success in World Politics. Public Affairs.