Từ xưa người Việt ta quan niệm “đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”. Theo phong tục, việc mua muối đầu năm là mong muốn có được sự mặn mà, no ấm cho gia đình trong năm. Không biết có từ bao giờ nhưng phong tục này được gìn giữ và trở thành thói quen của nhiều người Việt trong dịp đầu năm mới.
Người dân bán muối ngày mồng Một tại Phủ Tây Hồ, quận Tây Hồ, Hà Nội. (Ảnh: Vũ Quang Thái)
Tôi còn nhớ mãi trong mỗi lần về quê ăn Tết, từ đêm Giao thừa cho đến sáng sớm ngày mồng Một Tết, tiếng rao “Ai muối đây…, muối đây…!” đã trở nên thân quen. Hình ảnh những người bán muối chở theo hai chiếc sọt chứa đầy muối hạt nặng đến vài chục ki-lô-gam đi vào từng đường làng, ngõ xóm nơi thôn quê để mang theo thông điệp no ấm cho người dân còn in đậm trong ký ức chúng tôi. Và khác với ngày thường, người bán cũng không so đo, tính toán khi đong muối đầy bát có ngọn chứ không đong và gạt ngang miệng bát như ngày thường.
Theo thời gian, việc bán, mua muối ở Hà Nội và nhiều vùng quê khác bây giờ được quan tâm hơn về mặt hình thức. Khi những gói muối được người bán mang đến trước cửa đình, chùa, miếu, phủ ngay trong thời khắc Giao thừa để bán cho người dân. Hình thức từng gói muối chau chuốt khi muối được gói, bọc cẩn thận trong những chiếc túi hoặc chiếc hộp nhỏ xinh xắn, thắt nơ và có dây cầm (xem ảnh). Có lẽ do quan niệm cầu may đầu năm nên nhiều người dân, trong đó có cả sinh viên ở lại Hà Nội đón Tết đi bán muối nhưng không đặt giá bán, mà thường để người mua trả tiền tùy tâm. Hoàn toàn không có cảnh chen nhau bán, mua, mặc cả giá bán. Đây là một trong những nét đẹp đầu năm không chỉ có ở nhiều nơi đình, chùa, miếu, phủ tại Hà Nội mà còn xuất hiện ở nhiều địa phương khác nhau.
Việc mua, bán muối thường chỉ diễn ra trong vài ngày đầu năm mới và trở thành nét đẹp được nhiều người Việt duy trì như một thói quen không thể thiếu. Để mỗi dịp Tết đến, xuân về, không ít người lại mong ngóng mua gói muối và mong muốn một năm mới an khang, no đủ, đầm ấm./.
Vũ Quang Thái (QĐND)