Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Trưởng Đoàn Giám sát chủ trì cuộc làm việc. Cùng dự có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang.

TRIỂN KHAI NGHIÊM TÚC, ĐÚNG THẨM QUYỀN

Theo báo cáo của Chính phủ, việc ban hành và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội là quyết sách đúng đắn, kịp thời của Quốc hội trong bối cảnh tình hình đất nước đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức chưa từng có tiền lệ do ảnh hưởng nặng nề của COVID-19. Việc xây dựng, ban hành và chấp hành chính sách, pháp luật liên quan đến Nghị quyết số 43 đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, cơ quan, địa phương chủ động, khẩn trương triển khai nghiêm túc, đúng thẩm quyền, đưa chính sách đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, đúng đối tượng, tránh trục lợi.

Kết quả cụ thể, về chính sách miễn, giảm thuế: Giảm 2% thuế giá trị gia tăng đạt 44.458 tỷ đồng, bằng 90% kế hoạch. Số thuế được giảm khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khoản chi ủng hộ, tài trợ phòng, chống COVID-19 khoảng 291,4 tỷ đồng.

Về chính sách an sinh, xã hội, lao động, việc làm, cho vay ưu đãi, hỗ trợ lãi suất thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội: Đến hết năm 2023, Ngân hàng Chính sách xã hội đã giải ngân tín dụng ưu đãi đạt 38.400 tỷ đồng, cho hơn 615,6 nghìn lượt khách hàng, đạt 100% kế hoạch.

Về hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động: Đã giải ngân khoảng 3.679 tỷ đồng hỗ trợ cho 128,7 nghìn lượt người sử dụng lao động và gần 5,2 triệu lượt lao động, đạt 55,7% kế hoạch...

Chính phủ đã điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ chính sách tiền tệ, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách khác nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối, điều tiết thanh khoản phù hợp. Qua đó, bảo đảm thanh khoản hệ thống, duy trì ổn định thị trường tiền tệ, lãi suất liên ngân hàng ở mức thấp, tạo điều kiện cho tổ chức tín dụng tiếp cận nguồn vốn chi phí thấp, giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp, nền kinh tế.

Bên cạnh đó, việc áp dụng cơ chế chỉ định thầu đã rút ngắn trình tự, thủ tục, giảm thời gian lựa chọn nhà thầu; góp phần sớm phê duyệt thiết kế, dự toán, lựa chọn nhà thầu và khởi công các dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025, các dự án đường bộ cao tốc trục ngang khác trong Chương trình.

ĐÁNH GIÁ KỸ HƠN VIỆC THỰC HIỆN CƠ CHẾ ĐẶC THÙ

Cơ bản thống nhất với nhận định trong báo cáo của Chính phủ, các thành viên Đoàn Giám sát cho rằng, trước tình hình đất nước vô cùng khó khăn, phức tạp do đại dịch COVID-19, việc ban hành chính sách tài khóa, tiền tệ, hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 43 là một quyết sách đúng đắn, kịp thời, có nhiều đổi mới sáng tạo. Nghị quyết cho phép sử dụng một nguồn lực rất lớn với nhiều chính sách chưa từng có tiền lệ đã phát huy hiệu quả tích cực, góp phần quan trọng bảo đảm an sinh xã hội, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp sớm vượt qua khó khăn, phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội sau đại dịch.

Tuy nhiên, các đại biểu chỉ rõ, trong quá trình triển khai thực hiện, bên cạnh những kết quả còn một số hạn chế, bất cập, cần giải pháp tháo gỡ nhằm thực hiện mục tiêu mà Nghị quyết số 43 đặt ra.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai nhấn mạnh, đây là lần đầu tiên thực hiện chính sách trong bối cảnh đặc biệt; do đó, dưới góc độ cơ quan điều hành, Chính phủ cần đánh giá rõ những chính sách nào là phù hợp, chính sách nào chưa thực sự phù hợp. Ngoài ra, báo cáo của Chính phủ cần có phụ lục đánh giá cụ thể kết quả đạt được mang tính định lượng, chỉ rõ những công trình, dự án hoàn thành, những mục tiêu đạt được và những công trình, dự án, mục tiêu còn dở dang.

Bà Vũ Thị Lưu Mai chỉ rõ, xuyên suốt Nghị quyết số 43 là tính kịp thời, khẩn trương, thời sự. Tuy nhiên, qua giám sát cho thấy, đến nay, tiến độ là điểm yếu nhất, chưa thực hiện được. Đến ngày 31/12/2023 không giải ngân hết số vốn theo thời hạn đề ra tại Nghị quyết số 43, Quốc hội phải gia hạn thời gian thực hiện đến 31/12/2024. Nhiều bộ, ngành, địa phương chậm ban hành văn bản hướng dẫn. Đáng chú ý, việc bố trí nguồn vốn thuộc trách nhiệm của địa phương còn rất thấp. Báo cáo Chính phủ chỉ ghi chung chung là một số địa phương chưa quyết liệt, tuy nhiên theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách, cần chỉ rõ địa chỉ cụ thể, địa phương nào thực hiện chậm.

Qua thảo luận, các đại biểu cũng đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành đánh giá kỹ hơn việc thực hiện cơ chế đặc thù của các dự án đầu tư sử dụng vốn Chương trình và các dự án quan trọng quốc gia về phân cấp cho địa phương làm chủ quản dự án, việc thực hiện chỉ định thầu, khai thác các mỏ vật liệu. Hiện nay, việc triển khai các cơ chế này có nơi còn khó khăn, vướng mắc; cơ chế phân cấp cho địa phương làm cơ quan chủ quản một số dự án còn có những khó khăn nhất định khi địa phương chưa có nhiều kinh nghiệm... nên việc thực hiện chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu còn bất cập.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông vận tải, Ngân hàng Nhà nước và các bộ, ngành liên quan khẩn trương rà soát, tổng hợp đầy đủ khó khăn, vướng mắc, đặc biệt là các vướng mắc trong triển khai các dự án quan trọng quốc gia, các dự án sử dụng vốn Chương trình phục hồi để xử lý theo thẩm quyền hoặc khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, thủ tục báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định nếu có nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Trên cơ sở ý kiến của các thành viên Đoàn Giám sát, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị hoàn thiện các báo cáo; tiếp tục cập nhật, bổ sung thông tin, số liệu, tài liệu theo ý kiến của các thành viên Đoàn Giám sát, gửi thông tin báo cáo bổ sung cho Đoàn, phối hợp với Tổ giúp việc hoàn thiện những nội dung theo yêu cầu.

Chính phủ rà soát lại bố cục, thông tin, số liệu, nhận định, đánh giá, nêu địa chỉ cụ thể, hoàn thiện các phụ lục, tránh để trùng lắp, không thống nhất trong từng báo cáo và giữa các báo cáo; hoàn thiện những đề xuất, kiến nghị của Chính phủ về việc thực hiện Nghị quyết trong bối cảnh tình hình mới hiện nay gắn với công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách và chỉ đạo triển khai trong thời gian tới, gắn với việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, kế hoạch đầu tư công năm 2024 và 2025, cũng như các năm tiếp theo.

Trên cơ sở kết quả làm việc, cùng với kết quả giám sát tại các địa phương, bộ, ngành, tổng hợp báo cáo của các địa phương, cơ quan, đơn vị, Đoàn Giám sát sẽ xây dựng Báo cáo kết quả giám sát, dự thảo Nghị quyết giám sát, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình Quốc hội trong kỳ họp sắp tới./.