Trong công cuộc đổi mới đất nước, công tác xây dựng Đảng vững mạnh, trong sạch toàn diện cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, trong đó công tác xây dựng Đảng về tư tưởng đặt ra yêu cầu phải xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy. Vị trí, vai trò của đội ngũ báo cáo viên đã được khẳng định trong các giai đoạn cách mạng: “Có đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên sẽ giúp cho cán bộ, đảng viên và quần chúng được nghe trực tiếp tiếng nói của các cơ quan lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, được trực tiếp hỏi và giải đáp những vấn đề mà nhiều người đang quan tâm; do đó góp phần tăng cường mối quan hệ trực tiếp sinh động giữa Đảng và quần chúng, khắc phục một phần tệ quan liêu mệnh lệnh, xa rời quần chúng. Đội ngũ báo cáo viên còn góp phần nâng cao chất lượng sinh hoạt chính trị của các tổ chức Đảng và đoàn thể”.

Có thể khẳng định, công tác tư tưởng của Đảng đã được thực hiện khá tốt, đặc biệt là đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy và do đó, vị trí, vai trò của đội ngũ báo cáo viên không ngừng được củng cố, nâng cao chất lượng; nội dung, phương thức hoạt động của đội ngũ báo cáo viên từng bước có sự đổi mới gắn với mục tiêu, phương châm, phương pháp cụ thể, thiết thực, bảo đảm các yêu cầu công tác tư tưởng trong tình hình mới; nội dung thông tin tuyên truyền có chất lượng hơn; phương thức hoạt động của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên đa dạng, phong phú hơn. Nhờ đó công tác tư tưởng đã thu được nhiều kết quả “công tác tư tưởng đã luôn được coi trọng và tăng cường, góp phần xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, khẳng định và bảo vệ đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, giữ gìn, củng cố sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng và sự đồng thuận trong xã hội”.

Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển mới của đất nước công tác tư tưởng của Đảng còn bộc lộ khá nhiều hạn chế như công tác tư tưởng còn thiếu sắc bén, thiếu sức thuyết phục, tính chiến đấu còn hạn chế, chưa sát thực tiễn và chưa linh hoạt; chưa làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội, những quan điểm mơ hồ, sai trái; thiếu quan tâm giáo dục lí tưởng, đạo đức, lối sống... Có rất nhiều nguyên nhân của những hạn chế trên. Song một trong nguyên nhân là do nội dung, hoạt động của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy chậm đổi mới, hoặc đổi mới chưa đáp ứng yêu cầu. Chính vì vậy, cần tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng nội dung và phương thức hoạt động của báo cáo viên tư tưởng, trước hết là ở cơ sở, phát huy tốt vai trò tích cực, sáng tạo, góp phần đẩy mạnh công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước.

Bến Tre, quê hương của phong trào Đồng Khởi năm xưa, trong thời kỳ đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng Bộ tỉnh, sự chủ động, tự giác phấn đấu của nhân dân đã thu được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Những thành tựu ấy đã làm thay đổi một bước rõ nét bộ mặt đời sống vật chất và tinh thần của người dân trong tỉnh, từ thành thị đến nông thôn, cả những vùng sâu, vùng xa từng là căn cứ kháng chiến. Phát huy truyền thống Đồng Khởi trong chiến đấu, toàn Đảng bộ, quân và dân Bến Tre tiến hành cuộc “Đồng Khởi mới”, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Cùng với quá trình lãnh đạo công cuộc đổi mới, công tác xây dựng Đảng, trong đó đặc biệt là công tác xây dựng Đảng về tư tưởng của Đảng bộ tỉnh Bến tre có nhiều đổi mới toàn diện. Tuy nhiên, trên bình diện chung cũng còn nhiều hạn chế, nhất là cơ sở chưa đáp ứng tốt nhu cầu của cán bộ, đảng viên và nhân nhân có trình độ ngày càng cao và có nhiều nguồn thông tin phong phú; tính thuyết phục và hấp dẫn chưa cao; chất lượng hoạt động còn nhiều hạn chế, chưa giải đáp có sức thuyết phục những vấn đề vướng mắc do thực tiễn cuộc sống đặt ra; chế độ chính sách còn nhiều bất cập. Do vậy, việc đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của báo cáo viên cấp ủy tỉnh Bến Tre hiện nay sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng của Đảng nói chung và ở tỉnh Bến Tre nói riêng, tập trung vào một số nhóm giải pháp chính như sau:

Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng đối với công tác xây dựng và phát triển đội ngũ báo cáo viên

Một là, xây dựng, kiện toàn đội ngũ báo cáo viên

Cần tăng cường sự lãnh đạo của của cấp ủy Đảng đối với công tác tuyên truyền miệng để phát huy tốt vai trò của người báo cáo viên cấp ủy.

Rà soát lại đội ngũ báo cáo viên của địa phương, đơn vị, đánh giá chất lượng hoạt động của từng đồng chí về mặt mạnh, hạn chế, yếu kém để có kế hoạch tổ chức bồi dưỡng nâng chất hoặc bổ sung thay thế kịp thời đối với những trường hợp không có hứng thú với hoạt động báo cáo viên. Khi củng cố đội ngũ báo cáo viên cần phải bám chắc vào tiêu chuẩn của người báo cáo viên của Đảng, phải có bản lĩnh chính trị và năng lực hoạt động, đây là điều kiện cần và đủ của người báo cáo viên, bởi vì người báo cáo viên khi phát ngôn phải đứng trên lập trường, quan điểm của Đảng, báo cáo viên phải có năng lực để thực hiện tốt việc tuyên truyền của mình.

Có quy định cụ thể về tiêu chuẩn, điều kiện, chức năng, nhiệm vụ và quyền lợi của báo cáo viên cấp ủy, thực hiện nghiêm chế độ sinh hoạt định kỳ, chế độ khen thưởng và kỷ luật đối với báo cáo viên. Đội ngũ báo cáo viên nên được tổ chức theo các tổ chuyên đề ở cấp trung ương và cấp tỉnh. Báo cáo viên cấp dưới thực hiện theo hướng thông tin phổ cập đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật, nghị quyết, chỉ thị, tình hình thời sự trong nước và quốc tế.

Chấn chỉnh hoàn thiện quy chế hoạt động báo cáo viên, chú trọng nhất là chế độ thù lao báo cáo viên đây chủ yếu là trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ do cấp ủy phân công.

Khắc phục kịp thời tình trạng một số cấp ủy, đồng chí bí thư thiếu quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác tư tưởng, khắc phục tình trạng khoán trắng cho Ban Tuyên giáo, cho đây là việc của Ban Tuyên giáo.

Cần quan tâm hơn đến việc đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các cơ quan chuyên môn. Hiện nay còn một số cơ quan, đơn vị chưa có đủ cơ sở hoạt động ổn định, trang thiết bị chưa đầy đủ phục vụ nhu cầu dạy và học. Trước tình hình đó, vừa qua cấp ủy, ủy ban nhân dân tỉnh có chủ trương và duyệt kinh phí xây dựng mới các Trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, thành phố đã tạo chuyển biến tích cực trong tổ chức hoạt động của các trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện, thành phố, đến nay nhiều đơn vị đã nhận và bàn giao cơ sở hoạt động mới.

Triển khai thực hiện tốt chế độ chính sách đối với đội ngũ báo cáo viên cấp ủy. Thực hiện tốt việc này có ý nghĩa rất lớn trong việc cổ vũ, động viên tinh thần đối với đội ngũ báo cáo viên cấp ủy.

Hai là, củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động các cơ quan chuyên môn

Đối với Ban Tuyên giáo huyện, thành phố cần phân công một đồng chí trong lãnh đạo Ban phụ trách công tác báo cáo viên. Phối hợp với Trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, thành phố và các ngành có liên quan trong việc xây dựng kế hoạch, đề tài hoạt động báo cáo viên trong năm, hàng tháng. Nên có kế hoạch tổ chức cho đội ngũ làm báo cáo viên cấp ủy đi tham quan, học hỏi kinh nghiệm những cá nhân xuất sắc, những mô hình hay trong và ngoài tỉnh trên các lĩnh vực.

Đối với Trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, thành phố duy trì tốt hội nghị báo cáo viên hàng tháng, đồng thời nắm thông tin phản hồi từ báo cáo viên ở cơ sở. Tăng cường cung cấp, định hướng thông tin thời sự kịp thời cho các đối tượng, cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân.

Tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo cáo viên ở cơ sở hàng năm nhằm trang bị nội dung kiến thức, bồi dưỡng nghiệp vụ, kinh nghiệm tuyên truyền miệng đối với các đồng chí báo cáo viên nhằm thực hiện tốt công tác tuyên truyền miệng.

Hỗ trợ cấp ủy cơ sở tổ chức các cuộc thi báo cáo viên giỏi ở tại cơ sở xã, phường, thị trấn chọn các báo cáo viên xuất sắc tổ chức hội thi cấp huyện và cấp tỉnh. Phát động phong trào sinh hoạt chính trị rộng lớn về học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, quán triệt nghị quyết của Đảng, phong trào xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa.

Tiếp tục đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị cần thiết cho hoạt động báo cáo viên của huyện, thành phố và cơ sở.

Đối với Ban Tuyên giáo cơ sở xã, phường, thị trấn trực tiếp tham mưu cho cấp ủy trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác báo cáo viên ở cơ sở. Tham mưu cấp ủy lựa chọn các báo cáo viên cấp ủy có trình độ và năng lực hoạt động báo cáo viên. Xây dựng quy chế hoạt động báo cáo viên cấp ủy phải chú trọng đến vai trò, chức năng, quyền hạn báo cáo viên; về tổ chức điều hành hoạt động báo cáo viên; về chương trình hoạt động và mối quan hệ làm việc, về chế độ chính sách đối với báo cáo viên. Tổ chức họp giao ban hàng tháng định hướng thông tin cho báo cáo viên cấp ủy; thảo luận những vấn đề bức xúc, khó khăn, vướng mắc của địa phương, những ý kiến thắc mắc của cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân.

Ba là, đổi mới chính sách đối với đội ngũ báo cáo viên cấp ủy tỉnh Bến Tre

Đây là giải pháp quan trọng nhằm phát huy có hiệu quả vai trò đội ngũ báo cáo viên cấp ủy của Đảng. Các cấp ủy cần quan tâm nhiều hơn đến việc thực hiện chính sách đào tạo, bồi dưỡng báo cáo viên cấp ủy nhất là ở cơ sở, đội ngũ này trình độ chuyên môn, nghiệp vụ tuyên truyền miệng còn thấp. Trình độ lý luận chính trị của đội ngũ này phải từ trung cấp trở lên mới có thể đáp ứng được yêu cầu cơ bản của công tác tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.

Đối với các báo cáo viên có trình độ trung cấp lý luận chính trị nếu có điều kiện cho học các lớp cao cấp lý luận chính trị tại do Trường Chính trị tỉnh kết hợp với Học viện Chính trị - Hành chính khu vực II, IV, hoặc đưa đi đào tạo tại Học viện Chính trị - Hành chính khu vực II, IV.

Trình độ văn hóa của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy ở cơ sở còn nhiều hạn chế, đa số có trình độ tốt nghiệp cấp III cho nên các cấp ủy cơ sở nên tạo điều kiện để báo cáo viên cấp ủy cơ sở có thể dự các đại học mở tại địa phương, hoặc đưa đi đào tạo chuyên ngành.

Để làm cho các báo cáo viên cấp ủy nắm được những tri thức và kinh nghiệm cơ bản trong hoạt động, chúng ta cần phải đào tạo lại và bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ báo cáo viên cấp ủy. Mở các lớp học ngắn hạn hoặc tổ chức các cuộc tọa đàm có sự chuẩn bị chu đáo về nội dung, nhiều thông tin mới. Các địa phương, cơ sở phải có sự phân công để cán bộ của mình lần lượt được tham dự những lớp bồi dưỡng, không để tình trạng có người thì đi quá nhiều lần còn người thì chưa được đi bồi dưỡng lần nào. Cần phải có đội ngũ báo cáo viên giỏi, có chương trình thật sự khoa học và có thể kết hợp mời báo cáo viên của Trung ương về truyền đạt sẽ có sức thu hút hơn.

Tổ chức hội nghị báo cáo viên định kỳ hàng tháng ở các Trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, thành phố để cập nhật và định hướng thông tin tuyên truyền kịp thời theo chủ trương thống nhất từ Trung ương đến cơ sở. Tổ chức các lớp bồi dưỡng, đào tạo giữ nguồn đội ngũ báo cáo viên cấp ủy để tăng cường trình độ văn hóa, chính trị, chuyên môn nghiệm vụ công tác tuyên truyền miệng. Và Trường Chính trị tỉnh nên tiếp tục kết hợp với Học viện Báo chí và Tuyên tuyền tổ chức các lớp đại học đào tạo chuyên ngành công tác tư tưởng, xã hội học cho đội ngũ báo cáo viên tuyên truyền miệng ở Bến Tre nhằm phát huy vai trò của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy và đổi mới nội dung phương thức hoạt động của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy tỉnh Bến Tre hiện nay.

Nên sử dụng các phương tiện trực quan nhằm nâng cao sự chú ý, thêm phần hấp dẫn đối với nội dung cần thông tin, tuyên truyền. Sử dụng các dụng cụ trực quan như băng ghi âm, ghi hình, biểu đồ, bản đồ, tranh ảnh... làm cho đối tượng nhận thức sâu, nhớ lâu nội dung hơn. Việc sử dụng kết hợp phương tiện trực quan là cần thiết và đòi hỏi phải có sự chuẩn bị công phu, khéo léo để tạo ra sự thu hút đối với đối tượng. Chính vì vậy các cấp ủy đảng cần phải quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, đổi mới nội dung, phương pháp, phương tiện công tác tuyên truyền để nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng.

Tăng cường hình thức tham quan thực tế, hình thức, phương tiện ngoại khóa. Trang bị thêm máy vi tính, các phương tiện nghe nhìn, máy chiếu để làm cho hoạt động báo cáo viên thêm sinh động và hấp dẫn hơn.

Phát huy tổ chức các cuộc hội thi báo cáo viên giỏi các cấp nhằm tuyên truyền rộng rãi trong Đảng và nhân dân về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, tổ chức phát động các đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong nhân dân. Và qua hội thi cần có sự cổ vũ, khen thưởng kịp thời đối với những báo cáo viên xuất sắc, tạo điều kiện cho báo cáo viên trao đổi học tập kinh nghiệm về kỹ năng, nghiệp vụ tuyên truyền miệng.

Về cơ sở vật chất, phương tiện hoạt động công tác tuyên truyền miệng ở Bến Tre từng bước đã được trang bị ngày càng hoàn thiện cơ bản đáp ứng được yêu cầu đề ra. Song, chế độ chính sách đối với đội ngũ báo cáo viên cấp ủy nhất là ở cơ sở còn nhiều khó khăn, bất cập. Cho nên trong thời gian tới cần có sự lãnh đạo chặt chẽ của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân trong việc triển khai thực hiện chế độ thù lao báo cáo viên tuyên truyền miệng theo quy định chung.

Phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức trong hệ thống chính trị để tạo ra môi trường thuận lợi cho hoạt động báo cáo viên cấp ủy.

Bốn là, nâng cao hiệu quả hoạt động của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy

Để có thể làm tốt những nhiệm vụ đặt ra, trước hết cần tăng cường công tác tổ chức, quản lý; ra sức xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy. Rà soát thay thế những người không đủ tiêu chuẩn, khả năng làm việc; tích cực thu hút những người vào đội ngũ mới có nhiệt tình, có năng lực và đủ tiêu chuẩn làm báo cáo viên. Chủ động xây dựng quy chế tổ chức, quản lý, chế độ sinh hoạt và các quy định khác nhằm từng bước đưa hoạt động này vào nề nếp.

Cần coi trọng việc cung cấp thông tin cho báo cáo viên, nhất là những thông tin chính trị định hướng và có tính thời sự. Những thông tin từ các kỳ sinh hoạt báo cáo viên ở Trung ương có ý nghĩa hết sức quyết định. Nó quan trọng không chỉ vì tính mới mẻ, thời sự, mà trước hết là ở tính định hướng. Do đó cần nâng cao chất lượng thông tin từ Trung ương về đến cơ sở sao cho ngày càng phong phú, đa dạng, có định hướng và thuyết phục cao.

Cần củng cố và duy trì tốt chế độ sinh hoạt định kỳ hàng tháng ở các cấp tạo thành nề nếp thông tin thông suốt từ trung ương đến cơ sở.

Thứ hai, nhóm giải pháp đổi mới nội dung, phương thức công tác tư tưởng

Một là, đổi mới về nội dung công tác tư tưởng

Chủ động xây dựng chương trình kế hoạch, đề tài hàng năm và hàng tháng của báo cáo viên dựa trên các văn kiện nghị quyết của Đảng, các chủ trương chính sách lớn của Nhà nước, bám sát các sự kiện chính trị quan trọng ở trong nước và quốc tế gắn với các thời điểm lịch sử và các sự kiện đột xuất, coi đây là nội dung “đầu vào” rất quan trọng đối với báo cáo viên cần được giữ vững và duy trì thành nề nếp ổn định thường xuyên.

Coi trọng hàng đầu việc định hướng đúng và kịp thời những thông tin quan trọng, đồng thời tăng cường mở rộng, đa dạng hóa các nội dung thông tin khác, đáp ứng với yêu cầu phong phú, nhiều mặt của từng loại đối tượng.

Hai là, đổi mới phương thức hoạt động công tác tư tưởng

Củng cố và duy trì điều kiện chế độ thông tin định kỳ cho báo cáo viên kết hợp với tổ chức các hội nghị luân phiên ở các địa phương để đảm bảo thông tin thông suốt từ Trung ương đến cơ sở. Chú trọng các đối tượng và địa bàn quan trọng. Hướng mạnh về phục vụ tốt cơ sở, nhất là nông thôn, vùng sâu vùng xa.

Đẩy mạnh thông tin nhiều chiều hướng dân chủ hóa và tăng cường đối thoại, tăng cường thông tin khách quan, đúng sự thật, giới thiệu các điển hình, tập thể và cá nhân tiên tiến, các gương người tốt, việc tốt.

Thông qua nhiều kênh, nhiều tổ chức và hình thức để đưa thông tin trực tiếp đến các đối tượng khác nhau như các đoàn thể, các hội quần chúng... để mở rộng tuyên truyền miệng. Cung cấp nhiều tài liệu, tư liệu, băng ghi âm, ghi hình...., giúp người nghe có nhiều ấn phẩm thông tin với nội dung phong phú hấp dẫn.

Thứ ba, nâng cao phẩm chất, năng lực toàn diện của đội ngũ báo cáo viên hiện nay

Một là, giải pháp về tự giác học tập nâng cao trình độ lý luận chính trị

Báo cáo viên cấp ủy tự giác học tập nâng cao trình độ lý luận chính trị để nhằm tiếp tục giáo dục trong Đảng và nhân dân kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối mới của Đảng, làm cho ý chí kiên định đó trở thành lập trường chính trị không thể lay chuyển, kiên quyết đấu tranh chống những quan điểm sai trái, thù địch, ngăn ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa cơ hội dưới mọi màu sắc. Kiên định nhưng phải sáng tạo, phát triển không ngừng; tiếp tục giáo dục sâu rộng trong Đảng và nhân dân đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giáo dục nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, kiến thức và năng lực thực tiễn của cán bộ, đảng viên và nhân dân, thực hiện thắng lợi Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân; giáo dục, nâng cao cảnh giác, chống các âm mưu, thủ đoạn và hành động “diễn biến hòa bình” gây bạo loạn, lật đổ và răn đe quân sự của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch

Hai là, nâng cao nghệ thuật thuyết trình cảm hóa của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy

Muốn cho bài phát biểu thành công, báo cáo viên cấp ủy phải tìm hiểu đặc điểm người nghe - phải biết mình nói cho ai nghe. Liên quan đến việc nâng cao nặng lực nắm và hiểu đối tượng là vấn đề phải nhận thức đúng các đối tượng đang quan tâm đến vấn đề gì, đặc biệt là những vấn đề về lợi ích thiết thực. Khi nắm được đặc điểm, tâm lý của họ thì sẽ giúp cho báo cáo viên cấp ủy lựa chọn nội dung, phương pháp tuyên truyền cho phù hợp để đạt hiệu quả cao.

Lựa chọn nội dung và chất lượng thông tin. Nội dung bài nói do mục đích của công tác giáo dục chính trị tư tưởng và nhu cầu thỏa mãn thông tin của đối tượng quy định. Nhu cầu của thông tin xuất hiện do nhu cầu của hoạt động nhận thức (người nghe để biết hoặc nghe để biết và để làm). Hoạt động thực tiễn của công chúng rất đa dạng, nhu cầu thông tin cũng đa dạng.

Để tạo ra cái mới trong nội dung bài nói thì người báo cáo viên cấp ủy cần phải thường xuyên tích lũy tư liệu, tài liệu để làm giàu, phong phú sự hiểu biết, tìm tòi, sáng tạo cách trình bày, tiếp cận mới đối với vấn đề, rèn luyện năng lực bình luận, đánh giá thông tin, tích cực nghiên cứu thực tế, lăn lộn trong phong trào cách mạng của quần chúng để phát hiện, nắm bắt cái mới, tổng kết các kinh nghiệm hay từ thực tiễn.

Cần chuẩn bị tốt đề cương bài nói, đây là công việc rất quan trọng. Chuẩn bị tốt đề cương giúp báo cáo viên cấp ủy tự tin, yên tâm và đây cũng là một trong những khâu góp phần quyết định cho sự thành công của buổi thuyết trình, nói chuyện. Chuẩn bị càng công phu, vấn đề nắm càng sâu sắc thì diễn đạt sẽ khúc triết, rõ ràng. Khi chuẩn bị đề cương bài nói phải chú ý tính chính xác. Chính xác về quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách, các thông tin cụ thể. Nội dung phải phù hợp người nghe.

Sử dụng ngôn ngữ và phong cách trong buổi nói chuyện của các báo cáo viên. Ngôn ngữ là phương tiện chủ yếu của người nói, là yếu tố rất quan trọng nâng cao chất lượng bài phát biểu.

Lực lượng báo cáo viên cấp ủy tuyên truyền trực tiếp bằng ngôn ngữ, vừa sáng tác vừa biểu diễn tác phẩm của mình, nên cần phải phát huy được chỗ mạnh của loại hình này. Người báo cáo viên phải có một vốn ngôn ngữ phong phú để diễn đạt được những quan điểm, quan niệm, những sự kiện và cả những sự vật, hiện tượng, khái niệm...

Do khả năng giao lưu và truyền cảm trực tiếp giữa chủ thể và khách thể, giữa người tuyên truyền và người được tuyên truyền, bằng ngôn ngữ nói, ngữ điệu và cả bằng diện mạo, thái độ, cử chỉ, ánh mắt... nhất là nhiệt tình, tâm huyết của báo cáo viên cấp ủy đối với vấn đề mình nói và đối với người nghe nên báo cáo viên có thể diễn đạt một cách sinh động, dễ hiểu đối với từng loại đối tượng, tạo ra bầu không khí thân mật, gần gũi, tin cậy với thính giả và làm cho lời nói dễ “loạt tai” và “thấm vào lòng” người nghe. Báo cáo viên cấp ủy có thể thu hút sự chú ý của người nghe, dẫn dắt họ cùng suy nghĩ, thuyết phục họ đồng tình với mình để tạo ra được sự nhất trí với quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, khơi dậy được tinh thần sáng tạo để thực hiện các nhiệm vụ do Đảng và Nhà nước đề ra.

Cùng với lời nói, các biểu hiện của nét mặt, nụ cười ánh mắt cử chỉ cũng có tác dụng quan trọng, làm cho buổi nói chuyện thành công. Thông qua những biểu hiện của người nói, người nghe hiểu được thái độ, tình cảm niềm vui, sự mỉa mai, phê phán, thái độ kiên quyết, niềm tin vào lẽ phải của người nói. Những biểu hiện của báo cáo viên cấp ủy được hình thành ổn định, trở thành phong cách riêng của mỗi người.

Chủ động xử lý tình huống trong lúc nói chuyện. Đối thoại là hình thức và giải pháp tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục trực tiếp, bình đẳng, dân chủ; là sự giao tiếp sinh động giữa người nói và người nghe, giữa chủ thể và đối tượng, thực hiện thông tin hai chiều trong quá trình dân chủ hóa thông tin. Nó có lợi thế là tuyên truyền trực tiếp, có hệ thống sâu và kỹ, đưa quan điểm, ý kiến của Đảng đến với mọi đối tượng mà không có sự ngăn cách nào. Chính vì vậy đòi hỏi người báo cáo viên cấp ủy phải có sự chuẩn bị tốt đề cương, đặc biệt là chuẩn bị tinh thần trao đổi với người nghe. Qua đối thoại, thu thập thông tin để có cơ sở tham mưu đề xuất giải pháp thích hợp đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Chủ động trao đổi chân tình, không lãng tránh hoặc tỏ ra lúng túng, gây phản ứng với người nghe.

Bảo đảm nguyên tắc sư phạm trong công tác tuyên truyền. Nguyên tắc sư phạm đòi hỏi từ bố cục bài nói, diễn đạt các đoạn văn, liên kết giữa các đoạn văn đến cách nói đều phải rành mạch, rõ ràng, lôgic, kết cấu chặt chẽ, cân đối. Nêu bật được những luận điểm quan trọng nhất kết hợp với những dẫn chứng, minh họa từ tư liệu thu thập được, làm sáng tỏ những nhận định, đánh giá, những quan điểm tư tưởng của bài nói. Những vấn đề nêu ra phải bảo đảm những yêu cầu của quá trình nhận thức từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp và thể hiện được cả phương pháp trình bày diễn dịch hay quy nạp... tuy nhiên cần phải bám sát trọng tâm của vấn đề.

Sử dụng phương pháp thuyết phục trong công tác tuyên truyền. Đây là phương pháp dùng lý lẽ, các luận cứ, luận chứng đề hình thành ở đối tượng một lập trường mới, có thể thay đổi quan điểm hoặc hành vi của họ về một vấn đề nào đó. Đây là phương pháp quan trọng nhất của hoạt động tuyên truyền. Phương pháp này có thể thực hiện trực tiếp hoặc gián tiếp. Có thể tiến hành tuyên truyền cá biệt, tuyên truyền trước đám đông, tuyên truyền cho nhóm...

Để có sức thuyết phục, các dẫn chứng được đưa ra phải chính xác, tiêu biểu toàn diện và sát hợp với vấn đề; lập luận phải chặt chẽ, chính xác, mạch lạc, không ngụy biện; việc phân tích phải dựa trên cơ sở khoa học, không được cường điệu mặt này mà hạ thấp mặt kia, hướng người nghe và định hướng tư duy đúng đắn, không làm cho người nghe hoài nghi, dao động.

Do vậy để có được kỹ năng trong công tác tuyên truyền đòi hỏi báo cáo viên cấp ủy phải nắm vững và thường xuyên rèn luyện các thao tác nói trên nhằm tích lũy thêm kinh nghiệm, nâng cao năng lực và hiệu quả công tác tư tưởng.

Ba là, nâng cao uy tín cá nhân thông qua hoạt động thực tiễn của mình về khả năng chuyên môn, đạo đức lối sống, về văn hóa ứng xử

Người báo cáo viên phải có thẩm quyền nhất định. Thẩm quyền ở đây chính là quyền hạn được cấp ủy giao phó để tác động ảnh hưởng đến các đối tượng người nghe trên nhiều mặt.

Người báo cáo viên phải có những phẩm chất và năng lực tương xứng với quyền hạn, nhiệm vụ được giao. Hai yếu tố này tạo nên nhân cách của cán bộ tuyên truyền, có ảnh hưởng trực tiếp đến sự tiếp nhận thông tin của đối tượng. Vì vậy, trong hoạt động cán bộ tuyên truyền không chỉ là người truyền tin mà còn là một nhân cách hoàn chỉnh đang thực hiện một vai trò xã hội.

Về năng lực, năng lực là những thuộc tính tâm lý giúp cho con người có khả năng hoạt động có kết quả trong một lĩnh vực nào đó, người báo cáo viên phải có trình độ lý luận chính trị đáp ứng tốt yêu cầu, công việc được giao; có khả năng tiếp nhận và xử lý thông tin, có hiểu biết rộng, có khả năng phân tích, đánh giá, nắm bắt tâm lý đối tượng, nói, viết tốt; có phương pháp tuyên truyền phù hợp đem lại hiệu quả cao trong truyền đạt.

Về phẩm chất của báo cáo viên cấp ủy là lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, trung thành với Đảng, với sự nghiệp cách mạng, trung thực trong phản ánh cũng như trong tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, khiêm tốn học hỏi, gương mẫu về đạo đức, lối sống, có mối quan hệ gần gũi, sâu sát với nhân dân.

Người báo cáo viên phải có một phạm vi ảnh hưởng và tác động sâu rộng trong cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân ở địa phương, cơ sở. Người báo cáo viên cấp ủy phải được mọi người tín nhiệm, khâm phục, tin tưởng, hâm mộ; là những tấm gương sống mẫu mực, có giá trị cảm hóa, thuyết phục đối với người nghe; được sự đánh giá cao của cấp ủy và dáng vẻ bề ngoài, hình thức cá nhân có sự thu hút sự chú ý, cảm tình của người nghe.

Thứ tư, nhóm giải pháp về đổi mới công tác tổng kết thực tiễn phát triển lý luận về công tác tư tưởng, xây dựng và phát triển đội ngũ báo cáo viên cấp ủy

Một là, đổi mới công tác tổng kết thực tiễn phát triển lý luận công tác tư tưởng trong tình hình mới.

Luôn giữ vững và phát huy thế chủ động, tiến công trên mặt trận tư tưởng, kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, biểu dương và phê bình, lấy “xây” là chính.

Hướng dẫn tư tưởng, hành động của nhân dân, đấu tranh chống lại các thủ đoạn xảo huyệt và các luận điệu thù địch, những tư tưởng quan điểm sai trái là công việc hàng ngày ở mặt trận tư tưởng. Cho nên, công tác tư tưởng phải giữ vững và phát huy thế chủ động, không được né tránh, bỏ trống mặt trận tư tưởng.

Phải bám sát thực tiễn có sự phân tích lý luận, chính trị đúng, dự kiến được sự phát triển của tình hình chính trị, tư tưởng từng thời kỳ, đề ra phương hướng công tác tư tưởng đúng đắn, dân chủ... Cần phải nâng cao tính thuyết phục, mở rộng đối thoại trong đấu tranh tư tưởng với những người có quan điểm sai trái.

Công tác tư tưởng phải gắn liền với công tác tổ chức, với sự gương mẫu của cán bộ, đảng viên và với phong trào cách mạng của quần chúng, nói đi đôi với làm. Cần quán triệt phương châm “đảng viên đi trước, làng nước đi sau”, lôi cuốn được quần chúng; thực hiện nghiêm sự gương mẫu của cán bộ, đảng viên nhất là cán bộ lãnh đạo từ Trung ương đến cơ sở.

Giáo dục toàn diện, kết hợp chặt chẽ ba mặt giáo dục: lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối chính sách của Đảng; kiến thức văn hóa, quản lý, khoa học - kỹ thuật; phẩm chất và đạo đức cách mạng. Người dân cần có hiểu biết về phương hướng chính trị, đường lối chính sách của Đảng, có thái độ đúng về các vấn đề của cuộc sống, kiến thức văn hóa, xã hội, có phẩm chất đạo đức. Cán bộ, đảng viên cần có sự hiểu biết sâu sắc về lý luận, chính trị, năng lực, có phẩm chất đạo đức của người cách mạng. Luôn coi trọng việc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn. Học lý luận để áp dụng vào thực tiễn. Học đường lối, chính sách phải hiểu những căn cứ lý luận và thực tiễn của đường lối, chính sách, tự giác chấp hành.

Nâng cao tính khoa học, thực hiện dân chủ trong công tác tư tưởng; đấu tranh kịp thời, có hiệu quả với các tư tưởng thù địch, các biểu hiện và hành vi sai trái, vi phạm pháp luật. Công tác tư tưởng phải xuất phát từ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lấy đó làm cơ sở để giải thích các vấn đề do thực tiễn đặt ra một cách có căn cứ khoa học, thuyết phục quần chúng để họ hành động tự giác và có hiệu quả, bởi vì tính khoa học là một nguyên tắc cơ bản của công tác tư tưởng.

Tăng cường sự lãnh đạo và đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp trong công tác tư tưởng. Thông qua các phương tiện truyền thông thông tin đại chúng đề tuyên truyền, vận động nhân dân, biểu dương kịp thời gương người tốt việc tốt, cá nhân, tập thể điển hình, tiên tiến để tạo ra sự khích lệ, cổ vũ đối với quần chúng nhân dân. Phải biết khơi dậy trách nhiệm pháp lý và đạo đức của mọi công dân để phát huy vai trò của công tác tư tưởng của Đảng. Không ngừng xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, các chuẩn mực đạo đức xã hội để hỗ trợ mạnh mẽ cho công tác tư tưởng.

Hướng mạnh về cơ sở, nắm bắt kịp thời tư tưởng, nguyện vọng của nhân dân, khơi dậy vai trò, trách nhiệm của nhân dân, góp phần chăm lo cải thiện đời sống nhân dân. Công tác tư tưởng phải tích cực góp phần chăm lo cải thiện đời sống nhân dân, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng cao, công bằng, dân chủ hóa xã hội từng bước được thực hiện rộng rãi, đây là cơ sở vật chất và tinh thần vững chắc nhất đối với việc củng cố niềm tin, nâng cao tính tích cực của họ.

Xây dựng đội ngũ cán bộ tư tưởng có phẩm chất, năng lực, trình độ và bản lĩnh vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với chế độ, với sự nghiệp cách mạng, thường xuyên gắn bó máu thịt với nhân dân.

Hai là, đổi mới công tác xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy

Nâng cao trình độ lý luận chính trị. Các cấp ủy đảng phải kịp thời tổ chức tuyên truyền, giáo dục quán triệt các nhiệm vụ trước mắt, động viên cán bộ, đảng viên và toàn dân phát huy tinh thần tự giác, sáng tạo thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng tại địa phương, cơ sở. Các cấp ủy đảng phải trực tiếp tiến hành và lãnh đạo các cơ quan tuyên giáo, văn hóa - thông tin, các cơ quan thông tin đại chúng giáo dục, quán triệt các chủ trương, nghị quyết lãnh đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Một đội ngũ báo cáo viên vững vàng về chính trị, có phẩm chất đạo đức trong sáng, có trình độ kiến thức cao, năng lực hoạt động giỏi đáp ứng được tình huống và yêu cầu, nhiệm vụ của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Củng cố, nâng cao năng lực đội ngũ báo cáo viên cấp ủy, trước hết phải bắt đầu từ việc chăm lo bồi dưỡng, rèn luyện báo cáo viên. Đó là chìa khoá của việc nâng cao chất lượng đội ngũ báo cáo viên cấp ủy các cấp trên địa bàn tỉnh.

Coi trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ báo cáo viên theo hướng tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức công tác tuyên truyền miệng. Kết hợp giữa phương thức truyền thống với phương thức hiện đại; kết hợp giữa ngôn ngữ nói với phương tiện kỹ thuật như sử dụng công nghệ thông tin để tăng hiệu quả, chất lượng công tác.

Tóm lại, để đổi mới nội dung, phương thức hoạt  động của đội ngũ báo cáo viên cấp ủy, ngoài việc thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp, trong đó có nhóm giải pháp có tính đột phá, còn cần phải có một quyết tâm chính trị cao của cả hệ thống chính tri, trước hết là quyết tâm của cấp ủy Đảng và phải thông qua sự giám sát của nhân dân, trực tiếp là giám sát của nhân dân đối với đội ngũ báo cáo viên cấp ủy.