Doanh nghiệp phải tự cứu mình trước khi "trời" cứu
Hầu hết các doanh nghiệp dệt may, da giày tham gia hội nghị đều bộc lộ sự lo lắng về việc hoàn thành kế hoạch xuất khẩu gần 15 tỷ USD trong năm 2009. Tại đầu cầu Hà Nội, Chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam (Vitas) bày tỏ: quý 1/2009, ảnh hưởng của suy thoái kinh tế thế giới đã khiến chỉ một số ít doanh nghiệp có thương hiệu và mối quan hệ truyền thống với các nhà nhập khẩu lớn như May 10, May Việt Tiến, Nhà Bè, Bình Minh... có thể thu xếp đơn hàng để sản xuất đến tháng 4/2009, còn lại hầu hết các doanh nghiệp khác, trong đó có nhiều doanh nghiệp FDI đã không thu xếp đủ đơn hàng sản xuất ngay cả cho quý 1. Công nhân lo lắng về công ăn việc làm và thu nhập, còn nhà quản lý càng lo lắng hơn cho sự tồn vong của doanh nghiệp.

"Do vậy, ổn định công ăn việc làm và thu nhập cho người lao động là mục tiêu số 1 của doanh nghiệp trong tình hình hiện nay. Đã đến lúc doanh nghiệp phải tự cứu mình trước khi "trời" cứu với chiến lược: Tích cực phòng thủ bằng cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm, tiết kiệm chi phí nhất, đồng thời chủ động tiến công vào các mặt hàng và thị phần mới khi có điều kiện", ông Ân nhấn mạnh.

Trên thực tế, không trông chờ vào hỗ trợ của Chính phủ, một số doanh nghiệp đã tự đi bằng "hai chân" của mình bằng việc cố gắng duy trì tối đa thị trường truyền thống như Mỹ và EU; tận dụng Hiệp định EPA để đẩy mạnh thị trường Nhật Bản; xúc tiến nhanh các thị trường xuất khẩu mới như ASEAN, Đông Âu, Châu Phi, Nam và Trung Mỹ.... Vitas đang cùng với các doanh nghiệp lớn tổ chức các chuỗi liên kết có cùng đẳng cấp để phát huy lợi thế cạnh tranh, cùng chia sẻ đơn hàng và lao động. Bên cạnh đó, tiếp cận mạnh hơn thị trường nội địa là hướng đi của hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam trong khi hầu hết các doanh nghiệp FDI thiếu khả năng này do trước đây tập trung hết cho xuất khẩu theo đơn đặt hàng của công ty mẹ.

Nhận thức được vấn đề thị trường nội địa không mạnh bằng ngành dệt may, năm 2009, Hiệp hội Da Giày Việt Nam (Lefaso) đang khuyến khích các doanh nghiệp tập trung làm chủ thị trường này song song với thiết lập kênh phân phối nội địa, đặc biệt phát triển các làng nghề truyền thống, cơ sở sản xuất giày nhằm nâng cao chất lượng, mẫu mã cung cấp cho thị trường. Bên cạnh đó, tập trung xây dựng thương hiệu, quảng bá hình ảnh ngành sản xuất giày Việt Nam tại các hội chợ, triển lãm quốc tế.... Lefaso cũng đưa ra giải pháp như doanh nghiệp có đơn hàng làm không hết dành cho các doanh nghiệp không có đơn hàng; xây dựng chuỗi liên kết các nhà sản xuất với nhau... với mục đích là làm sao tạo được việc làm cho người lao động.

Tại đầu cầu thành phố Hồ Chí Minh, ông Phạm Xuân Hồng, Tổng Giám đốc Công ty CP May Sài Gòn 3 dự báo sau Tết âm lịch, một số doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ tiếp tục giảm bớt năng lực sản xuất với năng lực chung bình quân giảm 20%, thị trường xuất khẩu cũng giảm 20% vì vậy toàn ngành dệt may khó đạt được chỉ tiêu xuất khẩu 9,5 tỷ USD. Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp dệt may ở thành phố Hồ Chí Minh vẫn cố gắng chăm lo đời sống cho người lao động trong dịp Tết, bình quân thưởng thêm tháng lương thứ 13, có đơn vị thưởng 2 tháng lương. Đây chính là lúc doanh nghiệp chia sẻ với người lao động để người lao động cùng đồng hành với doanh nghiệp vượt qua khó khăn này.

Chung tay cùng doanh nghiệp vượt khó

Theo ông Đỗ Thắng Hải, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), thị trường Nga sẽ là thị trường trọng điểm về xúc tiến thương mại của năm 2009. Bên cạnh nhiều doanh nghiệp tự chủ động thành lập các đoàn nhỏ đi xúc tiến thương mại thì nên khuyến khích hỗ trợ những đoàn doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam mua hàng như thế sẽ hiệu quả hơn nhiều. "Việc thành lập các hội nghị về ngành hàng xuất khẩu ngay tại Việt Nam cũng rất hiệu quả", ông Hải nói.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Bùi Xuân Khu đề xuất: Nhà nước cần có Quỹ bảo hiểm xuất khẩu sớm để hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu vào các thị trường mới, độ rủi ro cao. Mặt khác, Chính phủ cần dành 1% kim ngạch xuất khẩu thanh toán, đây sẽ là động lực lớn để hỗ trợ thu nhập cho công nhân tại các doanh nghiệp xuất khẩu. Ngay trong 6 tháng đầu năm nay, dành 50 tỷ đồng cho các Hiệp hội tổ chức các chương trình xúc tiến xuất khẩu vào thị trường Châu Phi, Nhật Bản, Đông Âu, Nam Mỹ. Bên cạnh đó, hỗ trợ 50% lãi suất vay vốn lưu động đối với các doanh nghiệp thực hiện các hợp đồng xuất khẩu.

Về chính sách thuế, ông Ân đề nghị chưa áp dụng thuế VAT trên thiết bị nhập khẩu và trên hoạt động uỷ thác gia công xuất khẩu; thoái thu ngay 10% thuế VAT trong vòng 3-5 ngày sau khi doanh nghiệp hoàn tất thủ tục xuất khẩu. Đồng thời tạm thời chưa áp dụng thu Bảo hiểm thất nghiệp cho đến khi hết suy thoái kinh tế thế giới.

Kết luận tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải nhấn mạnh: để bảo đảm việc làm cho 2 triệu lao động trong hai ngành, cơ hội đối với chúng ta vẫn còn. Vấn đề hiện nay là trong hệ thống giải quyết các công việc quản lý nhà nước còn chưa thật khoa học nên các cơ quan quản lý nhà nước phải đồng hành cùng doanh nghiệp vì doanh nghiệp là nguyên nhân của sự tồn tại. Sắp tới, Chính phủ sẽ ban hành nhiều chính sách về lao động, đầu tư kết cấu hạ tầng, đơn giản hoá các thủ tục hành chính..., do vậy ngay sau Tết nguyên đán phải thực hiện ngay những cơ chế chính sách này để đồng hành cùng doanh nghiệp. Trong quá trình thực hiện nếu có vướng mắc gì sẽ tiếp tục tháo gỡ.

Đối với xúc tiến thương mại, theo Phó Thủ tướng cần đề xuất những cơ chế cụ thể hơn, trong đó có cơ chế thưởng xuất khẩu để đảm bảo sản xuất, duy trì việc làm cho người lao động. Các hiệp hội cùng Bộ Công Thương tổ chức thêm các hội chợ, triển lãm ở các khu vực để tăng kích cầu trong nước. Riêng Hiệp hội chịu trách nhiệm dàn xếp các hợp đồng xuất khẩu trong Hiệp hội cho các doanh nghiệp không có hợp đồng, với mục tiêu tạo việc làm cho người lao động. Đối với vấn đề vốn, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải yêu cầu doanh nghiệp nào khó khăn, Hiệp hội phải tập hợp cùng Bộ Công Thương làm việc với ngân hàng để tháo gỡ từng trường hợp, gỡ được sản xuất là gỡ được xuất khẩu.

"Trách nhiệm của chủ doanh nghiệp trong lúc này là phải chăm lo đến đời sống người lao động. Cùng đó, các cơ quan thông tin đại chúng cần tăng cường tuyên truyền về văn hoá doanh nghiệp để chia sẻ với doanh nghiệp", Phó Thủ tướng nói./.