Thông tư 36/2014/TT-NHNN đã được ban hành và sẽ chính thức có hiệu lực
từ ngày 1/2/2015, Thông tư này được cho là sẽ có ý nghĩa vô cùng quan
trọng đối với thị trường chính sách tiền tệ.
Để hiểu rõ hơn mục đích ban hành cũng như tác động của Thông tư 36, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Phạm Huyền Anh, Vụ trưởng Vụ Chính sách an
toàn hoạt động ngân hàng, Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng, Ngân
hàng Nhà nước xung quanh vấn đề này.
Hạn chế sở hữu chéo
- Xin ông cho biết mục đích của Ngân hàng Nhà nước khi ban hành Thông tư này là gì?
Ông Phạm Huyền Anh: Trong thời gian qua, Thông tư
13/2010/TT-NHNN ngày 20/5/2010 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành
quy định về các tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín
dụng đã thực sự đi vào cuộc sống, được các tổ chức tín dụng, chi nhánh
ngân hàng nước ngoài quán triệt thực hiện hiệu quả, góp phần bảo đảm an
toàn trong hoạt động đối với từng tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng
nước ngoài cũng như cả hệ thống. Tuy nhiên, Thông tư 13 đã bộc lộ một số
nội dung chưa phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay cũng như quá trình
hội nhập quốc tế.
Việc ban hành Thông tư 36 quy định về các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an
toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước
ngoài nhằm sửa đổi những quy định không còn phù hợp, hoàn thiện, bổ sung
và tiếp cận sát hơn với thông lệ quốc tế về quản trị ngân hàng và quản
lý, giám sát ngân hàng, từng bước thực hiện các quy định của Basel 2 về
bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng.
Ngoài ra, nâng cao năng lực quản trị rủi ro, bảo đảm kiểm soát tốt chất
lượng hoạt động, khả năng chi trả, thanh khoản, an toàn hoạt động đầu
tư, góp vốn, mua cổ phần, cấp tín dụng của các tổ chức tín dụng, chi
nhánh ngân hàng nước ngoài, góp phần thực hiện có hiệu quả các Đề án tái
cơ cấu, xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng. Bảo đảm hệ thống tổ chức
tín dụng Việt Nam phát triển ổn định, bền vững, an toàn, hiệu quả cao
trong những năm hậu tái cơ cấu.
Tăng cường tính công khai, minh bạch trong hoạt động thông qua các cơ
chế báo cáo,tự công khai để giám sát của chính nội bộ tổ chức tín dụng,
các thành viên góp vốn, cổ đông của tổ chức tín dụng và tăng cường sự
giám sát, thanh tra của cơ quan quản lý nhà nước, bảo đảm an toàn trong
hoạt động đối với từng tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài
cũng như toàn hệ thống.
Tạo chuẩn mực quản trị ngân hàng
Bên cạnh đó, Thông tư sẽ hạn chế việc sở hữu chéo không lành mạnh, sự
thâu tóm, chi phối của một hoặc một số tổ chức tín dụng đối với tổ chức
tín dụng khác thông qua các hoạt động cấp tín dụng, góp vốn, mua cổ phần
và các hình thức khác; góp phần thúc đẩy phát triển thị trường vốn, thị
trường tài chính, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản xuất - kinh doanh,
phát triển kinh tế - xã hội.
Tóm lại, việc ban hành Thông tư 36 nhằm tạo nên các chuẩn mực mới cao
hơn, chặt chẽ hơn và phù hợp hơn về quản trị, an toàn hoạt động ngân
hàng và giám sát ngân hàng, từ đó thúc đẩy tái cơ cấu và tạo môi trường
hoạt động an toàn, lành mạnh cho các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân
hàng nước ngoài.
- Trong Thông tư 36 có quy định tỷ lệ cho vay kinh doanh cổ phiếu của
các ngân hàng là 5% vốn điều lệ. Xin ông cho biết, quy định này khác với
trước kia như thế nào và sẽ tác động gì đến thị trường chứng khoán?
Ông Phạm Huyền Anh: Chứng khoán bao gồm giấy tờ có giá, trái
phiếu doanh nghiệp, trái phiếu Chính phủ, cổ phiếu và quyền mua cổ phần,
lựa chọn. Như vậy Thông tư 36 chỉ quy định cấp tín dụng đối với kinh
doanh cổ phiếu và thực tế theo số liệu khi xây dựng có đánh giá kỹ thực
trạng cấp tín dụng trong hoạt động kinh doanh chứng khoán nói chung và
cổ phiếu nói riêng.
Số liệu cho thấy, hệ thống các tổ chức tín dụng Việt Nam cấp tín dụng
đối với đầu tư cổ phiếu chưa bao giờ vượt quá 4,5%. Do đó, việc quy định
cho các tổ chức tín dụng cấp tín dụng riêng cho cổ phiếu là rộng hơn so
với hiện hành. Ngoài ra cho vay chứng khoán không chỉ có ngân hàng mà
còn có công ty quản lý quỹ, công ty chứng khoán, các nhà đầu tư, tổ chức
và cá nhân khác.
Như vậy, quy định mức 5% vốn điều lệ mục đích hạn chế đầu tư vốn dàn
trải ra bên ngoài vốn hết sức khó khăn với hệ số rủi ro cao. Bên cạnh
đó, nó giúp tập trung nguồn vốn hỗ trợ cho doanh nghiệp phát triển và
hạn chế sở hữu chéo, thao túng thị trường giữa các tổ chức tín dụng với
nhau.
Tôi xin nhấn mạnh rằng, quy định trên không làm ảnh hưởng tới tình hình
đầu tư chứng khoán hiện nay trên thị trường, không cản trở hoạt động đầu
tư nhưng sẽ có tác động tích cực hậu tái cơ cấu.
- Ông có thể nói rõ hơn về quy định các điều kiện để ngăn ngừa sở hữu chéo, cạnh tranh không lành mạnh trong hệ thống ngân hàng?
Ông Phạm Huyền Anh: Thông tư 36 quy định người có liên quan của
tổ chức và cá nhân. Đây là quy định rất quan trọng để kiểm soát một
ngân hàng cùng với thành viên hội đồng quản trị, hội đồng thành viên có
sân sau của mình trong hoạt động cấp tín dụng, góp vốn mua cổ phần. Theo
đó, trong hoạt động cấp tín dụng ngân hàng và tổ chức tín dụng phải
thường xuyên cập nhật danh sách cổ đông khi có sự thay đổi. Phải công
khai trước đại hội cổ đông về khoản cấp tín dụng cho các công ty cho
doanh nghiệp và đặc biệt người có liên quan là công ty của hội đồng quản
trị và hội đồng thành viên.
Bởi vì, sở hữu chéo bản thân nó không xấu nhưng nếu sở hữu của một cá
nhân, một tổ chức và người có liên quan ở mức độ nhất định có thể chi
phối hoạt động của một ngân hàng khác, từ đó dẫn tới sự không minh bạch
về chất lượng tín dụng và dòng tiền chảy vào nền kinh tế. Do đó, việc
quy định giới hạn cấp tín dụng giữa các công ty con của ngân hàng, giữa
ngân hàng với các thành viên công ty con, sân sau ở đây là một biện pháp
hạn chế sự chi phối, thao túng, lợi ích nhóm phía sau.
- Vậy cơ chế kiểm soát sở hữu chéo sau khi Thông tư này có hiệu lực sẽ như thế nào, thưa ông?
Ông Phạm Huyền Anh: Cơ chế quy định, thứ nhất về cấp tín dụng
và thứ hai góp vốn mua cổ phần, hầu hết thông qua 2 hình thức này dẫn
tới sở hữu chéo, thâu tóm không lành mạnh.
Về cấp tín dụng, thông tư quy định chặt chẽ việc cấp tín dụng cho một
khách hàng là người có liên quan, là sân sâu của các đối tượng bị hạn
chế cấp tín dụng. Thứ hai, tổng mức góp vốn mua cổ phần của ngân hàng
thương mại và người có liên quan bao gồm các đối tượng chi phối hoặc
lãnh đạo, quản trị điều hành đối với ngân hàng thương mại khác. Việc quy
định tổng mức bao gồm 2 đối tượng trên ở mức 5% sẽ giới hạn sở hữu
chéo, bao gồm thao túng và lũng đoạn.
- Xin cảm ơn ông!
Thúy Hà (Vietnam+)