57 báo cáo tham luận của các nhà nghiên cứu lịch sử văn hóa, các văn nghệ sĩ trong cả nước đã gửi về tham dự cuộc hội thảo khoa học nói trên, trong đó có 17 báo cáo dã đước lựa chọn trình bày trực tiếp và 6 ý kiến tham gia thảo luận đã khẳng định những dấu ấn kỷ niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh – tức nhà Cách mạng trẻ tuổi Nguyễn Tất Thành trong những năm tháng đi tìm đường cứu nước đã in dấu chân Người trên đất Qui Nhơn – Bình Định.

    Lịch sử dân tộc Việt Nam vẫn còn ghi dấu vào những năm đầu của thế kỷ XX trên con đường xuyên Việt từ Bắc vào Nam của Nguyễn Tất Thành , đất võ Bình Định đã từng là nơi Bác đi qua. Nhiều ý kiến của các nhà sử học đã phân tích khoa học ở nhiều góc độ khác nhau về mối quan hệ của gia đình cụ Nguyễn Sinh Sắc với người con trai Nguyễn Tất Thành, điều kiện giao thông khó khăn thời bấy giờ nhưng đã khẳng định: Nguyễn Tất Thành đến Bình Định cùng cha – cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc vào khoảng trung tuần tháng 5/1909. Các báo cáo khoa học của các nhà sử học cũng chứng minh được mối quan hệ của Nguyễn Tất Thành với thầy giáo Phan Ngọc Thọ, 2 người đã có những khoảng thời gian sống ở Bình Định và rời Bình Định để đi vào Bình Thuận, TP Phan Thiết vào khoảng thời gian 8/1910.

    Một vấn đề được nhiều nhà khoa học, nhà văn hóa đã tìm cách lý giải trong các báo cáo tham luận về mối quan hệ Nguyễn Tất Thành với Bình Định, Bình Định với Nguyễn Tất Thành. Đó là, trong khoảng thời gian hơn một năm Nguyễn Tất Thành ở Bình Định đã sống ra sao? Trước hết cần phải thấy trong quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước của nước ta cả ngàn năm kể từ khi dải đất phía Nam trở thành đất đai của Đại Việt, Bình Định luôn được xem là vừng đất “Địa linh nhân kiệt” và rất giàu bản sắc văn hóa Việt, là nơi phát tích của triều đại Tây Sơn – Nguyễn Huệ , có truyền thống yêu nước và Cách mạng ; một trong những nguồn cội cung cấp các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Tất cả những yếu tố trên đây góp phần quan trọng trong quá trình phát triển nhận thức, tình cảm của Người thanh niên Nguyễn Tất Thành về quê hương đất nước...

 Mảnh đất Việt Nam cũng như nhiều vùng đất trên thế giới in đậm dấu chân và kỷ niệm với Bác Hồ kính yêu trong suốt cuộc đời hoạt động Cách mạng của Người. Ngoài quê hương xứ Nghệ, Huế, Bình Định, Ô Loan (Phú Yên), Cam Ranh (Khánh Hòa), Phan Thiết, Sài Gòn – Gia Định, Sa Đéc…chỉ là những nét chấm phá in dầu chân của Người một thời trai trẻ nhưng chính những địa danh ấy đã trở thành những kí ức sâu sắc về quê hương đất nước, con người Việt Nam trong trái tim Bác trong suốt những năm tháng Người xa quê hương.

    Hội thảo Khoa học chuyên đề về Nguyễn Tất Thành với Bình Định chỉ là một trong nhiều cuộc hội thảo về cuộc đời và sự nghiệp hoạt động Cách mạng của Bác nhưng với những đóng góp các nhà khoa học tại cuộc hội thảo này góp phần hoàn thiện bức chân dung về Bác Hồ kính yêu – nhà Cách mạng trẻ tuổi Nguyễn Tất Thành ở quê hương Bình Định anh hùng.

Đỗ Kim Cuông