Khám phá đời sống người dân Bắc Bộ đầu thế kỷ 20

Triển lãm “Thị dân và nông dân Bắc Bộ đầu thế kỷ 20 – Sự việc và hành động” sẽ mang đến cho du khách những khám phá mới về đời sống và sinh hoạt của người dân Bắc Bộ đầu thế kỷ 20.

Đây là sự kiện được tổ chức nhân dịp tái bản tác phẩm “Kỹ thuật của người An Nam” của Henri Oger, nhằm giới thiệu về đời sống của người Việt cách đây hơn 100 năm qua những hình vẽ và ký họa trích từ tác phẩm.

“Kỹ thuật của người An Nam” là một công trình nghiên cứu hoàn toàn mới về văn minh vật chất của Việt Nam đầu thế kỷ 20. Trong hai năm (1908-1909), Henri Oger đã cùng một họa sĩ người Việt đi khắp các phố phường Hà Nội và vùng ngoại thành để thống kê và tìm hiểu sự phong phú, đa dạng của các ngành công thương nghiệp phổ biến ở đây. Ông đã không bỏ qua một khía cạnh nào của cuộc sống riêng cũng như chung lúc bấy giờ, và đã thực hiện được hơn 4.000 hình vẽ và ký họa.

Một thế kỷ sau, vào năm 2009, Trung tâm Viễn đông Bác cổ Pháp tại Hà Nội hợp tác với Thư viện Khoa học Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh tái bản toàn bộ tác phẩm quý hiếm này bằng 3 thứ tiếng, dưới dạng sách và ấn phẩm điện tử, với mong muốn mang lại một cuộc sống mới cho công trình tư liệu gốc trước đây. Lần tái bản này có bổ sung phần dịch ra quốc ngữ tất cả những chú thích bằng chữ Hán, Nôm.

Trưng bày "Thị dân và nông dân Bắc Bộ đầu thế kỷ 20 – Sự việc và hành động" do Trường Viễn đông Bác cổ Pháp thực hiện với sự cộng tác của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, đưa tới công chúng một cơ hội khám phá đời sống dân dã của Hà Nội và những vùng phụ cận qua hàng loạt nghề nghiệp, cách thức ứng xử và sinh hoạt hằng ngày.

Trưng bày được tổ chức tại Nhà gốm ở khu trưng bày ngoài trời của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam từ ngày 8/9 đến hết ngày 4/10/2009.

Tác phẩm "Kỹ thuật của người An Nam", hoàn thành vào năm 1909, khi tác giả 24 tuổi, là tác phẩm duy nhất trong số một chục công trình đượcông thông báo sẽ xuất bản. Dưới con mắt của các tổ chức khoa học uy tín lúc bấy giờ, sự khởi đầu thái quá ấy là thiếu khiêm tốn. Điều đó khiến ông bị thù địch, đôi khi phải chịu cả sự chống đối từ phía những người nghiên cứu và trí thức hoạt động đơn lẻ. Bộ hình vẽ của ông được in với số lượng rất ít, chỉ có 60 bản in trên giấy dó theo phương pháp in ván khắc. Điều đó không chuyển tải hết tầm quan trọng của công việc mà ông đã làm. Và công trình nghiên cứu sâu rộng ấy cùng tác giả của nó bị rơi vào quên lãng.

Mãi đến năm 1970, trong một bài tóm tắt tiểu sử đăng ở niên san của Trường Viễn đông Bác cổ (BEFEO), ông Pierre Huard đã đánh giá lại chất lượng công trình của Henri Oger cho đúng với giá trị của nó, đồng thời nhấn mạnh tính tiên phong của công trình này đối với việc nghiên cứu các ngành nghề của Việt Nam.

Vượt ra ngoài lĩnh vực khoa học, cách tiếp cận của Henri Oger ngầm nhắc nhở rằng sự đối sánh giữa xã hội thực dân và xã hội thuộc địa, mặc dù có khập khiễng, đôi khi khơi gợi hứng thú và sự tò mò thực sự đối với nền văn hoá khác, và như vậy, góp phần tạo ra cầu nối giữa hai thế giới vốn bị ngăn cách nhau bởi chính bản chất của chế độ thuộc địa.

4.000 hình vẽ và ký họa, có kèm chú thích bằng chữ Hán Nôm của Pierre Huard, được khắc trên các tấm ván bằng gỗ do một nhóm thợ thực hiện. Nhóm thợ khắc thủ công gồm 30 người làm việc trong vòng 2 tháng. Các hình vẽ này phải sử dụng kỹ thuật in rập, nghĩa là rập những tờ giấy dó đặt trên các tấm ván khắc.

Xuất bản với số lượng rất hạn chế, không quá 60 bản, cuốn sách của Henri Oger thực sự hiếm. Ở Việt Nam, người ta chỉ còn biết đến 2 bản: bản thứ nhất, không hoàn chỉnh, được lưu tại Thư viện Quốc gia Hà Nội; bản thứ hai được bảo quản tương đối tốt tại Thư viện Khoa học Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh.

Chính bộ sách này đã được số hóa trong khuôn khổ dự án “Phát huy giá trị tư liệu thành văn ở Đông Nam Á” (VALEASE / Bộ Ngoại giao Pháp) và được tái bản lần này, có bổ sung phần chú thích.

Theo VnMedia