Đình Tế nằm ở phía Tây của xã Lam Cốt (huyện Tân Yên, tỉnh bắc Giang). Xung quanh ngôi đình là những cây đa cổ thụ xum xuê cành lá, râm mát quanh năm như biểu tượng của sức sống vững bền chở che cho dân làng. Trải qua bao biến cố thăng trầm, đình chùa Tế vẫn là trung tâm sinh hoạt văn hoá tín ngưỡng của cộng đồng. Không chỉ là di tích có giá trị to lớn về mặt lịch sử  đình Tế - chùa Khánh Quang còn là điểm đến giao thương buôn bán của người dân trong vùng cũng như cư dân ở những vùng lân cận.

.

Chùa Tế có tên chữ là chùa Khánh Quang hay Linh Quang tự toạ lạc trên khu đất rộng kề bên đình Tế, gần đó là nghè Tế đã tạo thành một quần thể di tích. Theo nội dung chữ Hán trên văn bia khắc trên cây hương đá tạo dựng năm Vĩnh Thịnh thứ 10 (1714) trước cửa chùa Khánh Quang cách đây 295 năm thì ngôi chùa ra đời trước khi tạo dựng cây hương đá. Vào thời Tự Đức nguyên niên (1848) và năm Đồng Khánh thứ 2(1878) ngôi chùa được nhân dân trùng tu tôn tạo. Hiện nay, chùa Khánh Quang là công trình kiến trúc cổ còn lưu giữ được nhiều tài liệu hiện vật quý gồm 31 pho tượng phật được tạo tác đẹp có giá trị nghệ thuật cao và nhiều  đồ thờ tự có giá trị lịch sử mỹ thuật truyền thống dân tộc và lịch sử văn hoá con người, vùng đất nơi đây. Xuất phát từ nhu cầu cuộc sống nên người dân bản địa đã hình thành nên phiên chợ tại  đình và theo thời gian chợ đình đã trở thành nét văn hoá truyền thống đặc sắc của mảnh đất nơi đây mà ít vùng có được.

.

Nơi đây không chỉ là nơi buôn bán giao thương mà nó còn hiện hữu một nếp sinh hoạt, một nét đẹp văn hoá mang đậm nét truyền thống chân chất mộc mạc của làng quê. Chợ nằm gọn trong khuôn viên của Đình dưới những tán cây cổ thụ xanh mát, trước đây hàng hoá buôn bán ở chợ đình Tế này chủ yếu là những nông  sản mà người dân sở tại sản xuất ra như ít rau củ quả, vài con gà, dăm bẩy chiếc rổ rá tre… nhưng nay hàng hoá đã đa dạng phong phú hơn nhiều, người dân ở các vùng đến đây mang theo rất nhiều mặt hàng đến bán.

Hai bên lối vào đình là những bà những cô ngồi bán rau, bán cá chào mời vui vẻ, nụ cười hớn hở, đi sâu vào trong là những dãy hành tạp hoá bánh kẹo quần áo, đồ dùng học tập rồi dưa cà mắm muối .... đều đủ cả, phiên chợ ồn ào tấp nập không kém gì những phiên chợ lớn ở các vùng khác, người mua người bán chuyện trò rôm rả, vui vẻ. Thuận mua, vừa bán không có sự cãi cọ, tranh giành từ xa xưa đã tạo nên một phong tục đẹp của làng quê thuần hậu chất phác.

Ngoài những loại hàng hoá thông dụng, ở chợ Đình Tế còn có những món quà quê của riêng mình mà mỗi người xa quê khi nghĩ tới lại thấy nhớ nao lòng, đó là hàng bánh rán, bánh dày, hàng chè … và đặc biệt hơn ở đây có một món quà quê mà ai đã một lần được thưởng thức thì không thể nào quên - món thạch lá vừa thơm vừa mát.

Chợ đình Tế đông hơn vào những ngày mồng một và những ngày hội đầu xuân,  mọi người  đi chợ không chỉ để mua bán mà còn có nhu cầu về tâm linh vào đình thắp nhang thể hiện tấm lòng thành kính và cầu nguyện một điều gì dó.

Ngày nay, chợ Đình Tế mỗi phiên lại thêm đông vui, không gian hoạt động buôn bán, giao thương sầm uất hơn nhưng nét đẹp truyền thống của phiên chợ đình thì vẫn mãi được lưu giữ. Vào những ngày cuối năm này, khi những làn mưa mỏng giăng mắc, những lộc non đang nhú lên đầy sức sống báo hiệu một mùa xuân mới đang về thì dường như phiên chợ nơi đây lại càng náo nhiệt hơn, hàng hoá cũng đa dạng hơn để phục vụ nhu cầu ngày tết với đủ chủng loại mẫu mã, đây cũng là dịp để lũ trẻ con háo hức khi được bà được mẹ đưa đi chợ sắm tết, trên tay cầm những con tò he, những quả bóng bay với đủ màu sắc sặc sỡ như tô điểm thêm cho sắc xuân quê.

Một mùa xuân mới lại về từ những làng quê hay phố mới đều đang chuyển mình phơi phới sắc xuân, trên gương mặt mỗi con người lại sáng bừng lên niềm hân hoan, các bà các chị đến chợ nhanh tay chọn cho mình những chiếc lá bánh xanh mướt những cành đào phai khoe sắc đem lộc về nhà 

Phiên chợ đình Tế tuy không lớn về quy mô nhưng về mặt tinh thần thì lại vô cùng phong phú, dường như nó đã trở thành chiếc cầu nối giúp cho mỗi con khi đến đây gần gũi, yêu thương nhau hơn và dẫu chỉ mới một lần đi chợ đình Tế thôi nhưng cũng khiến cho mỗi người không thể quên được một nét văn hoá độc đáo mà ít nơi nào có được./.

Bài và ảnh: Phương Thảo
Đài truyền thanh Tân Yên, tỉnh Bắc Giang