Sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, nước Mỹ đã có một Quốc hội mới với cán cân lực lượng nghiêng hẳn về đảng Cộng hòa.
Giới phân tích nhận định rằng sự thất thế của đảng Dân chủ buộc chính
quyền của Tổng thống đương nhiệm Barack Obama không có nhiều lựa chọn
ngoài việc phải điều chỉnh các đường hướng lãnh đạo đất nước để duy trì
một “cuộc hôn nhân” không quá nhiều sóng gió giữa Nhà Trắng và Quốc hội.
Tuy nhiên, sự điều chỉnh sẽ không ở mức quá lớn để có thể tạo ra những bước ngoặt trong nửa cuối nhiệm kỳ còn lại của ông Obama.
Trong bài phát biểu đầu tiên với báo giới sau cuộc bầu cử, Tổng thống
Obama khẳng định sẽ hợp tác với các nghị sỹ Cộng hòa, song sẽ sử dụng
những ưu tiên và quyền hành pháp của mình trong trường hợp các nghị sỹ
Cộng hòa cản trở các chính sách đối nội, đối ngoại mà chính quyền đang
theo đuổi.
Ông tuyên bố sẵn sàng hợp tác với Quốc hội mới để hai năm tới đạt kết
quả tốt nhất có thể và thu hẹp được những bất đồng trên nền tảng tối đa
hóa các đồng thuận. Tất nhiên, ông chủ Nhà Trắng vẫn thể hiện sự cứng
rắn của mình với tuyên bố sẵn sàng sử dụng quyền phủ quyết tối cao mà
Hiến pháp trao cho Tổng thống của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ trong những
trường hợp cần thiết.
Về chính sách đối nội, Tổng thống Obama khẳng định sẽ không từ bỏ các ưu
tiên hiện nay của mình, bao gồm kế hoạch tạo thêm việc làm và cải cách
chính sách nhập cư. Tuy nhiên, ông Obama cũng để ngỏ khả năng điều chỉnh
“một cách có trách nhiệm” chính sách bảo hiểm y tế mang tên ObamaCare,
vốn liên tục vấp phải sự chỉ trích từ các nghị sỹ Cộng hòa.
Trong chính sách đối ngoại, Tổng thống Obama cho biết sẽ đề nghị Quốc
hội mới ủng hộ chính phủ trong cuộc chiến chống lực lượng Nhà nước Hồi
giáo (IS) tự xưng, cũng như ủng hộ nỗ lực của Washington nhằm chống đại
dịch Ebola, thúc đẩy các nỗ lực của Ngoại trưởng John Kerry trong tiến
trình hòa bình Trung Đông cũng như giải quyết các hồ sơ hạt nhân gai góc
của Iran và Triều Tiên.
Một nét chính quan trọng trong chính sách đối ngoại của Washington trong
sáu năm cầm quyền vừa qua của Tổng thống Obama là “xoay trục” sang châu
Á. Mặc dù chính sách này nhận được sự ủng hộ của các nghị sỹ hai đảng,
song cần được tiếp tục đẩy mạnh trong thời gian tới.
Đánh giá những điều chỉnh trong chính sách đối nội thời gian tới của
chính quyền Obama, nhiều nhà phân tích cho rằng ObamaCare và chính sách
nhập cư có thể sẽ là tâm điểm của các cuộc tranh cãi tiếp theo tại hai
viện Quốc hội. Đây cũng là hai vấn đề mà Nhà Trắng có thể buộc phải có
những điều chỉnh lớn nhất.
Trong nhiệm kỳ đầu của ông Obama, chính sách ObamaCare và nhập cư luôn
là những chủ đề làm nóng nghị trường. Đảng Dân chủ của Tổng thống Obama
lập luận rằng cải cách hệ thống chăm sóc y tế là cần thiết để đảm bảo
lợi ích tối đa cho người dân và tạo điều kiện cho những người nhập cư
tới Mỹ, vốn đóng góp không nhỏ cho nền kinh tế, trở thành công dân Mỹ.
Trong khi đó, đảng Cộng hòa cho rằng ObamaCare quá tốn kém, làm ngân
sách thêm thâm thủng. Theo họ, việc tạo điều kiện cho phần lớn trong hơn
11 triệu cư dân nước ngoài nhập cư bất hợp pháp được trở thành công dân
Mỹ là một cuộc "đại ân xá" không cần thiết, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe
dọa nước Mỹ.
Thượng nghị sỹ Mitch McConnell, người sẽ trở thành thủ lĩnh phe đa số
Cộng hòa tại Thượng viện vào tháng Giêng năm sau, cảnh báo rằng điểm dễ
khiến bùng nổ tranh cãi và mâu thuẫn là cam kết của Tổng thống Obama đến
cuối năm nay sẽ đơn phương thay đổi chính sách nhập cư để cho phép hàng
triệu người nhập cư bất hợp pháp có cơ hội được ở lại và có thể trở
thành công dân Mỹ.
Ông McConnell bày tỏ hy vọng Tổng thống Obama sẽ không thực thi cam kết
này, đồng thời cho biết đảng Cộng hòa chắc chắn sẽ tìm cách hủy bỏ
chương trình bảo hiểm y tế của Tổng thống Obama.
Liên quan tới chính sách đối ngoại, các chuyên gia nhận định về cơ bản,
đối ngoại sẽ không phải là chiến trường giữa Nhà Trắng và Quốc hội. Sở
dĩ nói vậy bởi những quyết sách đối ngoại hiện nay của chính quyền Tổng
thống Obama không gây nhiều tranh cãi, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế
Mỹ chưa thực sự khỏe mạnh trở lại sau cuộc khủng hoảng 2007-2009.
Trên các mặt trận quan trọng như quan hệ đóng băng với Nga liên quan tới
cuộc khủng hoảng Ukraine, cuộc chiến chống IS tại Syria và Iraq, chính
sách “xoay trục” sang châu Á hay các hồ sơ hạt nhân của Iran, Triều
Tiên, giữa các nghị sỹ Cộng hòa và Dân chủ về cơ bản không tồn tại nhiều
bất đồng.
Một điểm đáng chú ý là nhiều khả năng Thượng nghị sỹ John McCain, người
vốn chỉ trích sự hậu thuẫn chậm chạp của Mỹ dành cho lực lượng đối lập
mà Mỹ coi là ôn hòa ở Syria, sẽ lên giữ chức Chủ tịch Ủy ban Quân lực
Thượng viện Mỹ. Điều đó sẽ tạo ra nhiều ý kiến bất đồng trong vấn đề chi
tiêu quốc phòng và một số hoạt động quân sự của Mỹ ở Trung Đông.
Nhà Trắng cũng có thể sẽ có những điều chỉnh trong đàm phán hạt nhân với
Iran theo hướng cứng rắn hơn sau khi Tổng thống Obama ngăn cản thành
công các dự luật gia tăng trừng phạt nhẳm vào Iran do các nghị sỹ Cộng
hòa đề xuất.
Trong lịch sử chính trường Mỹ, một “cuộc hôn nhân hòa hợp” giữa phe Cộng
hòa và phe Dân chủ không bao giờ là dễ dàng. Chính điều đó đã tạo nên
sức hấp dẫn và sức nóng của sân khấu chính trị Xứ Cờ hoa./.
Hồ Phương (TTXVN)