Tuy nhiên, các nhà phân tích trên cũng cho rằng Bản Báo cáo Quốc phòng Bốn năm một lần (QDR) lần này là bản báo cáo “mang tính xây dựng nhất” của Mỹ đối với Trung Quốc từ trước đến nay mặc dù nó được đưa ra trong thời điểm quan hệ Mỹ-Trung đang ở mức thấp nhất kể từ khi Tổng thống Barack Obama lên cầm quyền hồi tháng 1/2009.

Báo cáo Quốc phòng Bốn Năm (QDR) là báo cáo 4 năm một lần của Bộ Quốc Phòng Mỹ, trong đó miêu tả học thuyết quân sự của Mỹ đồng thời phân tích các mục đích chiến lược cũng như các mối đe dọa quân sự tiềm năng đối với Mỹ.

Ám chỉ đến Trung Quốc ngay trong lời nói đầu của bản báo cáo QDR năm 2010, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates đã coi “các chương trình hiện đại hóa quân sự của các nước khác” là những mối đe dọa lâu dài đối với nước Mỹ.

Trung Quốc đang phát triển và triển khai “một số lượng lớn” tên lửa tân tiến, các tàu ngầm tấn công mới, những hệ thống phòng không tầm xa đồng thời tăng cường khả năng phát động các cuộc chiến tranh điện tử và tấn công vào các hệ thống máy tính, bản báo cáo của Mỹ cho biết.

"Việc thiếu sự công khai, minh bạch trong bản chất phát triển quân sự cũng như trong tiến trình ra quyết định của Trung Quốc đã làm dấy lên những nghi ngờ về cách hành xử cũng như những ý định trong tương lai của nước này ở khu vực Châu Á và xa hơn nữa". Theo bản QDR 2020, Washington một lần nữa đã coi Trung Quốc là một nước đáng để Mỹ phải “cảnh giác cao”.

Quân đội Mỹ hiện đang “vạch ra một kế hoạch chiến đấu mới kết hợp cả trên biển và trên không nhằm đáp trả những mối đe dọa như việc củng cố sức mạnh quân sự liên tục của Trung Quốc," hãng tin Bloomberg cho biết.

Mặc dù không chỉ đích danh Trung Quốc nhưng bản báo cáo quốc phòng của Mỹ đã nhấn mạnh mối đe dọa từ Trung Quốc khi nói đến việc cần thiết phải bảo vệ mình trước các cuộc tấn công trên mạng cũng như việc Trung Quốc tập trung vào tăng cường khả năng phát động các cuộc tấn công phủ đầu.

Phản ứng trước bản báo cáo trên, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Ma Zhaoxu cho biết Bắc Kinh “không hài lòng” về những nhận định của Mỹ, nhấn mạnh rằng các chương trình hiện đại hóa và phát triển quân sự của Trung Quốc là “bình thường và hợp lý ".

"Chúng tôi hy vọng Mỹ có thể xem sự phát triển của Trung Quốc cũng như việc củng cố sức mạnh quân sự là khách quan, ngừng ngay các nhận xét vô trách nhiệm và nỗ lực nhiều hơn để phát triển mối quan hệ cũng như sự tin tưởng lẫn nhau giữa Mỹ, Trung," ông Ma Zhaoxu phát biểu tại một cuộc họp báo thường kỳ.

Thái độ “tích cực”

Tuy vậy, mặc dù nhấn mạnh nỗi lo ngại về Trung Quốc, Washington vẫn "hoan nghênh một Trung Quốc mạnh mẽ, thành công và thịnh vượng đang đóng vai trò ngày càng lớn trên sân khấu toàn cầu", bản QDR cho biết.

Theo bản QDR, "Mỹ và Trung Quốc nên duy trì các kênh liên lạc, giao tiếp công khai để thảo luận về những bất đồng nhằm kiểm soát và giảm tối đa nguy cơ xảy ra các cuộc xung đột vốn luôn tiềm ẩn trong bất kỳ mối quan hệ nào".

Các nhà phân tích Trung Quốc xem thông điệp trên là một dấu hiệu tốt lành cho mối quan hệ song phương Mỹ-Trung.

"Nó có thể là bản QDR mang tính xây dựng nhất mà tôi từng đọc," ông Fan Jishe, một chuyên gia về các vấn đề quốc phòng liên quan đến Mỹ thuộc Học viện Khoa học xã hội Trung Quốc, nhận xét.

"Mỹ vẫn rất quan ngại về sự phát triển quân sự của Trung Quốc. Vì thế, trong bản báo cáo, nước này đã kêu gọi Trung Quốc công khai hơn, minh bạch hơn. Tuy nhiên, thái độ của Mỹ rất tích cực khi kêu gọi tiến hành các cuộc đối thoại nhằm giải quyết những vấn đề này," ông Fan nói.

Tuy nhiên, bên phía Mỹ vẫn có một số người cho rằng bản QDR chưa đề cập đủ đến mối đe dọa từ Trung Quốc. Trong blog chính thức của Viện Hải quân Mỹ, nhiều blogger đã nói rằng QDR ít tập trung vào “sự hiện diện của Hải quân Trung Quốc" mà mối nguy hiểm tiềm tàng từ sự hiện diện này là rất lớn.

Ông Zhao Xiaozhuo, một chuyên gia cấp cao về quân sự Mỹ thuộc Học viên Khoa học quân sự đóng tại Bắc Kinh, nhấn mạnh Trung Quốc đang theo đuổi một chính sách quốc phòng phòng thủ chứ không phải tấn công. “Sự phát triển quân sự của Trung Quốc không nhằm vào bất kỳ nước nào. Không ai muốn là kẻ thù của một siêu cường," ông Zhao nói.

Nhận xét về bản QDR, ông này cho rằng Mỹ hiện tại đang tập trung chú ý nhiều hơn vào những mối nguy hiểm “trước mắt”. "Iraq và Afghanistan vẫn là những vấn đề chính đối với Obama trong những năm tiếp theo trong nhiệm kỳ tổng thống của ông này."

Kiệt Linh - VnMedia