Đó là tâm sự của thương binh Huỳnh Trí, ở xã Bình Hòa, huyện Châu Thành, tỉnh An Giang.

Nghĩa tình của người lính

Tiếp chúng tôi trong căn nhà cấp 4 đơn sơ, người chiến binh năm nào của Đoàn 9905, Mặt trận 779 (mặt trận Đông và Đông Bắc Campuchia) luôn thường trực trên môi nụ cười đậm chất lính.

Trên chiếc bàn ở góc tường, những bộ hồ sơ liệt sỹ, danh sách đồng đội đã hy sinh cùng các cuốn sổ tay do chính ông ghi chép những thông tin về mộ liệt sỹ còn chưa tìm được trên địa bàn tỉnh An Giang và ở nước bạn Campuchia được để ngay ngắn, gọn gàng, đây chính là hành trang theo ông suốt 19 năm đi tìm đồng đội.

Năm 1962, nghe theo tiếng gọi Tổ quốc, ông Trí gia nhập đội thanh niên du kích của xã Phú Hữu, huyện An Phú (An Giang) - xã lõi của vùng căn cứ cách mạng B1-Lò Gò.

Tới năm 1969, ông chuyển qua Đại đội 19, Tiểu đoàn Bộ Binh 512 - Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh An Giang, chiến đấu ở các chiến trường ác liệt như: Lò Gò-B1, núi Tượng Lăng, núi Ô Tà Sóc… của tỉnh An Giang.

Sau đó, ông cùng đồng đội tiếp tục chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế, giúp nước bạn Campuchia.

Đến năm 1988, chiến tranh kết thúc, ông được điều động về làm Chủ nhiệm Chính trị Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh An Giang.

Đến năm 1999, ông xin nghỉ hưu vì lý do sức khỏe và bắt đầu hành trình đi tìm đồng đội cho đến nay.

Trong khi chờ quyết định nghỉ hưu, từ năm 1999 đến năm 2000, ông Huỳnh Trí đã âm thầm đi tìm đồng đội và tìm được 145 bộ hài cốt liệt sỹ, trong đó 15 bộ hài cốt liệt sỹ trên đất bạn Campuchia, số còn lại được tìm thấy trên địa bàn tỉnh An Giang.

Ông Huỳnh Trí cùng cán bộ đội K93 tìm hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện Việt Nam trên đất bạn Campuachia. (Ảnh: TTXVN)

Quãng thời gian 2 năm một mình đi tìm đồng đội và 17 năm tham gia cùng Đội K93 (Đội chuyên trách trong việc tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện Việt Nam hy sinh qua các thời kỳ chiến tranh trên đất bạn Campuchia thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh An Giang) và Đội K90 (Đội chuyên trách trong việc tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện Việt Nam ​hy sinh qua các thời kỳ chiến tranh trên đất bạn Campuchia thuộc Bộ Tư lệnh Quân khu 9), khắp các địa danh ở Campuchia nh: Takeo, Kandal, Kampot, Kampong Speu, Koh Kong... đều in dấu chân ông với tư cách là người cố vấn.

Ông Trí nhớ lại, trên địa phận tỉnh Kon Kong (Campuchia), ông và các chiến sỹ trong đội K93 gặp phải hai đầu đạn M79 (chưa nổ) ghim trong đầu và ngực liệt sỹ. Sau đó, cả hai đầu đạn M79 đều được chính tay ông xử lý an toàn.

Ông chia sẻ, khó khăn gian khổ đến đâu nữa cũng không thể so sánh với sự hy sinh của các Anh hùng Liệt sỹ; càng gian nguy ông càng quyết tâm đi tìm đồng đội. ​

Còn sống còn đi tìm đồng đội

Ông Huỳnh Trí cho biết, đi tìm hài cốt đồng đội trong nước đã khó, ở trên đất bạn còn khó hơn gấp trăm lần. Bởi chiến tranh kết thúc, dân cư xáo trộn, phong tục, tập quán cũng khác...

Kỷ niệm đáng nhớ nhất trong hành trình đi tìm mộ liệt sỹ trên đất bạn Campuchia đó là, trong một lần sang địa bàn huyện Koh Thom, tỉnh Kandal, Vương quốc Campuchia thu thập tin tức về mộ liệt sỹ, ông và các chiến sỹ Đội K93 đã xác định được vị trí mộ nhưng lại nằm ngay trong nhà máy xay lúa của người Hoa. Các thành viên trong đội phải vận động một thời gian họ mới cho đào tìm mộ.

Ông Huỳnh Trí xem lại những ghi chép thông tin về phần mộ liệt sỹ. (Ảnh: TTXVN)

Theo Đại tá Phạm Quang Trung, Đội trưởng Đội K93, chính sự chân thật của ông Huỳnh Trí đã được chính quyền và người dân nước bạn Campuchia tin tưởng, ủng hộ.

Ông Huỳnh Trí luôn nhắc nhở anh em trong đội K93 phải làm tốt công tác dân vận, nêu cao phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong quan hệ, ứng xử với chính quyền sở tại và người dân trong các phum, sóc.

Nhiều năm qua, ông Huỳnh Trí đã giúp Đội K93 thu thập thông tin, xử lý nguồn tin do người dân Campuchia cung cấp, sau đó đề xuất chỉ huy cho anh em đi đào bới.

Đại tá Phạm Quang Trung cho biết, hồi chiến tranh, ông Huỳnh Trí là người từng tham gia nhiều cuộc hành quân, trận đánh ở chiến trường Campuchia nên rất am hiểu đặc điểm địa hình nơi đây.

Nhờ ông Huỳnh Trí, việc tìm mộ liệt sỹ của cả đội thuận lợi hơn. Gần 20 năm qua, ông Huỳnh Trí và Đội K93 đã tìm được 2.533 bộ hài cốt liệt sỹ, trong đó 275 hài cốt liệt sỹ có tên.

Ở cái tuổi gần 70 nhưng khi nhắc tới việc đi tìm đồng đội, người cựu chiến binh bị thương tật đến 49% Huỳnh Trí vẫn căng tràn nhiệt huyết.

Với ông, công việc đi tìm hài cốt đồng đội gần 20 năm qua tuy rất vất vả nhưng đó là trách nhiệm và ông thấy mình cần phải làm cho những hy sinh, mất mát vô cùng to lớn của các đồng đội đã nằm lại nơi chiến trường ác liệt./.

Công Mạo (TTXVN)