Khi mà cuối cùng, Facebook cũng phải nhận án phạt 5 tỷ USD từ Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) vì vụ bê bối Cambridge Analytica, khi dữ liệu của hơn 50 triệu người dùng bị sử dụng không phép, thì đến lúc chúng ta phải biết… lo âu cho nhân thân số của mình…
KHI CÁI GÌ CŨNG… BÁN
Mỗi
ngày, khi chúng ta đăng một dòng trạng thái ở facebook, xem một clip ở
youtube hay đơn giản là tìm kiếm một thông tin nào đó ở google thì
“BANG, chúc mừng, bạn đã trở thành một sản phẩm của ngành quảng cáo”.
Theo
lời của Richard Stokes - nhà sáng lập đồng thời là CEO của công ty bảo
mật Winston Privacy, hai năm trước, khi ông còn làm giám đốc điều hành
tại một công ty quảng cáo quốc tế, ông đã có cơ hội xem một chương trình
của một bên thứ ba - chuyên cung cấp dữ liệu khách hàng cho những công
ty quảng cáo. Ông nói: “Tôi thật kinh ngạc trước những gì mà công ty
khai thác dữ liệu khách hàng trình diễn cho chúng tôi coi, họ có thể ghi
lại hết tất cả thông tin của một khách hàng mà họ muốn nhắm tới. Khi
anh đã vào tầm ngắm của họ, họ sẽ thu thập được dữ liệu về thu nhập của
anh, nơi anh làm việc, loại xe hơi mà anh đang sử dụng, sở thích sau giờ
làm của anh, thậm chí là mẫu người mà anh thích. Tất cả mọi thứ, trong
một chương trình”.
Có một sự thật không tưởng
rằng, ngành quảng cáo bây giờ đã đi một bước vượt trội hơn hẳn so với
mười, hai mươi năm về trước bởi một phần nhờ vào sự tiến bộ của khoa học
công nghệ. Nhà nhà, người người sử dụng điện thoại thông minh, máy tính
bảng, laptop cá nhân. Hầu hết chúng ta mỗi ngày đều dành tối thiểu một
số lượng thời gian nhất định chỉ để lướt mạng xã hội, nên từ đó mà quảng
cáo cũng biến hóa theo để tiếp cận với người dùng.
Quảng cáo hiện nay
không chỉ đơn thuần chỉ dụng phương tiện truyền thông để kết nối nhãn
hàng đối với người tiêu dùng, mà nó còn tận dụng nguồn tài nguyên số dồi
dào để khai thác triệt để đối tượng khách hàng của mình. Đối với những
công ty quảng cáo quyền lực trên thế giới, chúng ta chính là những sản
phẩm mà họ luôn thèm khát để khai thác, và tất cả những sản phẩm “miễn
phí”; mà ta sử dụng hằng ngày chỉ đơn giản là những công cụ để phục vụ
cho lợi ích của họ.
Một ví dụ điển hình cho
việc thu thập thông tin người dùng để phục vụ cho mục đích quảng cáo đó
chính là mạng xã hội lớn nhất thế giới hiện nay: Facebook. Mark
Zuckerberg đã rất thông minh khi cài cắm vô số “bẫy thông tin” để có thể
tận dụng triệt để nguồn dữ liệu từ khách hàng. Nó có thể thông qua
những nút like và share, cho phép các trang web khác trở nên tương tác
với khách hàng, dịch vụ đăng nhập Facebook cho phép bạn sử dụng tài
khoản Facebook để đăng nhập vào dịch vụ của họ hay có hẳn Facebook
Analytics cho phép các website, ứng dụng hiểu được cách người dùng sử
dụng dịch vụ của họ. Nói tóm lại, rất khó để có thể tránh được tầm kiểm
soát của Facebook.
David Baser - Giám đốc quản
lý sản phẩm của Facebook đã từng có một bài giải thích cách mà Facebook
và các bên đối tác của mạng xã hội này đã thu thập và chia sẻ thông tin
cá nhân người dùng. “Facebook không bán dữ liệu người dùng được Facebook
khai thác, mà chỉ sử dụng chúng để phục vụ nội dung cho người sử dụng.
Mặc dù điều này có thể đúng, song chúng tôi cũng có thể sử dụng dữ liệu
này để nhắm mục tiêu quảng cáo đến người dùng một cách chuẩn xác hơn, và
còn có thể hiểu rõ người dùng đang làm gì trên không gian mạng”, Baser
nói.
David Baser còn cho biết thêm: “Nếu bạn liên tục truy cập vào các trang tin
thể thao mà đang sử dụng dịch vụ của chúng tôi, bạn sẽ có thể gặp nhiều
tin tức liên quan đến thể thao hiện lên trên News Feed. Đây cũng là một
trong những lý do mà nhiều khi người dung có cảm giác như quảng cáo
Facebook đang bám riết lấy họ vậy”.
BẢO VỆ QUYỀN RIÊNG TƯ NHƯ THẾ NÀO?
Theo
khảo sát của trung tâm nghiên cứu Pew, 61% người Mỹ thực sự muốn bảo vệ
quyền riêng tư trên mạng xã hội của họ. Hai phần ba cho rằng những dự
luật an ninh bây giờ chưa đủ tốt và họ cần một thứ gì đó, có thể là
những chính sách hoặc những giải pháp công nghệ để có thể tránh xa nanh
vuốt của ngành công nghệ quảng cáo này. Nếu bạn cũng thuộc nhóm người
này, sau đây là một trong những giải pháp bạn có thể lựa chọn:
Đầu
tiên, bạn phải biết chính xác và hiểu thật rõ những thông tin mà bạn
muốn chia sẻ. Hầu hết những trang web, hoặc công cụ khai thác thông tin
đều có những cảnh báo chia sẻ thông tin, nhưng phần lớn sẽ được làm sơ
sài khiến bạn không chú ý. Nếu người dùng cứ tập trung vào thông tin mồi
nhử thì họ sẽ dễ dàng bỏ qua nó.
Thứ hai, bạn
phải yêu cầu những công ty phân phối sản phẩm mà bạn đang sử dụng công
khai những dữ liệu khách hàng mà họ thu thập được ví dụ như cách mà họ
thu thập hay mục đích thu thập. Điển hình như Microsoft vào năm 2018 đã
tự nguyện công khai cho người dùng biết được những dữ liệu nào mà
Windows 10 đã thu thập được từ họ, nó thu thập ở đâu và làm gì tiếp sau
đó. Phải chăng đó là một tín hiệu tốt chăng?
Cuối
cùng, phải có những dự luật hoặc điều lệ để cấm những công ty khai thác
thu thập, ví dụ như tình trạng sức khỏe, địa điểm cư trú hoặc tài khoản
ngân hàng, ngoại trừ trường hợp người sử dụng cung cấp./.
Nhật Nam (khoahocphattrien.vn)