Nguyên cớ để Mỹ và phương Tây mỗi lần gia
hạn trừng phạt Nga mỗi ngày lại “phong phú” thêm. Từ lúc chỉ tập trung
vào cuộc xung đột giữa Moscow và Kiev, đến nay, lý do Mỹ và phương Tây
gia tăng trừng phạt Nga còn bắt nguồn từ các cáo buộc Nga can thiệp bầu
cử, chi phối đời sống chính trị tại Mỹ, hoạt động “thiếu minh bạch” tại
Ucraina, Syria, can thiệp kiểm soát vũ khí ở châu Âu, hay trong vấn đề
Triều Tiên…
Gần nhất, vụ đụng độ giữa hải quân Nga và Ucraina tại eo
biển Kếch là lý do mới để Mỹ và phương Tây tung ra gói trừng phạt tiếp
theo.
Tuy nhiên, trong khi Mỹ và Liên hiệp châu Âu (EU) khá đồng lòng gia
hạn trừng phạt Nga, thì việc thực thi chúng, trên thực tế còn phụ thuộc
nhiều yếu tố. Đơn cử, các lệnh trừng phạt của EU không dễ có được đồng
thuận của toàn bộ 28 thành viên. Đó là chưa kể, cùng thời gian, các nước
châu Âu tuy nhất trí duy trì trừng phạt Nga, nhưng có xu hướng giảm nhẹ
hơn nhiều.
Chính các lợi ích kinh tế đan xen, chặt chẽ giữa EU và Nga
là lý do khiến EU muốn “cởi bỏ” dần các lệnh trừng phạt, vốn được thường
kỳ gia hạn sau sáu tháng áp dụng.
Trong khi đó tại Mỹ, Quốc hội đưa ra các luật trừng phạt và Bộ Tài
chính giữ vai trò thực thi. Do lo ngại Tổng thống D.Trump mong muốn cải
thiện quan hệ với Nga và có thể dỡ bỏ các lệnh trừng phạt, Quốc hội Mỹ
đã thông qua Đạo luật Chống lại kẻ thù của nước Mỹ (CAATSA) nhằm áp đặt
lệnh trừng phạt Nga.
Cốt lõi của CAATSA là điều khoản ngăn chặn Tổng
thống chấm dứt bất kỳ lệnh trừng phạt nào đang áp đặt chống Nga, nếu
không được Quốc hội phê chuẩn. Tháng 8/2017, Tổng thống D.Trump miễn
cưỡng ký ban hành CAATSA, đồng thời cảnh báo đây là một đạo luật với các
“thiếu sót nghiêm trọng”.
Từ khi CAATSA được thông qua, Mỹ đã áp đặt một số lệnh trừng phạt mới
với Nga. Nhưng thực tế trong 5 năm qua, có nhiều lệnh trừng phạt Mỹ đưa
ra, thực hiện nửa chừng rồi lại tự dỡ bỏ. Trong đó, lệnh được Bộ Tài
chính Mỹ công bố hồi tháng 4/2018 gồm những biện pháp hà khắc nhất đối
với một loạt cá nhân và tổ chức của Nga, trong đó có công ty nhôm lớn
nhất của Nga và thứ hai thế giới là Rusal, nhưng đến tháng 1/2019, chính
Bộ Tài chính Mỹ lại phải dỡ bỏ, vì “gậy ông đập lưng ông”, khi giá nhôm
toàn cầu bị đẩy lên cao vọt, lập tức ảnh hưởng đến chính các doanh
nghiệp Mỹ và châu Âu.
Trong khi đó, với 5 năm đương đầu các đợt trừng phạt liên tiếp từ
phương Tây, nước Nga đã dần thích nghi và trụ vững. Thậm chí, năm 2018,
kinh tế Nga tăng trưởng 2,3%, mức cao nhất kể từ năm 2012 (ở mức 3,7%).
Báo cáo về tầm nhìn kinh tế thế giới năm 2019 của Ngân hàng Thế giới
(WB) công bố đầu năm 2019 cũng ghi nhận nền kinh tế Nga tiếp tục trụ
vững, dù các đòn trừng phạt ngày một siết chặt, trong đó nổi bật nhất là
tỷ lệ lạm phát thấp và ổn định, sản lượng dầu tiếp tục tăng trong năm
2018.
Một điều đáng nói khác là trước những áp lực không có dấu hiệu
giảm nhẹ từ Mỹ, Nga còn mạnh tay “cắt giảm” 100 tỷ USD dự trữ ngoại hối,
giảm phụ thuộc đồng USD bằng cách chuyển sang các đồng ngoại tệ khác,
như ơ-rô, yên (Nhật Bản) và nhân dân tệ (Trung Quốc), cũng như thúc đẩy
đa dạng hóa quan hệ kinh tế với các nước ngoài phương Tây.
Có thể nói, trong 5 năm “cuộc chiến trừng phạt” giữa Nga và phương
Tây, mỗi bên đều phải hứng chịu những tổn thất kinh tế nhất định, song
Nga cương quyết không nhân nhượng trong chiến lược liên quan cuộc chiến ở
Ucraina và Syria. Và cuộc chiến trừng phạt, cấm vận này vẫn chưa đi đến
hồi kết./.