PHÂN QUYỀN MẠNH HƠN TRONG MỘT SỐ LĨNH VỰC
Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, trên cơ sở nghiên cứu, tham khảo các quy định của một số luật và Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội, dự thảo Luật đã bổ sung 2 nội dung mới trong nguyên tắc áp dụng pháp luật theo hướng: Xác định rõ trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội ban hành sau ngày Luật Thủ đô có hiệu lực thi hành có quy định khác với Luật Thủ đô về cùng một vấn đề và quá trình triển khai áp dụng quy định này sẽ thuận lợi hơn cho việc xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô nhưng việc áp dụng lại chưa được quy định cụ thể trong luật, nghị quyết đó thì UBTVQH quyết định việc áp dụng theo đề nghị của Chính phủ (khoản 3).
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi).
Dự thảo luật phân quyền cho HĐND Thành phố Hà Nội quy định tiêu chí thành lập và quyết định việc thành lập, tổ chức lại, giải thể cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND thành phố (không bị giới hạn bởi quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của Bộ, cơ quan ngang Bộ về các nội dung liên quan nhưng phải bảo đảm phù hợp yêu cầu về mục tiêu, nhiệm vụ quản lý nhà nước, mục tiêu cải cách hành chính nhà nước và không chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn) (khoản 4 Điều 9).
Bên cạnh đó, dự thảo luật cũng xác định Thường trực HĐND thành phố hoạt động chuyên trách và có không quá 11 thành viên (dự thảo Luật trình Quốc hội quy định không quá 9 thành viên), số lượng thành viên cụ thể do HĐND Thành phố quyết định (khoản 2 Điều 9). Phân quyền trực tiếp cho Thường trực HĐND Thành phố quyết định và báo cáo HĐND Thành phố tại kỳ họp gần nhất một số vấn đề cấp bách để bảo đảm tính kịp thời, đáp ứng yêu cầu thực tiễn (khoản 5 Điều 9).
Dự thảo Luật giao quyền chủ động cho HĐND Thành phố quyết định số lượng, tên gọi, phạm vi lĩnh vực phụ trách, số lượng thành viên các Ban của HĐND; đổi mới cách quy định về số lượng Phó Trưởng ban theo hướng bình quân không quá 2 Phó Trưởng ban trên một Ban; bổ sung quy định Ban có bộ phận hoạt động chuyên trách để giải quyết các công việc thường xuyên trong thời gian Ban không họp (khoản 3 Điều 9). Tăng cường tổ chức bộ máy cho HĐND quận, thị xã, thành phố thuộc Thành phố theo hướng HĐND ở những đơn vị hành chính này có 2 Phó Chủ tịch, không quá 9 đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách và được thành lập không quá 3 Ban; Ban có thể có Ủy viên hoạt động chuyên trách (khoản 1 và khoản 2 Điều 11).
Về các nội dung phân quyền cho thành phố Hà Nội trong xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho biết, so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 6, dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng phân quyền mạnh hơn, xác định rõ phạm vi, trách nhiệm của chính quyền Thành phố Hà Nội trong một số lĩnh vực. Cụ thể, dự thảo luật giao HĐND Thành phố quy định chi tiết trình tự, thủ tục điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị, quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật của Thành phố (khoản 3 Điều 17) (các nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù giao Thủ tướng Chính phủ quy định chi tiết).
Dự thảo luật phân quyền cho UBND Thành phố phê duyệt dự án xây dựng các công trình tại bãi sông, bãi nổi ở các tuyến sông có đê trên địa bàn thành phố bảo đảm các điều kiện theo quy định của pháp luật về đê điều (khoản 6 Điều 18) (Luật Đê điều giao Thủ tướng Chính phủ quyết định).
Thêm vào đó, dự thảo luật phân quyền cho cơ quan chuyên môn về du lịch thuộc UBND Thành phố cấp giấy phép kinh doanh dịch vụ lữ hành quốc tế; thẩm định, công nhận, công bố, kiểm tra, thu hồi quyết định công nhận, thay đổi hạng cơ sở lưu trú du lịch hạng 4 sao, 5 sao (khoản 7 Điều 21) (Luật Du lịch giao thẩm quyền này cho Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam). Phân quyền cho UBND Thành phố quyết định thành lập, mở rộng khu công nghệ cao, ban hành quy chế hoạt động của các khu công nghệ cao do UBND Thành phố thành lập (điểm a khoản 1 Điều 24).
Dự thảo luật cũng phân quyền cho cơ quan chuyên môn về y tế thuộc UBND Thành phố thẩm định, cho phép các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thuộc phạm vi quản lý của UBND thành phố được áp dụng kỹ thuật mới, phương pháp mới trong khám bệnh, chữa bệnh đã được cơ quan có thẩm quyền ở nước ngoài cho phép áp dụng tại nước ngoài (khoản 5 Điều 26) (Luật Khám bệnh, chữa bệnh giao Bộ Y tế).
Về một số nội dung xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến chỉ đạo, định hướng về một số nội dung như: quản lý biên chế, thu nhập tăng thêm; việc xác định cụ thể giới hạn được sử dụng không gian ngầm của người sử dụng đất; phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng; thực hiện hợp đồng xây dựng - chuyển giao; việc phân quyền cho Ban quản lý khu công nghệ cao trong việc giao lại đất, cho thuê đất trong phạm vi khu công nghệ cao.
XEM XÉT MỘT SỐ NỘI DUNG MỚI
Qua nghiên cứu dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) và Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu dự thảo Luật này, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường bày tỏ tán thành nhiều nội dung trong báo cáo và đánh giá cao sự nghiêm túc, khẩn trương trong tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.
“Có thể nói, trong thời gian ngắn, Ủy ban Pháp luật đã phối hợp với các cơ quan liên quan để nhanh chóng hoàn thiện Hồ sơ trình UBTVQH rất dày dặn. So với dự thảo trình Đảng Đoàn Quốc hội, dự thảo mới này đã có sự thay đổi rất đáng kể”, Tổng Thư ký Quốc hội nêu rõ.
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường phát biểu.
Để hoàn thiện hơn nữa, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường góp ý về việc giao UBND Thành phố Hà Nội thẩm quyền điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị, quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật của thành phố quy định tại khoản 3 Điều 17. Tổng Thư ký Quốc hội cho biết, hiện nay các Nghị quyết thí điểm thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển các tỉnh, thành phố như Nghệ An, Khánh Hòa, Thanh Hóa, Thành phố Hồ Chí Minh… đều quy định cho phép Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch và giao Thủ tướng Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục điều chỉnh. Trong trình tự, thủ tục thực hiện, yêu cầu có ý kiến của Bộ Xây dựng trước khi Thủ tướng quyết định.
Với hình thành phân cấp, phân quyền rất cao cho Thủ đô Hà Nội, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường tán thành cao quy định tại dự thảo Luật là UBND Thành phố Hà Nội có thẩm quyền điều chỉnh và giao HĐND Thành phố Hà Nội quy định chi tiết về trình tự, thủ tục điều chỉnh cục bộ quy hoạch để tạo sự chủ động cho Thủ đô trong việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị, quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, quy hoạch chuyên ngành, hạ tầng kỹ thuật.
Như vậy, có thể không cần có ý kiến bằng văn bản của Bộ Xây dựng. Tổng Thư ký Quốc hội nhấn mạnh, quy định này sẽ rút ngắn trình tự, thủ tục thực hiện, nâng cao trách nhiệm cũng như kịp thời đáp ứng những vướng mắc thực tiễn ở Thủ đô Hà Nội.
Về quản lý, sử dụng không gian ngầm quy định tại khoản 2 Điều 19, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng, đây là nội dung khó, phức tạp và là mối quan tâm của nhiều thành phố lớn trên thế giới chứ không chỉ riêng chúng ta. Thực tế nhiều nước đang triển khai rất tốt việc quản lý, sử dụng không gian ngầm.
So với dự thảo trình Quốc hội, dự thảo lần này đã đưa ra hai phương án mới. Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường bày tỏ tán thành với phương án 2 là giao Chính phủ quy định giới hạn độ sâu người sử dụng đất thuộc địa bàn Thành phố Hà Nội được sử dụng lòng đất theo chiều thẳng đứng để tạo sự chủ động, linh hoạt cho Chính phủ và Thành phố Hà Nội, tránh khó khăn trong việc thực hiện đối với từng trường hợp cụ thể.
Về việc giao cho Ban quản lý khu công nghệ cao có thẩm quyền giao lại đất, thuê đất trong phạm vi khu công nghệ cao quy định tại Khoản 3 Điều 24, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, thực tế đã cho thấy quyền cho thuê đất đã có tác động tích cực trong việc đầu tư trên đất, nhà đầu tư và người sản xuất yên tâm, chủ động trong việc sử dụng mặt bằng. Vì vậy, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng, trong khi chuyển giao thẩm quyền quản lý khu công nghệ cao Hòa Lạc về cho UBND Thành phố Hà Nội vẫn nên tiếp tục duy trì quyền giao lại đất, cho thuê đất trong phạm vi khu công nghệ cao của Ban quản lý để đảm bảo tính liên tục, nhất quán và cũng là theo tinh thần chung của Luật này là phân quyền cho Thủ đô Hà Nội.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, đối với quy định về thu nhập tăng thêm, việc quy định chế độ tiền lương, phụ cấp, tăng thu nhập thêm của cán bộ, công chức, viên chức Thủ đô là cần thiết. Cơ chế này đã được quy định cho Thành phố Hồ Chí Minh và một số địa phương khác. Việc quy định này giúp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đảm bảo đời sống, yên tâm công tác, cống hiến lâu dài, hiệu quả cho sự phát triển của Thủ đô.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị giữ nội dung này như Chính phủ trình, có báo cáo xin ý kiến cấp có thẩm quyền để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định.
Đối với việc xác định cụ thể giới hạn sử dụng không gian ngầm của người sử dụng đất, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết, hiện chưa có quy định trong pháp luật, cần quy định theo khung, giao Chính phủ quy định chi tiết. Về việc phân quyền cho Ban quản lý khu công nghệ cao trong việc giao lại đất, cho thuê đất trong phạm vi khu công nghệ cao, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết, Luật Đất đai vừa mới ban hành, không nên có quy định chồng chéo, mâu thuẫn, vì vậy cần đảm bảo quy định trong Luật này thống nhất với Luật Đất đai.
Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, các nội dung của dự thảo Luật đã cơ bản đạt được sự thống nhất và thông suốt cả về quan điểm, tư duy và tầm nhìn giữa các cơ quan. Nếu Luật Thủ đô hiện hành chủ yếu mang tính chất khung, thì dự thảo Luật sửa đổi lần này đã đi vào những nội hàm rất cụ thể liên quan đến phân cấp, phân quyền.
Liên quan đến nội dung xin ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, về nguyên tắc áp dụng pháp luật, dự thảo Luật đã được chỉnh sửa thêm một bước. Tuy nhiên vẫn cần tiếp tục rà soát, nghiên cứu, biên tập và thể hiện chặt chẽ hơn, đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật…
Nhấn mạnh ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, vấn đề tắc nghẽn giao thông, vấn đề xử lý rác thải, ngập úng… là những vấn đề nổi cộm của Thủ đô, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý, dự thảo Luật lần này cần phải nghiên cứu, rà soát thêm để có những quy định phù hợp trong phân cấp, phân quyền, thẩm quyền khai thác các nguồn lực, trao quyền linh động… để làm sao Thủ đô giải quyết được những vấn đề này.
Ngoài ra, về các biện pháp, giải pháp thu hút, huy động nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô, Chủ tịch Quốc hội cho cần phải rà soát, làm rõ, đảm bảo thể chế hóa Nghị quyết số 19 của Trung ương. Đồng thời, cân nhắc việc sử dụng thuật ngữ “doanh nghiệp khởi nguồn”.
Đối với nội dung về liên kết vùng hiện dự thảo Luật đã bỏ khái niệm “vùng Thủ đô”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, quy định như vậy là rất mới. Tuy nhiên đây là vấn đề quan trọng liên quan đến Luật Quy hoạch và Luật Xây dựng, do vậy, cơ quan soạn thảo cần phải lý giải một cách thật đầy đủ, thuyết phục, rõ tính khoa học trước Quốc hội…
Liên quan đến nội dung về việc xác định cụ thể giới hạn được sử dụng không gian ngầm của người sử dụng đất, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ nghiêng về phương án 2. Bởi Phương án 1 vừa không có cơ sở thực tiễn, chính trị, pháp lý, vừa tạo ra cơ chế xin cho, không minh bạch. Còn đối với việc mở rộng mức tiền phạt, Chủ tịch Quốc hội cho rằng đã đảm bảo phù hợp.
Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng phát biểu.
Phát biểu tại phiên họp, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng nhấn mạnh, các ý kiến đóng góp của các đại biểu là rất đúng đắn. Cần rà soát kỹ và đầy đủ những vấn đề về định mức, đơn giá, quy chuẩn, tiêu chuẩn trên tất cả các lĩnh vực. Hiện nay quy chuẩn tiêu chuẩn về vấn đề môi trường còn rất thiếu, quy định về định mức, đơn giá còn vướng mắc, dẫn đến khó khăn trong triển khai các công trình đặc biệt của thủ đô. Vì vậy, việc quy định giao thẩm quyền cho thành phố là rất quan trọng.
Ngoài ra, Bí thư Thành ủy Hà Nội cho rằng, cần đảm bảo sự đồng bộ, nhất quán trong phân cấp phân quyền, giao thêm thẩm quyền hợp lý cho thành phố hoặc cho Chính phủ trong vấn đề liên quan đến giới hạn sử dụng không gian ngầm, đảm bảo phù hợp với tình hình thực tiễn./.
TTXVN