Người đã ghi trên trang đầu cuốn Sổ vàng của nhà trường lời huấn thị vô cùng quý giá: Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự Ðoàn thể, phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại. Muốn đạt mục đích, thì phải: "cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư".

Sự kiện Bác Hồ về thăm là một mốc son trong lịch sử hình thành của Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc, được ghi nhận là Ngày truyền thống vẻ vang của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Lời huấn thị của Người đã trở thành kim chỉ nam, ngọn đuốc soi đường cho công tác huấn luyện cán bộ của Đảng, mang ý nghĩa thiêng liêng trong trái tim của lớp lớp cán bộ giảng viên và học viên trường Đảng qua các thời kỳ.

Đi qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, hòa cùng tiến trình đổi mới của đất nước, từ mái trường Đảng Trung ương, hạt giống ban đầu được Bác Hồ kính yêu ươm mầm nơi chiến khu Việt Bắc, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã trải qua các giai đoạn phát triển với nhiều tên gọi khác nhau, không ngừng trưởng thành và lớn mạnh.

Trong giai đoạn 1949-1977, Học viện mang tên Trường Ðảng Nguyễn Ái Quốc. Do điều kiện chiến tranh, trường đã có những lần chuyển đến các địa phương thuộc các tỉnh Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hà Tây, Phú Thọ. Để đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng, chức năng, nhiệm vụ của trường không ngừng được bổ sung, tăng cường.

Năm 1962, trường thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trung, cao cấp và đào tạo cán bộ nghiên cứu và giảng dạy lý luận chính trị. Năm 1964, trường mở các lớp nghiên cứu sinh đầu tiên. Từ năm 1966, trường bắt đầu triển khai các đề tài nghiên cứu khoa học.

Sau ngày đất nước thống nhất, nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, tổ chức bộ máy của hệ thống Trường Đảng ngày càng được củng cố và tăng cường.

Tháng 7/1977, trường được mang tên mới là Trường Ðảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc và thành lập thêm cơ sở II tại Thành phố Hồ Chí Minh, thực hiện hai nhiệm vụ cơ bản là đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trung, cao cấp và nghiên cứu lý luận.

Công cuộc đổi mới đã mở ra một thời kỳ phát triển mới cho hệ thống trường Đảng trên cả nước. Tháng 7/1986, Trường Ðảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc đổi tên thành Học viện Khoa học Xã hội mang tên Nguyễn Ái Quốc (gọi tắt là Học viện Nguyễn Ái Quốc). Tháng 3/1993, Học viện Nguyễn Ái Quốc được chuyển thành Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Trên cơ sở thống nhất các trường Đảng khu vực, các trường tuyên huấn của Đảng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trở thành hệ thống toàn quốc, bao gồm: các đơn vị tại trung tâm học viện, các phân viện ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Phân viện Báo chí-Tuyên truyền. Tháng 10/1996, Viện Nghiên cứu chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh hợp nhất với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Theo đó, Học viện được tăng cường thêm chức năng nghiên cứu, biên soạn lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam và hướng dẫn, thẩm định lịch sử đảng, lịch sử truyền thống các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương và địa phương.

Tháng 5/2007, Học viện được hợp nhất với Học viện Hành chính quốc gia và mang tên Học viện Chính trị-Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Năm 2014, sau khi Học viện hành chính được chuyển về trực thuộc Bộ Nội vụ, Học viện trở lại với tên gọi Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Theo Quyết định số 145-QĐ/TW, ngày 8/8/2018 của Bộ Chính trị, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh là cơ quan trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng; đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, toàn diện, thường xuyên của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Hiện nay, Học viện có cơ cấu tổ chức gồm: 18 viện chuyên ngành, thông tin, xuất bản; 10 đơn vị chức năng; Học viện Chính trị khu vực I (tại Hà Nội), Học viện Chính trị khu vực II (tại Thành phố Hồ Chí Minh), Học viện Chính trị khu vực III (tại thành phố Đà Nẵng), Học viện Chính trị khu vực IV (tại thành phố Cần Thơ) và Học viện Báo chí và Tuyên truyền; kết nối đồng bộ với hệ thống các trường chính trị của 63 tỉnh, thành phố trên cả nước.

75 năm qua, mang trọng trách vinh quang với niềm tự hào là ngôi trường thực hiện "công việc gốc của Đảng", Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã đào tạo hàng trăm nghìn cán bộ trung, cao cấp của Đảng và hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương và học viên quốc tế có trình độ lý luận chính trị, đạo đức cách mạng, kỹ năng lãnh đạo, quản lý, năng lực tổ chức thực tiễn, đáp ứng kịp thời và hiệu quả mục tiêu, nhiệm vụ chiến lược của sự nghiệp cách mạng trong các thời kỳ lịch sử.

Cùng với tiến trình đổi mới của đất nước, Học viện đã từng bước khẳng định vững chắc vị thế là trung tâm quốc gia đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý trung, cao cấp, cán bộ khoa học lý luận chính trị của Đảng, Nhà nước và các đoàn thể chính trị-xã hội; là trung tâm quốc gia nghiên cứu khoa học lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, nghiên cứu đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghiên cứu khoa học chính trị, khoa học lãnh đạo, quản lý phục vụ giảng dạy, học tập, góp phần cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước.

Ghi nhận những thành tựu phát triển và đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, Đảng và Nhà nước đã trao tặng Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Huân chương Hồ Chí Minh (lần 1: năm 1989; lần 2: năm 2014), Huân chương Sao vàng (năm 1996); Danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (năm 2009), Huân chương Lao động hạng nhất (năm 2024) và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Kế thừa truyền thống vẻ vang, tiếp bước thế hệ cha anh đi trước, trong những năm gần đây, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã chung sức, đồng lòng, phát huy trí tuệ, sức sáng tạo, nỗ lực vươn lên, đạt được những thành tựu quan trọng với nhiều dấu ấn nổi bật trên tất cả các lĩnh vực, phấn đấu trở thành ngôi trường cao cấp nhất của Đảng bản sắc, hiện đại và hội nhập trong thời kỳ đổi mới.

(1) Học viện đã tạo được nhiều bước đột phá trong xây dựng, phát triển và tổ chức có hiệu quả các chương trình đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị theo hướng cơ bản, hệ thống, thực tiễn, hiện đại; đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học với phương châm "người học là trung tâm-nhà trường là nền tảng-giảng viên là động lực"; chú trọng cả nâng cao tri thức, kỹ năng và rèn luyện phẩm chất chính trị; quyết liệt đổi mới công tác quản lý đào tạo theo hướng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường kỷ luật, kỷ cương học đường, nâng cao ý thức tự giác, tự quản, chấp hành quy chế của học viên; quyết tâm khắc phục, đi đến chấm dứt tình trạng lười học, ngại học lý luận chính trị.

Từ năm 2014 đến nay, Học viện đã đào tạo, bồi dưỡng hơn 115.000 học viên cao cấp lý luận chính trị thuộc các hệ lớp khác nhau. Đặc biệt, đảm đương trọng trách là ngôi trường cao cấp nhất của Đảng, Học viện đã được Bộ Chính trị, Ban Bí thư tin tưởng giao nhiệm vụ phối hợp Ban Tổ chức Trung ương và các cơ quan tổ chức thành công các lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho các đồng chí Ủy viên chính thức và Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, cán bộ quy hoạch cấp chiến lược, nhiều lớp bồi dưỡng theo chức danh và các chương trình nghiên cứu trao đổi chuyên đề dành cho cán bộ của các Đảng, Nhà nước bạn.

Phát huy vai trò hình mẫu và hiệu ứng lan tỏa sâu rộng, Học viện đã thúc đẩy việc xây dựng các trường chính trị đạt chuẩn, mang lại sự chuyển biến mạnh mẽ, tạo động lực, khí thế và tinh thần mới trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nghiên cứu khoa học, xây dựng cơ sở vật chất-kỹ thuật và phát triển đội ngũ giảng viên trong hệ thống các trường chính trị trên cả nước.

Đến nay, đã có 63/63 trường được Ban Thường vụ các tỉnh ủy, thành ủy trực thuộc Trung ương phê duyệt đề án xây dựng trường chính trị chuẩn; dự kiến đến cuối năm 2024, sẽ có khoảng 25 trường chính trị được công nhận đạt chuẩn mức 1.

(2) Là nơi hội tụ và kết tinh tri thức lý luận chính trị của Đảng, Học viện đã đổi mới mạnh mẽ công tác nghiên cứu khoa học theo hướng gắn kết nhuần nhuyễn giữa lý luận và thực tiễn; giữa nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn với tham mưu hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách cho Đảng, Nhà nước; kế thừa và phát triển nền tri thức lý luận Việt Nam, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa tri thức của nhân loại, phù hợp xu thế phát triển chung của thế giới.

Từ năm 2014 đến nay, Học viện đã hoàn thành gần 280 chương trình, đề tài cấp quốc gia; gần 750 đề án, chương trình, đề tài cấp bộ; và trên 1.800 đề tài cấp cơ sở. Kết quả của các công trình nghiên cứu khoa học đã phục vụ trực tiếp cho việc đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; trực tiếp đóng góp vào việc vận dụng và bổ sung, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và lý luận về đường lối đổi mới; cung cấp hàng trăm báo cáo kiến nghị phục vụ việc hoạch định, tổ chức thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, các đề án, quy hoạch, chiến lược phát triển các ngành, lĩnh vực và các địa phương.

(3) Là hạt nhân lan tỏa truyền thống yêu nước cách mạng, niềm tự hào và tự tin về pho sử vàng của Đảng, Học viện đã chủ trì, cùng với thường trực các tỉnh ủy, thành ủy chỉ đạo hiệu quả công tác nghiên cứu, biên soạn lịch sử Đảng. Nhờ vậy, đã có hàng nghìn công trình lịch sử Đảng bộ các cấp được biên soạn, có chất lượng cao, góp phần làm sáng tỏ những thành tựu, bài học kinh nghiệm trong lịch sử vẻ vang hơn 94 năm lãnh đạo cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Học viện đã đi đầu triển khai nhiều hoạt động đột phá trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; chủ động lồng ghép, tích hợp bảo vệ nền tảng tư tưởng vào nội dung, chương trình, bài giảng; đăng tải các tuyến bài về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên hệ thống tạp chí, bản tin, cổng thông tin, các trang mạng, các diễn đàn khoa học. Sáng kiến của Học viện về tổ chức Cuộc thi chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng đã trở thành cuộc thi cấp quốc gia, tạo sức hút, lan tỏa sâu rộng trong toàn hệ thống chính trị và xã hội.

(4) Hòa cùng với tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng của đất nước, các hoạt động hợp tác quốc tế của Học viện trong thời gian qua đã được tăng cường cả về chiều rộng và chiều sâu, theo phương châm "lấy bên ngoài phục vụ bên trong", trước hết là phục vụ có hiệu quả nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học.

Đến nay, Học viện có quan hệ hợp tác với hơn 200 đối tác quốc tế từ 60 quốc gia và vùng lãnh thổ. Công tác truyền thông, báo chí, xuất bản, thông tin khoa học của Học viện ngày càng được nâng tầm, với quy mô và chất lượng mới. Cơ sở vật chất kỹ thuật của toàn hệ thống Học viện không ngừng được đầu tư, hiện đại hóa; nổi bật là việc xây dựng mô hình quản trị thông minh, cùng với chuẩn hóa hệ thống giảng đường, ký túc xá bảo đảm yêu cầu dạy tốt, học tốt gắn với chất lượng, phương thức phục vụ tốt theo hướng chuyên nghiệp, thân thiện, mang đậm bản sắc, văn hóa và văn minh trường Đảng.

(5) Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, công tác xây dựng Đảng bộ Học viện trong sạch, vững mạnh được tiến hành đồng bộ, toàn diện, có nhiều đổi mới, đạt được kết quả to lớn, tạo sức mạnh đoàn kết thống nhất để hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước và nhân dân tin tưởng, giao phó.

Những thành tựu to lớn đó là kết quả từ sự kế thừa truyền thống và tiếp nối những thành quả phát triển của Học viện qua các thời kỳ; nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, thường xuyên và trực tiếp của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; sự cộng tác, giúp đỡ hiệu quả của các ban, bộ, ngành Trung ương và các địa phương; sự chung sức, đồng lòng, nỗ lực, kiên trì phấn đấu của nhiều thế hệ lãnh đạo, cán bộ, viên chức, học viên và người lao động của Học viện.

Ba phần tư thế kỷ xây dựng và trưởng thành của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, lớn lên cùng với Đảng quang vinh và đất nước anh hùng đã dệt kết nên bản sắc tinh hoa của ngôi Trường Đảng Trung ương và những bài học kinh nghiệm quý báu trong sự nghiệp "trồng người".

Đó là: kiên định, vững vàng trên nền tảng tư tưởng, lý luận của Đảng, kế thừa truyền thống vẻ vang đi đôi với không ngừng phát huy tinh thần đổi mới sáng tạo; hết sức chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, học viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, thật sự "có đức, có tài", tinh thông lý luận, am tường thực tiễn; quán triệt sâu sắc sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, thường xuyên của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư; tranh thủ sự cộng tác, giúp đỡ của các ban, bộ, ngành Trung ương và các địa phương, mở rộng hợp tác quốc tế; tăng cường quản lý hệ thống, đồng bộ; xây dựng Đảng bộ Học viện trong sạch, vững mạnh toàn diện, củng cố sự đoàn kết, thống nhất, phát huy sức mạnh tổng hợp, quyết tâm hoàn thành tốt nhất mọi nhiệm vụ được giao.

Tiếp bước truyền thống vẻ vang, cùng đất nước tự hào và tự tin bước vào kỷ nguyên phát triển mới, hướng tới tầm nhìn kỷ niệm 100 năm thành lập Trường Đảng Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phấn đấu trở thành trung tâm quốc gia có uy tín cao trong khu vực và trên thế giới về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý trung, cao cấp, cán bộ khoa học lý luận chính trị của Đảng và hệ thống chính trị; về nghiên cứu khoa học lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, nghiên cứu đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, nghiên cứu khoa học chính trị, khoa học lãnh đạo, quản lý; tham mưu tư vấn chính sách chiến lược cho Đảng và Nhà nước.

Với nhận thức, trách nhiệm và lòng tự hào về truyền thống lịch sử vẻ vang của trường Đảng mang tên Bác Hồ kính yêu, Học viện sẽ tiếp tục nỗ lực đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo hướng cơ bản, hệ thống, thực tiễn, hiện đại; đẩy mạnh và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác nghiên cứu khoa học, tư vấn cho việc hoạch định đường lối, chính sách cho Đảng, Nhà nước, trước hết là đóng góp cho việc xây dựng dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng; tiếp tục thúc đẩy công tác trường chính trị để xây dựng trường Đảng kiểu mẫu ở các địa phương; thực hiện hiệu quả công tác nghiên cứu, biên soạn lịch sử Đảng, làm sâu sắc hơn những pho lịch sử bằng vàng, thiết thực kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng quang vinh; tiếp tục kiện toàn tổ chức, bộ máy hoạt động tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên có bản lĩnh, phẩm chất, năng lực, uy tín ngang tầm nhiệm vụ; tăng cường hiện đại hóa cơ sở vật chất; xây dựng Đảng bộ Học viện trong sạch, vững mạnh, đoàn kết, thống nhất, quyết tâm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân tin tưởng, giao phó.

Thấm nhuần đầy đủ những giá trị cốt lõi của Trường Đảng Trung ương "Kiên định-Mẫu mực-Đổi mới-Sáng tạo-Phụng sự-Phát triển" đã được hun đúc và kết tinh trong 75 năm qua, tập thể lãnh đạo, cán bộ, giảng viên, người lao động và học viên Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh quyết tâm xây dựng Học viện bản sắc, hiện đại và hội nhập, không ngừng vươn lên những tầm cao phát triển mới, xứng danh trường Đảng mang tên Bác Hồ kính yêu và thực hiện xuất sắc tâm nguyện của Người.

GS, TS Nguyễn Xuân Thắng

Ủy viên Bộ Chính trị,

Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh,

Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương