Phần 1: Quan điểm của Đảng về phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm

Phát triển gắn kết bền vững, sáng tạo, bao trùm là nội dung, là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình phát triển đất nước ở Việt Nam

Phát triển bền vững là phát triển ngày hôm nay không làm tổn hại đến phát triển trong tương lai. Phát triển bền vững là phát triển bảo đảm kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hòa giữa phát triển kinh tế bền vững với phát triển xã hội bền vững và bảo vệ môi trường bền vững.

Phát triển kinh tế bền vững, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an ninh kinh tế làm cơ sở thúc đẩy và gắn kết hài hòa với phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.

Phát triển kinh tế - xã hội phải luôn coi trọng bảo vệ và cải thiện môi trường sống, khai thác hợp lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, chủ động ứng phó và thích ứng với biến đổi khí hậu, nước biển dâng.

Phát triển bền vững đã bao hàm sự phát triển sáng tạo; đổi mới sáng tạo không ngừng, đặc biệt là đổi mới sáng tạo công nghệ, trong bối cảnh cách mạng khoa học - công nghệ, nhất là cách mạng công nghiệp lần thứ tư, phát triển mạnh mẽ là cơ sở, là điều kiện, là tiền đề để phát triển bền vững hơn.

Phát triển bền vững, sáng tạo, nhưng bao trùm, bao trùm tất cả mọi người dân trong xã hội, không ai bị "bỏ rơi" phía sau; bất cứ người dân nào cũng được quan tâm để phát triển toàn diện. Con người là mục tiêu, là động lực, là nguồn lực cho phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm.

Phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm là yêu cầu xuyên suốt trong chiến lược phát triển của đất nước, vì mục tiêu con người, dựa vào con người, do con người, trong đó phát triển kinh tế nhanh và bền vững giữ vị trí trung tâm, là mệnh lệnh, là phương sách duy nhất để sớm đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.

Phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm cả kinh tế, xã hội, môi trường, trên cơ sở gắn kết chặt chẽ, hữu cơ giữa phát triển kinh tế bền vững với phát triển văn hóa, xã hội bền vững, bao trùm lên tất cả mọi người, không để ai bị tụt lại phía sau, đồng thời gắn chặt chẽ với phát triển môi trường bền vững. Phát triển kinh tế nhanh, bền vững gắn chặt chẽ, hài hòa, hợp lý với tiến bộ, công bằng xã hội; khai thác hợp lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ vững chắc môi trường.

Phát triển văn hóa, xã hội bền vững trên cơ sở xây dựng xã hội dân chủ, kỷ cương, đồng thuận, công bằng, văn minh; xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại; xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc, nâng cao chỉ số hạnh phúc của người dân; con người được phát triển toàn diện về trí tuệ, đạo đức, thể chất, tinh thần, năng lực sáng tạo; thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội trong từng chính sách phát triển kinh tế - xã hội.

Phát triển kinh tế bền vững, phát triển xã hội bền vững gắn chặt với xây dựng môi trường sống tự nhiên hài hòa, tốt lành, thân thiện với con người; giảm thiểu các tác động tiêu cực của hoạt động kinh tế đến môi trường; quản lý, khai thác hợp lý và sử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên, nhất là các nguồn tài nguyên không tái tạo được; từng bước thực hiện tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế các-bon thấp; phòng ngừa, kiểm soát và khắc phục ô nhiễm, suy thoái môi trường, bảo vệ môi trường cho thế hệ hôm nay và cho thế hệ mai sau; chủ động phòng, chống, hạn chế tác hại của thiên tai, chủ động thích ứng có hiệu quả với biến đổi khí hậu, nhất là nước biển dâng; phát triển kinh tế, phát triển xã hội thích ứng với biến đổi khí hậu…

Nước ta có điều kiện phát triển nhanh và yêu cầu phát triển nhanh cũng đang đặt ra hết sức cấp thiết. Phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm, là cơ sở để phát triển nhanh, phát triển nhanh để tạo nguồn lực cho phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm. Phát triển nhanh và bền vững, sáng tạo, bao trùm phải luôn gắn chặt với nhau trong quy hoạch, kế hoạch và chính sách phát triển kinh tế - xã hội.

Kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế-xã hội với bảo đảm quốc phòng, an ninh. Phải đặc biệt coi trọng giữ vững ổn định chính trị - xã hội, trật tự an toàn xã hội, tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ để bảo đảm cho đất nước phát triển nhanh và bền vững, sáng tạo, bao trùm.

Đổi mới đồng bộ, mạnh mẽ, phù hợp giữa kinh tế và chính trị vì mục tiêu xây dựng nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh là cơ sở, là tiền đề quan trọng để phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm

Quyết liệt và mạnh mẽ hơn nữa trong thực hiện đổi mới. Đổi mới chính trị phải đồng bộ, phù hợp với đổi mới kinh tế, trọng tâm là đổi mới hơn nữa phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện một Đảng cầm quyền; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa thực sự của dân, do dân, vì dân; phát huy thực sự dân chủ trong Đảng và trong xã hội gắn với tăng cường kỷ luật, kỷ cương để thúc đẩy đổi mới toàn diện và phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc vì mục tiêu xây dựng nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Lấy việc thực hiện mục tiêu  chung này làm tiêu chuẩn cao nhất để đánh giá hiệu quả của quá trình đổi mới và phát triển. Thể chế hóa và thực hiện nghiêm, có hiệu quả cơ chế: Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ.

Phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị.

Các cấp ủy Đảng, các cấp chính quyền, các bộ, ngành và địa phương; các cơ quan, doanh nghiệp, đoàn thể xã hội, các cộng đồng dân cư và mỗi người dân đều phải chung tay phát triển đất nước bền vững, sáng tạo, bao trùm.

Các bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức: xây dựng quy hoạch, chiến lược, chính sách, Kế hoạch hành động, các chương trình, đề án, nhiệm vụ cụ thể để thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Tăng cường năng lực cho các bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện, lồng ghép, giám sát, đánh giá các mục tiêu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm. Huy động mọi nguồn lực xã hội; tăng cường sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan, tổ chức, đoàn thể, doanh nghiệp và các bên liên quan nhằm đảm bảo thực hiện thành công các mục tiêu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm đất nước.

Con người là trung tâm của sự phát triển, phát triển vì con người, do con người.

Phát huy đầy đủ vai trò làm chủ của nhân dân; phát huy tối đa nhân tố con người với vai trò là chủ thể, nguồn lực chủ yếu và là mục tiêu của phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm. Phải bảo đảm quyền con người, quyền công dân và các điều kiện để mọi người được phát triển toàn diện.

Nâng cao năng lực và tạo cơ chế để nhân dân thực hiện đầy đủ quyền làm chủ, nhất là dân chủ trực tiếp để phát huy mạnh mẽ mọi khả năng sáng tạo và bảo đảm đồng thuận cao trong xã hội, tạo động lực phát triển đất nước. Phát huy lợi thế dân số và con người Việt Nam, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, trọng dụng nhân tài, chăm lo lợi ích chính đáng và không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của mọi người dân, thực hiện công bằng xã hội.

Tạo điều kiện để mọi người và mọi cộng đồng trong xã hội có cơ hội bình đẳng để phát triển, được tiếp cận những nguồn lực chung và được phát huy mọi tiềm năng, tham gia, đóng góp và thụ hưởng bình đẳng thành quả của phát triển; cùng nhau xây dựng, tạo ra những nền tảng vật chất, tri thức và văn hóa tốt đẹp cho những thế hệ mai sau. Không để ai bị bỏ lại phía sau, tiếp cận những đối tượng khó tiếp cận nhất trước, bao gồm trẻ em, phụ nữ, người cao tuổi, người nghèo, người khuyết tật, đồng bào vùng sâu, vùng xa và những đối tượng dễ bị tổn thương khác. Bất cứ ai cũng được quan tâm, tạo điều kiện để phát triển toàn diện.

Thực hiện các hoạt động truyền thông, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức và hành động của toàn xã hội về các mục tiêu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm và Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện sự phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm. Từng bước đưa các nội dung, các mục tiêu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm vào giảng dạy trong hệ thống giáo dục và đào tạo các cấp.

Đổi mới sáng tạo, phát triển đột phá lực lượng sản xuất trên nền tảng trình độ khoa học, công nghệ ngày càng cao; đồng thời hoàn thiện quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

Hoàn thiện thể chế để tháo gỡ mọi cản trở, đổi mới sáng tạo không ngừng, nhất là đổi mới sáng tạo công nghệ, tạo điều kiện thuận lợi để giải phóng và phát triển đột phá lực lượng sản xuất, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ. Phát triển mạnh mẽ khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo giữ vị trí then chốt, là đột phá, là nền tảng, là động lực cho phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm đất nước. Công nghệ tiên tiến hiện đại, công nghệ kỹ thuật số, công nghệ sạch và thân thiện với môi trường cần được ưu tiên sử dụng rộng rãi trong các ngành sản xuất. Động viên, khuyến khích, tạo cơ hội, tạo điều kiện cho tất cả mọi người, mọi doanh nghiệp, mọi thành phần kinh tế đổi mới sáng tạo không ngừng, đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ made by Việt nam để phát triển bền vững nền kinh tế tri thức, nền kinh tế số, bao trùm mọi lĩnh vực, mọi ngành nghề, mọi tầng lớp nhân dân. Chủ động, tích cực tận dụng triệt để cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, coi đây là cơ hội vàng để đất nước phát triển. Chuyển mạnh từ áp dụng, “ bắt chước” công nghệ sẵn có sang đổi mới sáng tạo công nghệ, phát triển công nghệ mới, tiên tiến hiện đại là một đột phá chiến lược. Phải có công nghệ made by Việt Nam để tạo ra hàng hóa made by Việt Nam, làm cho Việt Nam phát triển hùng cường.

Đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, nâng cao chất lượng lao động, nhất là lao động giữ vị trí then chốt, lao động kỹ thuật số chất lượng cao, vừa là đột phá, động lực vừa là tiềm năng, lợi thế để phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm.

Huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực, nhất là nguồn lực trí tuệ con người, trí tuệ nhân tạo, các công nghệ tiên tiến hiện đại, công nghệ kỹ thuật số... cho phát triển. Nâng cao năng suất lao động, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế là chìa khóa để phát triển kinh tế bền vững làm cơ sở, tiền đề để phát triển xã hội bền vững; phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, phát triển toàn diện con người, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là điểm tựa cho phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm.

Tận dụng triệt để lợi thế của nước đi sau, còn đang trong thời kỳ dân số vàng để kết hợp hài hòa phát triển kinh tế theo cả chiều rộng và chiều sâu, trong đó phát triển theo chiều sâu là chính, tạo bước đột phá trong nâng cao năng suất, chất lượng phát triển và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Ổn định vững chắc kinh tế vĩ mô. Chú trọng phát triển kinh tế xanh, sạch… Đổi mới mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu lại nền kinh tế. Đẩy mạnh thực hiện các đột phá chiến lược. Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Chủ động, tích cực hội nhập kinh tế quốc tế v.v..

Phát triển mạnh mẽ khoa học - công nghệ, nhất là cách mạng công nghiệp lần thứ tư, để khoa học - công nghệ thực sự là lực lượng sản xuất quan trọng trong nền kinh tế tri thức, kinh tế số; thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo quốc gia trong phát triển đất nước.

Phát triển nhanh, hài hòa các thành phần kinh tế và các loại hình doanh nghiệp. Phải tăng cường tiềm lực và nâng cao hiệu quả của kinh tế nhà nước. Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Phát triển kinh tế tập thể với nhiều hình thức hợp tác đa dạng mà nòng cốt là hợp tác xã. Đẩy mạnh phát triển các hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh với sở hữu hỗn hợp mà chủ yếu là các doanh nghiệp cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn... để loại hình kinh tế này trở thành phổ biến trong nền kinh tế, thúc đẩy xã hội hóa sản xuất kinh doanh và sở hữu. Hoàn thiện cơ chế, chính sách để phát triển mạnh kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế. Khuyến khích phát triển mạnh kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.

Tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch. Phát triển đồng bộ, hoàn chỉnh và ngày càng hiện đại các loại thị trường. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý và phân phối, bảo đảm công bằng lợi ích, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Xây dựng nền kinh tế có tính tự chủ ngày càng cao trong điều kiện hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng để phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm

Phát huy nội lực và sức mạnh dân tộc là yếu tố quyết định, đồng thời tranh thủ ngoại lực và sức mạnh thời đại là yếu tố quan trọng để phát triển nhanh, bền vững, sáng tạo, bao trùm và xây dựng nền kinh tế có tính tự chủ ngày càng cao. Phải không ngừng tăng cường tiềm lực kinh tế và sức mạnh tổng hợp của đất nước để chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng và có hiệu quả.

Tăng cường huy động, sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực trong và ngoài nước để thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm; tập trung nguồn lực nhằm giải quyết những vướng mắc, các lĩnh vực gặp khó khăn trong quá trình thực hiện Kế hoạch hành động.

Phát triển lực lượng doanh nghiệp Việt Nam với nhiều thương hiệu mạnh, có sức cạnh tranh cao để làm chủ thị trường trong nước, mở rộng thị trường ngoài nước, tham gia vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu, góp phần bảo đảm tính tự chủ của nền kinh tế. Trong hội nhập quốc tế, phải luôn chủ động thích ứng với những thay đổi của tình hình, bảo đảm hiệu quả và lợi ích quốc gia, dân tộc.

Tăng cường hợp tác quốc tế trong quá trình thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm của quốc gia; tích cực tham gia và tổ chức các hoạt động chia sẻ, học tập kinh nghiệm và nâng cao năng lực thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm; chủ động phối hợp và tham gia cùng cộng đồng quốc tế giải quyết các vấn đề toàn cầu và khu vực cũng như các thách thức đối với thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm.

Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn hỗ trợ của quốc tế cho việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm của Việt Nam.

Kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với bảo đảm quốc phòng, an ninh; giữ vững độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

*

Nhận thức, chủ trương, quan điểm của Đảng ta về phát triển nhanh, bền vững, sáng tạo, bao trùm đất nước vừa có kế thừa nhận thức chung của thế giới; đồng thời có sự vận dụng sáng tạo, bổ sung, phát triển phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam.

Phát triển nhanh, bền vững, sáng tạo, bao trùm là quá trình phát triển có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, ổn định trong một thời gian dài, có sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý, hài hòa giữa phát triển kinh tế bền vững với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, phát triển bền vững xã hội và bảo vệ môi trường; phát triển bền vững cả về kinh tế, cả về xã hội và cả về môi trường; phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng những nhu cầu vật chất và tinh thần của thế hệ hiện nay nhưng không làm hại đến khả năng đáp ứng những nhu cầu của các thế hệ tương lai.

Đồng thời, Đảng ta cũng khẳng định: phát triển nhanh, bền vững, sáng tạo, bao trùm của Việt Nam lấy con người là trung tâm, là mục tiêu; phát huy tối đa nhân tố con người, khoa học và công nghệ là nền tảng và động lực cho sự phát triển, tạo môi trường, tạo điều kiện thuận lợi nhất để sáng tạo không ngừng, phát triển bền vững kinh tế tri thức, kinh tế số; phát triển nhanh, bền vững, sáng tạo, bao trùm là sự nghiệp chung của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân; tất cả mọi người, mọi doanh nghiệp, mọi thành phần kinh tế, mọi cộng đồng trong xã hội có cơ hội bình đẳng để phát triển và phải có trách nhiệm tham gia đóng góp vào sự phát triển chung, đồng thời được hưởng thành quả phát triển nhanh, bền vững, sáng tạo, bao trùm đất nước, cùng nhau xây dựng đất nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, củng cố quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

PGS.TS. Vũ Văn Phúc

Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương