Vùng miền Trung là mặt tiền biển của Việt Nam, chiếm 50% số tỉnh giáp
biển của cả nước (14/28 tỉnh, thành phố) với chiều dài đường bờ biển
1.900 km, chiếm gần 60% chiều dài bờ biển cả nước, là vùng có vị trí đặc
biệt quan trọng trong thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế
biển theo Nghị quyết số 36-NQ/TW.
Các lĩnh vực, ngành kinh tế biển và ven biển của vùng miền Trung đang
tập trung phát triển là: Du lịch và dịch vụ biển; phát triển các cảng
biển nước sâu trung chuyển quốc tế, cảng biển chuyên dụng gắn với các
khu liên hợp công nghiệp; khai thác, chế biến dầu khí; nuôi trồng, khai
thác, chế biến hải sản, dịch vụ hậu cần và hạ tầng nghề cá; công nghiệp
ven biển; năng lượng tái tạo.
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngành du lịch vùng miền Trung đang trở
thành động lực tăng trưởng, ngành công nghiệp không khói của vùng. Năm
2018, toàn vùng đã đón được trên 54 triệu lượt khách du lịch,
trong đó có 11,9 triệu lượt khách quốc tế, tổng thu nhập từ du
lịch đạt gần 121.670 tỷ đồng, bằng 39,8% số lượt khách quốc
tế, 32,6% lượt khách nội địa đi lại giữa các địa phương ở
Việt Nam và bằng 19,4% tổng thu nhập du lịch cả nước.
Về khai thác các cảng biển khu vực miền Trung, theo quy hoạch, vùng
miền Trung có 14 nhóm cảng biển, trong đó 8 nhóm cảng biển loại I là
cảng tổng hợp quốc gia, đầu mối khu vực.
Tuy nhiên, thực tế trừ một số cảng đã quá tải như cảng Tiên Sa, Đà
Nẵng và các cảng chuyên dụng tại Nghi Sơn, Dung Quất thì hoạt động của
nhiều cảng biển trong khu vực chỉ dưới dạng gom hàng, sau đó chuyển đến
các cảng lớn như Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh… xuất đi các nước. Do đó, hiệu quả
kinh tế không cao, hoạt động không hết công suất.
Nguyên nhân do vùng thiếu các khu công nghiệp lớn, có khả năng sản
xuất hàng hóa lớn phục vụ cho xuất khẩu và tiêu thụ nội địa. Với việc
thiếu những nhà đầu tư lớn tầm cỡ, thiếu các khu công nghiệp mạnh, lợi
thế cảng biển chưa phát huy hiệu quả như mong muốn.
Về công nghiệp biển, khai thác dầu khí, hiện nay trên địa bàn có 2 dự
án lọc dầu quy mô lớn đang hoạt động là Nhà máy lọc dầu Dung Quất
(Quảng Ngãi) và Liên hợp lọc hóa dầu Nghi Sơn (Thanh Hóa). Ngoài ra, còn
có nhà máy sản xuất polypropylene Dung Quất, công suất 150.000 tấn/năm
đi vào vận hành thương mại từ tháng 7 năm 2010.
Tại Khu vực mỏ khí Cá Voi Xanh, các mỏ đã và đang chuẩn bị đưa vào
khai thác, hằng năm sẽ cung cấp, bảo đảm sản lượng khí cho Trung tâm
điện lực Miền Trung (Khu kinh tế Chu Lai và Dung Quất), đảm bảo an ninh
năng lượng cho đất nước, đóng góp cho nguồn thu ngân sách nhà nước.
Về nuôi trồng và khai thác hải sản, chất lượng và hiệu quả nuôi trồng
có nhiều chuyển biến; đã hình thành một số vùng nuôi tôm thâm canh theo
mô hình VietGAP với quy mô diện tích lớn. Số lượng tàu cá khai thác hải
sản xa bờ tăng mạnh cả về số lượng và chất lượng; số lượng tàu cá đóng
mới có công suất lớn tăng nhanh, đặc biệt là loại tàu có công suất trên
400 CV.
Vùng miền Trung có tiềm năng về điện mặt trời, điện gió. Tính cuối
tháng 6/2019, cả nước có 89 nhà máy điện gió và mặt trời, với tổng công
suất đạt 4.543,8 MW, trong đó, riêng 2 tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận
hiện có 38 nhà máy điện gió, điện mặt trời với tổng công suất đặt 2.027
MW. Dự kiến, đến tháng 12/2020, công suất điện gió và điện mặt trời ở 2
tỉnh này sẽ tăng lên 4.240 MW.
Lũy kế đến hết tháng 6/2019, 11 khu kinh tế trên địa bàn miền Trung
có 209 dự án FDI với tổng số vốn đăng ký là 31,942 tỷ USD, vốn thực hiện
là 24,156 tỷ USD; 1.005 dự án đầu tư trong nước với tổng vốn đăng ký là
587,615 nghìn tỷ đồng, vốn thực hiện là 258,981 nghìn tỷ đồng.
Tổng giá trị sản xuất công nghiệp tại các khu kinh tế trên địa bàn
trong 6 tháng đầu năm 2019 đạt 8,213 tỷ USD; giá trị xuất nhập khẩu đạt
12,046 tỷ USD và nộp ngân sách đạt 17,602 nghìn tỷ đồng…
Nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội biển đảo gắn với tăng cường củng
cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo được duy
trì. Xây dựng lực lượng bảo vệ biển, đảo ngày càng vững mạnh, gắn với
xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân.
Các tổ chức nghề cá như nghiệp đoàn, tổ đoàn kết, hợp tác xã, tổ hợp
tác ngày càng được cũng cố, nhân rộng nhằm gắn kết hỗ trợ nhau trong
khai thác hải sản xa bờ, cứu hộ, cứu nạn, đồng thời góp phần khẳng định
và bảo vệ chủ quyền biển đảo Việt Nam.
Tuy nhiên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đánh giá, phát triển kinh tế biển miền Trung vẫn còn những tồn tại, hạn chế.
Trong đó, hiệu quả hoạt động kinh doanh du lịch Vùng kinh tế trọng
điểm miền Trung chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh, cơ sở vật chất
chưa đồng bộ, đặc biệt kết nối hạ tầng đường ven biển, các sân bay quốc
tế tại các trung tâm du lịch (Huế, Đà Nẵng) đã quá tải và thiếu cảng
biển du lịch.
Nguồn lực huy động cho phát triển du lịch còn hạn chế; liên kết phát
triển du lịch du lịch giữa các địa phương trong vùng còn nặng về hình
thức, sự phối hợp giữa du lịch với các ngành liên quan chưa chặt chẽ;
nguồn nhân lực du lịch đã qua đào tạo, chất lượng cao còn thiếu chưa đáp
ứng và bắt kịp tốc độ phát triển du lịch của vùng.
Được xác định là một trong các trung tâm lọc hóa dầu quốc gia, tuy
nhiên, hiện tại, trên địa bàn khu kinh tế Dung Quất chỉ mới hình thành
02 Nhà máy sản xuất liên quan lĩnh vực lọc, hóa dầu; sản phẩm chủ yếu là
xăng, dầu và hạt nhựa PP; các nhà máy sản xuất từ sản phẩm lọc hóa dầu
chưa nhiều. Qua đó, có thể thấy các điều kiện cần thiết để phát triển
thành cụm ngành lọc hóa dầu, trung tâm lọc hóa dầu trên địa bàn khu kinh
tế Dung Quất còn gặp nhiều khó khăn.
Về cảng biển nước sâu, mặc dù có lợi thế về cảng nước sâu lượng hàng
thông qua cảng đạt khối lượng lớn (hơn 18 triệu tấn trong năm 2018), tuy
nhiên, lượng hàng chủ yếu là xăng dầu, xi măng, thép, còn lại chủ yếu
là dăm gỗ. Hàng hóa thông qua cảng chưa đa đạng; hàng container rất ít;
dịch vụ vận tải biển chậm phát triển; chưa tận dụng lợi thế cảng nước
sâu để phát triển logistic, vận tải biển cho vùng và các địa phương
thuộc hành lang kinh tế Đông – Tây với các nước Lào, Campuchia, Thái
Lan. Chi phí vận tải còn cao hơn các vùng khác.
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến năm 2018, qua số liệu thống kê,
các chỉ tiêu tổng hợp có thể thấy 14 tỉnh miền Trung chiếm tỷ lệ thấp so
với 14 tỉnh giáp biển còn lại, đặc biệt là các chỉ tiêu GRDP bình quân
đầu người, kim ngạch xuất khẩu…/.
Hà Chính (VGP)