Hội nghị tổng kết Dự án và công bố các sản phẩm công trình biên soạn này sẽ được tổ chức trong hai ngày 6 và 7-6-2011 tại Thủ đô Vientiane, CHDCND Lào.

Công trình gồm có sáu sản phẩm: sản phẩm chính “Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930-2007)” (gọi tắt là Sản phẩm chính); Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930-2007) - Văn kiện; Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930-2007) - Biên niên sự kiện; Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930-2007) - Hồi ký (gồm Bài viết của lãnh đạo Đảng, Nhà nước; Hồi ký các chuyên gia và quân tình nguyện Việt Nam giúp Lào qua các thời kỳ); Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930-2007) - Sách ảnh và bộ phim “Bản anh hùng ca quan hệ Việt - Lào”.

Sau hơn bốn năm khẩn trương triển khai thực hiện, được sự quan tâm sát sao của Bộ Chính trị và Ban Bí thư Trung ương của hai Đảng, cùng với sự lao động miệt mài, nghiêm túc của các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu và sự đóng góp tích cực của các thế hệ chuyên gia và quân tình nguyện Việt Nam giúp cách mạng Lào... trên tinh thần cộng đồng trách nhiệm, bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau của cả hai bên, công trình đã hoàn thành. Trong quá trình thực hiện, Ban Chỉ đạo và các Ban Biên soạn đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, trong đó tổ chức sáu sự kiện lịch sử quan trọng về hai cuộc kháng chiến của nước Lào trên các địa danh từ Sầm Nưa - căn cứ địa cách mạng đầu tiên của Lào, đến các chiến khu cách mạng quan trọng như Áttapư và các tỉnh Nam Lào; Xaynhabuli và các tỉnh Bắc Lào; đường 9 - Nam Lào và các tỉnh Trung Lào; căn cứ chiến lược Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng;...

Mỗi sự kiện đều tổ chức hội thảo khoa học, gặp gỡ nhân chứng và thăm lại chiến trường xưa, góp phần làm sinh động, phong phú thêm nguồn tư liệu lịch sử phục vụ cho công tác biên soạn. Công trình đã được Bộ Chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân dân cách mạng Lào phê duyệt, cho phép xuất bản, phục vụ công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống đoàn kết, đấu tranh cách mạng, gìn giữ hòa bình của hai nước và phục vụ bạn đọc trên thế giới.

Với tinh thần và phương pháp nghiên cứu, biên soạn công phu, nghiêm túc, khoa học, nguồn tư liệu, tài liệu lịch sử phong phú, đa dạng, có độ tin cậy cao, trong đó có những tư liệu lần đầu được công bố, các sản phẩm đã trình bày có hệ thống, sâu sắc, toàn diện và khách quan quá trình xây dựng và phát triển của mối quan hệ đặc biệt, liên minh chiến đấu Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử, trên các lĩnh vực từ năm 1930 đến 2007; nêu bật được những thành quả, vai trò to lớn của mối quan hệ đặc biệt giữa hai dân tộc đối với tiến trình cách mạng mỗi nước; tổng kết, phân tích và đánh giá những đặc điểm của mối quan hệ đặc biệt, những thắng lợi, thành tựu nhân dân hai nước đã đạt được trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân dân cách mạng Lào.

Các sản phẩm đã nêu bật những nhân tố tạo nên mối quan hệ đặc biệt, liên minh chiến đấu Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam; đặc biệt là vai trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các nhà lãnh đạo của hai Đảng, hai Nhà nước; những hy sinh cao cả của nhiều thế hệ cán bộ, đảng viên, chiến sĩ các lực lượng vũ trang nhân dân hai nước. Đồng thời, cũng thể hiện tinh thần nhất quán, xuyên suốt tư tưởng hai nước cùng tiến hành cách mạng dân tộc, dân chủ, giải phóng dân tộc, giành độc lập tự do, thống nhất Tổ quốc, tiến lên xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở mỗi nước trên nguyên tắc bình đẳng, tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và lợi ích chính đáng của nhau, hợp tác giúp đỡ nhau một cách trong sáng về mọi mặt, từ cấp trung ương đến các địa phương.

Các sản phẩm đã làm sáng tỏ quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam thủy chung, son sắt, là tài sản vô giá, là nguồn sức mạnh, nhân tố bảo đảm thắng lợi sự nghiệp cách mạng của mỗi nước; đồng thời đúc kết các bài học kinh nghiệm, gợi mở những vấn đề vận dụng vào hiện tại và tương lai.

Sản phẩm chính được thu thập xử lý qua 645 đầu mục tài liệu tiếng Việt, tiếng Lào và các tiếng nước ngoài khác, trong đó phần lớn là các tài liệu, tư liệu gốc, có độ tin cậy cao. Số tư liệu, tài liệu trên được xử lý, thẩm định, sử dụng vào việc biên soạn tác phẩm với tinh thần cẩn trọng. Ban Biên soạn đã tổ chức trên 30 cuộc hội thảo, bao gồm hội thảo đề cương, hội thảo nội dung từng chương và toàn bộ bản thảo, hội thảo những vấn đề tồn đọng, hội thảo xin ý kiến chuyên gia, nhân chứng. Ban Biên soạn phía Việt Nam và Ban Biên soạn phía Lào thường xuyên trao đổi, thống nhất với nhau về nguồn tư liệu khi đánh giá, nhận định các nhân vật, sự kiện được trình bày trong Sản phẩm chính.

Đặc biệt, hai bên đã tiến hành ba cuộc hội thảo quốc tế: tổ chức tại Thanh Hóa (tháng 11 năm 2009), Viêng Chăn (tháng 8 năm 2010) và Vinh - Nghệ An (tháng 8 năm 2010) để thu thập tài liệu và cùng nhau đóng góp ý kiến vào các chương bản thảo. Các nhà khoa học hai bên trao đổi trên tinh thần tôn trọng sự thật lịch sử, đồng thời tuân thủ nghiêm túc những quy định của hai Ban Chỉ đạo Việt Nam và Lào về hợp tác nghiên cứu, biên soạn Sản phẩm chính. Tất cả các vấn đề nêu ra đều được hai bên thảo luận thẳng thắn, tôn trọng ý kiến của nhau và đi đến nhất trí cao, được văn bản hoá thành Biên bản ghi nhớ đã trình hai Ban Chỉ đạo.

Sản phẩm được Hội đồng nghiệm thu quốc tế do hai Bộ Chính trị của hai Đảng quyết định, các đồng chí Thường trực Ban Bí thư Trung ương của hai Đảng là đồng chủ tịch, đã đánh giá cao chất lượng nội dung sản phẩm.

Sau hội nghị nghiệm thu, tập thể Ban Biên soạn đã nghiêm túc tiếp thu các ý kiến đóng góp của Hội đồng và tích cực sửa chữa, hoàn thiện bản thảo. Kết quả, bản thảo cuối cùng gồm 4 phần, 10 chương:

Phần thứ nhất: Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, nhân dân hai nước Việt Nam và Lào phát huy truyền thống đoàn kết đặc biệt, đấu tranh giành độc lập, tự do (1930 - 1945).

Phần thứ hai: Liên minh Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam chiến đấu chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược (1945 - 1975).

Phần thứ ba: Quan hệ đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam từ năm 1976 đến 2007.

Phần thứ tư: Thành quả, bài học và triển vọng.

Sản phẩm có giá trị khoa học và ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, góp phần quan trọng vào việc giữ gìn và phát huy truyền thống đoàn kết hữu nghị đặc biệt giữa hai Đảng, nhân dân hai nước Việt Nam và Lào.

Bộ Văn kiện là bộ sách mang ý nghĩa lý luận chính trị sâu sắc, thể hiện mối quan hệ đặc biệt, thủy chung, son sắt giữa hai Đảng, hai Nhà nước, hai Mặt trận, hai quân đội và nhân dân hai nước Việt Nam và Lào. Cả hai dân tộc đều cùng chiến đấu kiên cường, bất khuất, chống kẻ thù chung giành độc lập, tự do cho mỗi nước. Hai Đảng đều có chung một đường lối bắt nguồn từ đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Đông Dương - đường lối cách mạng dân tộc, dân chủ tiến lên cách mạng xã hội chủ nghĩa. Quá trình đấu tranh cách mạng hai nước đã trải qua nhiều chặng đường với biết bao hy sinh, gian khổ, vượt qua mọi thử thách, trước nhiều biến động và thay đổi to lớn, kề vai, sát cánh bên nhau chiến đấu và giành thắng lợi vẻ vang.

Bộ Văn kiện gồm 5 tập:

- Tập I: 1930 - 1945.

- Tập II: 1946 - 1955.

- Tập III: 1956 - 1975.

- Tập IV: 1976 - 1985.

- Tập V: 1986 - 2007.

Bộ Biên niên sự kiện có vị trí và tầm quan trọng đặc biệt, nhằm làm sáng tỏ những sự kiện lịch sử về tình đoàn kết giữa hai nước trong những năm đấu tranh giành độc lập dân tộc cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay. Hàng ngàn sự kiện được trình bày trong Biên niên sự kiện đã khái quát, phục dựng lại tiến trình lịch sử của tình đoàn kết đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam, giúp độc giả hiểu rõ thêm một giai đoạn lịch sử hào hùng nhất của hai dân tộc Việt - Lào anh em. Tình đoàn kết đó được Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Cayxỏn Phômvihản, Chủ tịch Xuphanuvông đặt nền móng, được các thế hệ lãnh đạo Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước dày công vun đắp trong gần một thế kỷ đã lập nên kỳ tích, đem lại độc lập, hòa bình, ấm no, hạnh phúc cho nhân dân hai nước.

Để phù hợp với phân kỳ lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam, bộ Biên niên sự kiện được kết cấu thành hai tập:

- Tập I bao gồm những sự kiện diễn ra từ năm 1930 đến 1975.

- Tập II bao gồm những sự kiện diễn ra từ năm 1976 đến 2007.

Bộ Hồi ký, trong quá trình thực hiện, Ban Biên soạn phía Việt Nam và Ban Biên soạn phía Lào đã phối hợp chặt chẽ với nhau, liên hệ với tác giả đặt bài theo yêu cầu đã được thông qua trong đề cương do Ban Chỉ đạo phê duyệt; tổ chức các đợt khảo sát tại Lào và Việt Nam để sưu tầm tư liệu. Hai Ban Biên soạn cũng tổ chức hai cuộc hội thảo chính thức tại Viêng Chăn và Hà Nội để thống nhất nội dung sản phẩm và giải quyết những vấn đề còn vướng mắc; tổ chức các hội thảo chuyên gia, xin ý kiến các nhà khoa học và cựu chuyên gia quân tình nguyện Việt Nam giúp Lào.

Nội dung các bài viết đã phản ánh chân thực, sinh động, sâu sắc về mối quan hệ đặc biệt giữa hai Đảng, hai Nhà nước, hai Mặt trận cùng các tổ chức, đoàn thể nhân dân, các ngành, các địa phương của Việt Nam và Lào; phản ánh những tình cảm sâu sắc của các cán bộ, chiến sĩ quân tình nguyện Việt Nam, các chuyên gia Việt Nam tại Lào và cán bộ, chiến sĩ Lào cùng kề vai, sát cánh trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống đế quốc Mỹ…

Bộ sản phẩm gồm:

- Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930-2007) - Hồi ký, Tập I (Quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược).

- Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930-2007) - Hồi ký, Tập II (Quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước).

Ngoài ra trong bộ sách này còn có cuốn sách Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930-2007) - Bài viết của lãnh đạo Đảng, Nhà nước bao gồm những bài viết của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận, các tổ chức đoàn thể và một số địa phương của Việt Nam và Lào. Các bài viết đều toát lên tầm tư tưởng lớn về quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam; thể hiện quan điểm, đường lối và hoạt động thực tiễn rất hiệu quả của hai Đảng, hai Nhà nước, hai Mặt trận và nhân dân hai nước trong mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam.

Tập Sách ảnh là sản phẩm chung, công trình hợp tác đầu tay về sách ảnh giữa Việt Nam và Lào. Thông qua các hình ảnh và tư liệu được chọn lựa kỹ, sách ảnh đã phản ánh một cách khách quan, có hệ thống và tiêu biểu về mối quan hệ đoàn kết đặc biệt, liên minh chiến đấu và hợp tác toàn diện giữa hai nước Việt Nam và Lào qua các thời kỳ lịch sử. Cuốn sách gồm hơn 300 ảnh, được chú thích bằng ba thứ tiếng: tiếng Việt Nam, tiếng Lào và tiếng Anh, có ba phần chính:

- Phần thứ nhất: Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, nhân dân hai nước Việt Nam và Lào đoàn kết, giúp đỡ nhau đấu tranh giành độc lập, tự do (1930 - 1945)

- Phần thứ hai: Liên minh chiến đấu Việt Nam - Lào chống thực dân, đế quốc xâm lược (1945 - 1975).

- Phần thứ ba: Quan hệ đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào (1975-2007).

Trong quá trình biên soạn, Ban Biên soạn Sách ảnh đã cố gắng kế thừa những thành quả của công trình sách ảnh “Quan hệ hữu nghị, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào” được xuất bản vào dịp kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Lào (5-9-1962 - 5-9-2007) và 30 năm ký Hiệp ước hữu nghị và hợp tác Việt Nam - Lào (18-7-1977 - 18-7-2007). Tập Sách ảnh được đánh giá cao, phản ánh trực quan, khoa học, là tài liệu tuyên truyền, giáo dục sâu rộng cho nhân dân hai nước, đặc biệt là thế hệ trẻ về mối quan hệ và hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào trên mọi lĩnh vực.

Ngoài năm sản phẩm bằng chữ viết và hình ảnh, công trình còn có bộ phim tài liệu “Bản anh hùng ca quan hệ Việt - Lào” gồm 10 tập (100 phút). Nội dung, độ dài và bố cục của phim phù hợp với các sự kiện lịch sử, phản ánh khá toàn diện, phong phú và sinh động những hoạt động trong tiến trình phát triển quan hệ đặc biệt của hai nước Việt Nam - Lào, từ liên minh chiến đấu chống kẻ thù chung, nhằm giải phóng dân tộc của mỗi nước đến quan hệ hợp tác toàn diện nhằm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước.

Công trình “Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930-2007)” là công trình quy mô lớn nhất từ trước tới nay về mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam, được nghiên cứu, biên soạn công phu, tương xứng với tầm vóc lớn lao của mối quan hệ đặc biệt giữa hai dân tộc đúng tinh thần mà Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân dân cách mạng Lào đã thoả thuận. Công trình cũng có ý nghĩa to lớn khi hoàn thành và xuất bản đúng dịp Đại hội lần thứ XI Đảng Cộng sản Việt Nam và Đại hội lần thứ IX Đảng Nhân dân cách mạng Lào.

Công trình có giá trị khoa học, chính trị, tư tưởng cao, góp phần tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên, nhân dân và thế hệ trẻ hai nước về mối quan hệ hữu nghị đặc biệt, thủy chung, trong sáng giữa hai nước. Trên cơ sở đó nâng cao ý thức giữ gìn, củng cố, vun đắp và phát triển mãi mãi mối quan hệ tốt đẹp, hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam và Lào; đồng thời, giới thiệu với bạn bè quốc tế về mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam, đấu tranh chống lại sự bóp méo, xuyên tạc lịch sử của các thế lực thù địch chia rẽ tình đoàn kết của nhân dân hai nước.

Phạm Ngọc Huệ