Liên quan đến nội dung về quyền lợi của người được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân (NSND), Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT), Thông tư này đã quy định theo hướng: “Người được phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT được nhận Huy hiệu, Bằng chứng nhận do Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam tặng, kèm theo tiền thưởng đối với danh hiệu NSND là 12,5 lần mức lương tối thiểu chung, đối với danh hiệu NSƯT là 9,0 lần mức lương tối thiểu chung và các quyền lợi khác theo quy định của pháp luật”. Nhiều ý kiến cho rằng quy định giá trị tiền thưởng theo mức lương tối thiểu là sự linh hoạt và phù hợp với sự biến động của thời giá thị trường hiện nay.

Về tiêu chuẩn NSND, NSƯT được quy định tại chương II đã cho thấy cái nhìn cởi mở và “thoáng hơn” so với những quy định trước. Đơn cử, đối với tiêu chuẩn NSND, Thông tư đã bổ sung những điểm mới, ví như “Có nhiều giải thưởng nghệ thuật loại Vàng và Bạc, trong đó có ít nhất 2 giải Vàng quốc gia hoặc quốc tế, tính từ thời điểm sau khi được phong danh hiệu NSƯT”. Tiêu chuẩn NSƯT cũng được bổ sung quy định như “Có nhiều giải thưởng nghệ thuật Vàng và Bạc, trong đó có ít nhất 2 giải Vàng quốc gia hoặc quốc tế”. Thông tư cũng nêu rõ, giải Vàng quốc gia được tính bằng giải Bông sen Vàng và giải HCV toàn quốc. Do đặc trưng của nhiều loại hình nghệ thuật khác nhau, do các cuộc thi, các cuộc liên hoan nghệ thuật có quy mô và tiêu chí khác nhau nên về nghệ thuật điện ảnh, truyền hình lấy giải Bông sen Vàng của Liên hoan Phim quốc gia làm chuẩn, về nghệ thuật biểu diễn, lấy HCV của Hội diễn Nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc làm chuẩn. Bên cạnh việc lấy HCV và giải Vàng quốc gia làm chuẩn thì Thông tư cũng linh hoạt khi đưa ra một phần riêng, đó là các giải thưởng trong nước hoặc quốc tế khác được áp dụng quy đổi dựa theo tiêu chí nghệ thuật, theo quy mô, tầm cỡ của Liên hoan Phim quốc gia hoặc của Hội diễn Nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc. Các cụm từ “Có nhiều giải thưởng nghệ thuật loại Vàng và Bạc” và phải có ít nhất “02 giải Vàng quốc gia hoặc quốc tế” là cơ sở để cân nhắc về thành tích cá nhân, số lượng giải thưởng, huy chương của từng nghệ sĩ khi xét tặng.

Trong Điều 6 Vận dụng thành tích nghệ thuật của tác phẩm tính thành tích cho cá nhân, Thông tư quy định: “Trường hợp tác phẩm (bao gồm vở diễn sân khấu, bộ phim, chương trình nghệ thuật ca, múa, nhạc, xiếc, rối, tạp kỹ) được giải Vàng thì cá nhân tham gia với tư cách là thành phần chính của tác phẩm đoạt giải Vàng đó được vận dụng giải thưởng của tác phẩm để tính thành tích cho cá nhân. Quy định này đã “cải cách” khá nhiều so với những quy định trước. Quy định được xem là mới nhất của Thông tư này là việc “Đặc cách phong danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân, Nghệ sĩ ưu tú dành cho các nghệ sĩ có tài năng đặc biệt xuất sắc, đoạt giải thưởng cao tại các Cuộc thi, Liên hoan nghệ thuật chuyên nghiệp lớn của quốc tế hoặc có thành tích nghệ thuật đặc biệt xuất sắc, đoạt nhiều giải thưởng cao ở cấp quốc gia được đặc cách xét phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT. Quy định này sẽ tạo cơ hội lớn cho những nghệ sĩ trẻ tài năng có hưng phấn sáng tạo để vươn lên đạt những thành tích nổi trội, không phụ thuộc vào số năm hoạt động nghệ thuật. 

NSƯT Vương Duy Biên - Phó cục trưởng phụ trách Cục Nghệ thuật biểu diễn nhận định rằng: Thông tư vừa mới ban hành đã tạo hành lang pháp lý chặt chẽ để các cấp Hội đồng xét phong tặng NSND, NSƯT cũng như các đơn vị nghệ thuật, cá nhân nghệ sĩ có thể tường tận chi tiết những tiêu chí cũng như quy trình, thủ tục hồ sơ xét tặng danh hiệu một cách cụ thể. Việc đặc cách phong danh hiệu, vận dụng thành tích nghệ thuật của tác phẩm tính thành tích cho cá nhân tham gia, lấy huy chương của Hội diễn Nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc và giải Bông sen Vàng của Liên hoan Phim quốc gia làm chuẩn... là những quy định mới rất phù hợp với tình hình thực tiễn của hoạt động nghệ thuật biểu diễn chuyên nghiệp.

Ngày 30.8.2010, Thông tư này sẽ có hiệu lực thi hành. Thông tư này thay thế Thông tư số 24/2007/TT-BVH-TT ngày 27.7.2007 của Bộ VH-TT hướng dẫn về xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT. Thông tư sẽ là căn cứ để tiến hành khởi động cho đợt phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT sắp tới.

Thúy Hiền-Vanhoa