Sáng 23/2 (tức 16 tháng Giêng), tại Khu di tích Côn Sơn, thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương, lễ khai hội mùa Xuân Côn Sơn-Kiếp Bạc 2016; công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận Bia Thanh Hư Động là bảo vật quốc gia và tưởng niệm 682 năm (1334-2016) ngày mất của Đệ tam Tổ dòng thiền Trúc Lâm Huyền Quang Tôn giả đã diễn ra.

Tại lễ khai hội, Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan đã trao Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận Bia Thanh Hư Động là bảo vật quốc gia. Bia Thanh Hư Động có niên đại từ thời Trần, niên hiệu Long Khánh (1372-1377) thời Trần Duệ Tông.

Khi Đại tư đồ Trần Nguyên Đán dựng động Thanh Hư trên Côn Sơn làm nơi lui nghỉ, vua Trần Duệ Tông đã tặng ba chữ ngự bút lớn "Thanh Hư Động" nêu ở mặt bia, Thượng Hoàng Nghệ Tông tự chế bài minh khắc ở sau bia.

Thanh Hư Động là tấm bia quý, tài sản vô giá của Khu di tích Côn Sơn, vì ngoài niên đại, tấm bia này là tư liệu giúp tìm hiểu sâu hơn về Thanh Hư Động.

Trước lễ khai hội đã diễn ra nghi lễ rước nước, từ sân chùa Côn Sơn, đoàn rước gồm hàng trăm người với rồng, cờ lọng, bát bửu, các cỗ kiệu tiến ra hồ Côn Sơn. Tại đây, các nhà sư làm lễ dâng hương, cáo thần, thả chim phóng sinh, đăng đàn cầu nước.

Các đại biểu thành kính thực hiện nghi thức lấy nước trong vòng sinh khí đổ vào bình thủy rồi rước nước trở lại chùa làm lễ an vị. Rước nước là một nghi lễ quan trọng trong Lễ hội Côn Sơn với mục đích lấy nước thiêng để thờ cúng trong Phật điện, làm nghi lễ mộc dục (tắm tượng), biểu dương sức mạnh cộng đồng làng xã, cầu mùa, cầu nước...

Khu di tích Côn Sơn-Kiếp Bạc đã được Nhà nước xếp hạng Di tích quốc gia năm 1962; năm 2012 được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt và trong Lễ hội Côn Sơn-Kiếp Bạc năm 2013, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chính thức công nhận Lễ hội mùa Xuân Côn Sơn và Lễ hội mùa Thu Kiếp Bạc là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Năm 2015, Bia Thanh Hư Động được công nhận là bảo vật quốc gia.

Lễ hội mùa Xuân Côn Sơn-Kiếp Bạc năm 2016 được Ủy ban Nhân dân tỉnh Hải Dương tổ chức từ ngày 21/2 đến ngày 1/3 (tức ngày 14-23 tháng Giêng năm Bính Thân) với nhiều nghi lễ, hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, trò chơi mang đậm chất truyền thống, dân gian như: lễ dâng hương, lễ khai hội, lễ tế trên núi Ngũ Nhạc, lễ Đàn mông sơn thí thực, vật dân tộc, liên hoan pháo đất...

Phát biểu tại lễ khai hội, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Hải Dương Lương Văn Cầu nhấn mạnh Côn Sơn-Kiếp Bạc có ý nghĩa, tầm quan trọng trong lịch sử, thể hiện công lao to lớn của thiền phái Trúc Lâm với sự nghiệp dựng nước, giữ nước, lòng tự tôn dân tộc; công lao của Đệ tam tổ Huyền Quang Tôn giả.

Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan trao Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận Bia Thanh Hư Động là bảo vật quốc gia cho đại diện chính quyền địa phương. (Ảnh: TTXVN)

Huyền Quang tên thật là Lý Đạo Tái, sinh năm 1254, tại hương Vạn Tư (nay thuộc xã Thái Bảo, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh), thuộc dòng dõi quan lại nhà Lý. Ông là người thông minh, hiếu học, được mệnh danh là thần đồng, nổi tiếng khắp xứ Kinh Bắc và cả nước.

Năm 20 tuổi, ông đỗ đầu khóa thi Hương, 21 tuổi đỗ đầu khoa thi Giáp Tuất. Người đời gọi ông là Lý Trạng nguyên. Làm quan nhà Trần không lâu, ông từ quan tìm đến tôn giáo, kiên trì học đạo và biên soạn kinh sách. Ông từng trụ trì ở chùa Siêu Loại (Bắc Ninh), chùa Thanh Mai (Chí Linh), chùa Vân Yên - một trong những trung tâm Phật giáo lớn tại Yên Tử.

Ngoài ra, ông cùng Phật Hoàng Trần Nhân Tông đi khắp nơi trong nước thuyết pháp, giảng kinh và trở thành vị Tổ thứ ba của thiền phái Trúc Lâm.

Những năm cuối đời, ông về trụ trì tại chùa Côn Sơn, xây dựng tòa cửu phẩm liên hoa, biên soạn kinh sách truyền lại cho đời sau.

Ngày 23 tháng Giêng năm 1334, ông viên tịch tại chùa Côn Sơn, thọ 80 tuổi.

Hằng năm, ngày mất của ông trở thành ngày giỗ Tổ của chùa Côn Sơn. Từ đó, di tích Côn Sơn luôn giữ vai trò là trung tâm Phật giáo xứ Đông xưa./.

(TTXVN)