Với mục tiêu chung là nhằm đào tạo nhân lực trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, có năng lực hành nghề tương ứng với trình độ đào tạo; có đạo đức, sức khỏe; có trách nhiệm nghề nghiệp; có khả năng sáng tạo, thích ứng với môi trường hội nhập quốc tế; bảo đảm nâng cao năng suất, chất lượng lao động; tạo điều kiện cho người học sau khi hoàn thành khóa học có khả năng tìm việc làm, tự tạo việc làm hoặc học trình độ cao hơn.
Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 quy định về tuyển sinh đào tạo (Điều 32): 1. Cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp được quyền xác định chỉ tiêu tuyển sinh trên cơ sở các điều kiện về số lượng và chất lượng đội ngũ nhà giáo, cơ sở vật chất và thiết bị đào tạo, phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và quy hoạch phát triển nguồn nhân lực; 2. Việc tổ chức tuyển sinh được thực hiện như sau: a) Cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp thực hiện tuyển sinh một hoặc nhiều lần trong năm theo chỉ tiêu tuyển sinh đã xác định; b) Tuyển sinh trình độ sơ cấp được thực hiện theo hình thức xét tuyển; c) Tuyển sinh trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng được thực hiện theo hình thức xét tuyển hoặc thi tuyển hoặc kết hợp giữa xét tuyển và thi tuyển. Căn cứ vào yêu cầu cụ thể của chuyên ngành hoặc nghề đào tạo, hiệu trưởng trường trung cấp, trường cao đẳng có thể quyết định việc sơ tuyển trước khi tiến hành xét tuyển hoặc thi tuyển; 3. Các trường hợp được tuyển thẳng vào đào tạo ở trình độ cao đẳng bao gồm: a) Người có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông hoặc đã học và thi đạt yêu cầu đủ khối lượng kiến thức văn hóa trung học phổ thông, có bằng tốt nghiệp trung cấp loại giỏi trở lên và đăng ký học cùng chuyên ngành hoặc nghề đào tạo; b) Người có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông hoặc đã học và thi đạt yêu cầu đủ khối lượng kiến thức văn hóa trung học phổ thông, có bằng tốt nghiệp trung cấp loại khá, đã có ít nhất 02 năm làm việc theo chuyên ngành hoặc nghề đã được đào tạo và đăng ký học cùng chuyên ngành hoặc nghề đào tạo; c) Các trường hợp được tuyển thẳng gồm: Người đạt một trong các giải nhất, nhì, ba tại các kỳ thi tay nghề quốc gia có bằng tốt nghiệp trung cấp và có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông hoặc đã học và thi đạt yêu cầu đủ khối lượng kiến thức văn hóa trung học phổ thông theo quy định của pháp luật thì được tuyển thẳng vào trường cao đẳng để học ngành, nghề phù hợp với nghề đã đạt giải; Người đạt một trong các giải nhất, nhì, ba tại các kỳ thi tay nghề khu vực ASEAN và thi tay nghề quốc tế, nếu có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông hoặc bằng tốt nghiệp trung cấp, đã học và thi đạt yêu cầu đủ khối lượng kiến thức văn hóa trung học phổ thông theo quy định của pháp luật thì được tuyển thẳng vào trường đại học để học ngành, nghề phù hợp với nghề đã đạt giải.
Để triển khai Luật Giáo dục nghề nghiệp, trong thời gian qua, kết quả tuyển sinh vào giáo dục nghề nghiệp của cả nước có sự chuyển biến, bước đầu đã có hiệu quả, trung bình mỗi năm, cả nước tuyển sinh được khoảng 2 triệu người đi học giáo dục nghề nghiệp ở các cấp trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng và các chương trình đào tạo nghề nghiệp khác. Các ngành, nghề có kết quả tuyển sinh cao tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực ngành, nghề phổ biến, có nhu cầu sử dụng lao động cao trong xã hội như: các lĩnh vực kỹ thuật công nghệ, công nghệ thông tin; du lịch, dịch vụ, nhà hàng, khách sạn.v.v... Bên cạnh những ngành, nghề tuyển sinh tốt, còn có những ngành, nghề khó tuyển sinh, tập trung ở những lĩnh vực ngành, nghề học nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, như: lĩnh vực khai khoáng, mỏ, hầm lò; lĩnh vực xử lý chất thải, môi trường,....
Tuy nhiên, năm 2020 do ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19, các kế hoạch tuyển sinh, đào tạo được xây dựng từ đầu năm đều phải thay đổi. Để ứng phó với diễn biến của dịch, bệnh COVID-19, phù hợp với nhu cầu của người học và thị trường lao động, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp đã tập trung hỗ trợ các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có những điều chỉnh kịp thời để phù hợp với tình hình thực tế: thông qua việc ban hành nhiều văn bản hướng dẫn các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tuyển sinh, đào tạo và truyền thông giáo dục nghề nghiệp. Trong đó đặc biệt chú trọng vào truyền thông, tư vấn hướng nghiệp trực tuyến; nghiên cứu các giải pháp tổng thể về công nghệ thông tin và đề xuất các chính sách hỗ trợ cho giáo viên, học sinh, sinh viên….Theo đó, nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã thiết lập các chuyên trang về tuyển sinh của mình trên các trang mạng xã hội như: facebook, twitter, viber, zalo.... hoặc trên các website của trường để thực hiện công tác truyền thông, tư vấn tuyển sinh online; đăng ký sử dụng dịch vụ tiếp cận đến nhiều đối tượng trên các trang mạng xã hội để dễ dàng trong việc tiếp cận và trao đổi thông tin tuyển sinh; và thường xuyên cử cán bộ, giáo viên quản lý, theo dõi nhằm kịp thời hỗ trợ người học trong việc tìm hiểu thông tin, tư vấn nghề nghiệp và đăng ký dự tuyển. Theo lĩnh vực đào tạo, vùng miền, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cũng thiết lập thành nhóm trường để liên kết tuyển sinh, xây dựng website chung để tổ chức tuyển sinh, xét tuyển trực tuyến; chia sẻ thông tin, dữ liệu về hồ sơ đăng ký tuyển sinh, đào tạo nhằm giúp người học tiếp cận hiệu quả với việc tiếp nhận hồ sơ xét tuyển trực tuyến, thông báo trúng tuyển để khi nhập học, người học mới cần nộp đầy đủ hồ sơ nộp theo quy định.
Để tăng cường chỉ công tác tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp năm 2020 phù hợp với lộ trình đổi mới chương trình giáo dục phổ thông và nhất là ứng phó với tác động của dịch COVID-19, triển khai nghiêm túc, trung thực, công bằng, an toàn, thiết thực, hiệu quả, tạo thuận lợi nhất cho thí sinh trong điều kiện còn nguy cơ của dịch bệnh. Ngày 24/06/2020 Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 26/CT/TTg về “Tăng cường chỉ đạo Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh đại học, giáo dục nghề nghiệp năm 2020” trong đó yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi tắt là Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) tập trung thực hiện những công việc trọng tâm sau đây:
Thứ nhất, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm chung về Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2020 (gọi tắt là Kỳ thi) và những nhiệm vụ cụ thể sau: a) Ban hành các văn bản chỉ đạo, quy chế, hướng dẫn và triển khai kế hoạch tổ chức Kỳ thi và tuyển sinh; chủ động xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh; b) Ra đề thi đáp ứng yêu cầu của Kỳ thi; c) Cung cấp chính xác, đầy đủ, kịp thời các quy định, thông tin cần thiết về Kỳ thi và công tác tuyển sinh; giải đáp kịp thời những băn khoăn, thắc mắc của thí sinh và người dân về những nội dung liên quan đến Kỳ thi và tuyển sinh; d) Xây dựng hệ thống phần mềm dùng chung bảo đảm thống nhất, thuận lợi trong quá trình tổ chức thi ở các địa phương; xây dựng các giải pháp kỹ thuật nhằm bảo đảm an toàn, trung thực, khách quan của Kỳ thi; đặc biệt là phần mềm và quy trình chấm thi trắc nghiệm bằng máy tính, bảo đảm tuyệt đối an toàn; đ) Hướng dẫn các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở đào tạo giáo viên thực hiện công tác tuyển sinh theo tinh thần tự chủ và trách nhiệm giải trình; phân tích dữ liệu quốc gia về kết quả thi và kết quả học tập của học sinh toàn quốc; e) Tổ chức công tác thanh tra, kiểm tra tất cả các khâu của Kỳ thi để bảo đảm an toàn, nghiêm túc, trung thực, khách quan; ngăn chặn gian lận, tiêu cực, vi phạm quy chế.
Thứ hai, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, trực tiếp là Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố: a) Chịu trách nhiệm tổ chức Kỳ thi trên địa bàn bao gồm: đăng ký dự thi, in sao đề thi, coi thi, chấm thi (riêng bài thi trắc nghiệm chấm trên máy tính bằng phần mềm dùng chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo), thanh tra, kiểm tra, công bố kết quả thi và phúc khảo bài thi; phân tích dữ liệu về kết quả thi và kết quả học tập của học sinh của địa phương; xét công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông, bảo đảm an toàn, nghiêm túc, chất lượng; b) Chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị để tổ chức Kỳ thi tại địa phương; bố trí kinh phí từ ngân sách địa phương để tổ chức Kỳ thi; bảo đảm các quy định phòng dịch, vệ sinh, an toàn thực phẩm, an ninh, trật tự; c) Tạo điều kiện thuận lợi về đi lại, ăn nghỉ cho thí sinh và người thân ở tất cả các Điểm thi; tăng cường vận động các tổ chức, cá nhân hỗ trợ thí sinh là con em dân tộc thiểu số, gia đình chính sách, học sinh khuyết tật, hộ nghèo, vùng sâu, vùng xa và thí sinh cư trú tại các vùng chịu ảnh hưởng thiên tai tham dự Kỳ thi; không để thí sinh nào phải bỏ thi vì gặp khó khăn về điều kiện kinh tế hay đi lại; d) Tổ chức thanh tra, kiểm tra công tác chuẩn bị và tổ chức Kỳ thi theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, bảo đảm tuyệt đối an toàn, trung thực, không để xảy ra sai sót, tiêu cực, vi phạm quy chế.
Thứ ba, Thanh tra Chính phủ cử người tham gia Ban Chỉ đạo cấp quốc gia và chỉ đạo Thanh tra địa phương cử người tham gia Ban Chỉ đạo cấp tỉnh và các đoàn thanh tra, kiểm tra Kỳ thi của địa phương.
Thứ tư, Bộ Thông tin và Truyền thông: Chỉ đạo các cơ quan truyền thông, báo chí thông tin kịp thời, đầy đủ, chính xác về Kỳ thi và công tác tuyển sinh; chỉ đạo Tổng công ty Bưu điện Việt Nam, các doanh nghiệp viễn thông, công nghệ thông tin bảo đảm các điều kiện về cơ sở hạ tầng bưu chính viễn thông tạo thuận lợi cho việc công bố kết quả thi, điều chỉnh nguyện vọng đăng ký xét tuyển và chuyển phát hồ sơ nhập học của thí sinh.
Thứ năm, Bộ Công an: Chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ và Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương triển khai các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn cho Kỳ thi, đặc biệt là công tác bảo mật đề thi, vận chuyển bài thi, coi thi, chấm thi.
Thứ sáu, Bộ Giao thông vận tải: Chỉ đạo các cơ quan trực thuộc tạo điều kiện để quá trình vận chuyển đề thi, bài thi nhất là vận chuyển bằng đường hàng không được thuận tiện, an toàn; bảo đảm an toàn giao thông, không để xảy ra ách tắc giao thông ảnh hưởng tới việc tổ chức Kỳ thi.
Thứ bảy, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai: Chỉ đạo các ngành hữu quan phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xây dựng phương án phòng chống lụt bão; hỗ trợ xử lý và khắc phục kịp thời hậu quả các tình huống bất thường về thời tiết và thiên tai, bảo đảm an toàn cho Kỳ thi.
Thứ tám, Bộ Y tế: Chỉ đạo các cơ sở y tế chuẩn bị các loại vật tư thiết yếu và cơ số thuốc phù hợp để đáp ứng kịp thời các yêu cầu khám bệnh, chữa bệnh; có phương án đề phòng, ngăn chặn dịch COVID-19 và các loại dịch bệnh khác, hỗ trợ bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm.
Thứ chín, Bộ Công Thương: Chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam cung cấp điện ổn định cho địa điểm ra đề thi, in sao đề thi, coi thi và chấm thi.
Thứ mười, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội: Ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn và triển khai kế hoạch tuyển sinh các trình độ của giáo dục nghề nghiệp; hướng dẫn các cơ sở giáo dục nghề nghiệp thực hiện công tác tuyển sinh; tổ chức tốt việc thanh tra, kiểm tra; truyền thông đầy đủ, kịp thời về công tác tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp.
Mười một, Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ liên quan theo chức năng nhiệm vụ được giao, có trách nhiệm tích cực phối hợp, chủ động tham gia cùng với Bộ Giáo dục và Đào tạo và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh triển khai tổ chức Kỳ thi; thực hiện tốt những nhiệm vụ được Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất, kiến nghị trong kế hoạch phối hợp tổ chức Kỳ thi.
Mười hai, Đề nghị Ban Chấp hành Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh chỉ đạo các cấp bộ Đoàn địa phương tham gia công tác bảo đảm trật tự, an toàn cho Kỳ thi theo chỉ đạo chung của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Mười ba, Các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp công bố công khai Đề án, phương thức tuyển sinh trước khi thí sinh đăng ký dự Kỳ thi; chấp hành sự phân công của Bộ Giáo dục và Đào tạo về điều động cán bộ, giảng viên đại học tham gia công tác thanh tra, kiểm tra Kỳ thi tại các địa phương; chuẩn bị các điều kiện bảo đảm để thực hiện tuyển sinh năm 2020 công bằng, minh bạch.
Mười bốn, Thủ trướng Chính phủ yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các cơ sở giáo dục và đào tạo, các tổ chức và cá nhân có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Chỉ thị này./.
TS. Bùi Huy Nam-Ban Tuyên giáo Trung ương