Khởi công xây dựng từ năm 2014 tại Hòn Chồng, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, Đài thiên văn Nha Trang là đài thiên văn đầu tiên của Việt Nam, được đầu tư xây dựng trong khuôn khổ dự án Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, với tổng mức đầu tư 60 tỷ đồng. Đến nay công trình này đã hoàn thiện, chuẩn bị các điều kiện để đưa vào khai thác từ tháng 9/2017. 


Đài thiên văn Nha Trang bao gồm một kính thiên văn quang học có đường kính kích thước 0,5 mét, một nhà chiếu hình vũ trụ 60 chỗ ngồi và một phòng trưng bày vũ trụ có diện tích 200 m2. 


Kính thiên văn của Đài thiên văn Nha Trang là kính thiên văn quang học phản xạ do Công ty Marcon, một công ty nổi tiếng của Ý về cơ khí chính xác, thiết kế và chế tạo. Cấu trúc dẫn động của kính được đồng bộ với mái vòm điều khiển tự động. Kính được trang bị một máy ảnh và một bộ phân tích phổ có độ phân giải hình ảnh và quang phổ cao trong vùng bước sóng rộng. 


Một số nghiên cứu dự kiến có thể được thực hiện trên hệ kính này là: quan sát những sao biến quang, từ đó thực hiện nghiên cứu khí quyển (bề dày, mây, mù); đo phổ vạch của các sao để thu thông tin về loại sao, tốc độ quay và độ lớn từ trường trên bề mặt sao; đo vận tốc xuyên tâm của sao chủ để tìm kiếm ngoại hành tinh; đo tốc độ quay của một số hành tinh; nghiên cứu hình thái của các thiên hà; tìm kiếm thiên thể gần trái đất, siêu tân tinh hay phát xạ quang đi kèm với những bùng phát vô tuyến nhanh. 

Đài thiên văn Nha Trang.

Nhà chiếu hình vũ trụ tại Đài thiên văn Nha Trang được thiết kế giống như một rạp chiếu phim nhưng với màn hình dạng mái vòm. Những hình ảnh cũng như những thước phim sẽ được trình chiếu lên mái vòm bởi hệ thống 6 máy chiếu độ phân giải cao mang lại hiệu ứng 3D chân thực về bầu trời và các vì sao. Nhà chiếu hình vũ trụ cung cấp kiến thức về thiên văn học, giải thích một số hiện tượng thiên văn như sự phân định các mùa trong năm, sự thay đổi vị trí các thiên thể trên bầu trời, các hiện tượng quen thuộc như nhật thực, nguyệt thực… một cách trực quan thông qua hiệu ứng hình ảnh, giúp thỏa mãn trí tò mò của người xem về bầu trời và vũ trụ, từ đó khơi dậy đam mê khám phá vũ trụ. 


Tại lễ bàn giao kỹ thuật, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cho biết: Đài thiên văn Nha Trang có nhiệm vụ thực hiện nghiên cứu cơ bản về Vật lý thiên văn quang học và phổ biến kiến thức về khoa học vũ trụ tới cộng đồng; hỗ trợ đào tạo, giảng dạy và nâng cao chất lượng nhân lực trong lĩnh vực vật lý thiên văn và vũ trụ; hợp tác với các nhóm nghiên cứu cùng lĩnh vực ở trong và ngoài nước. 


Ngoài chức năng là nơi nghiên cứu khoa học về vũ trụ, Đài thiên văn Nha Trang dự kiến sẽ mở cửa đón khách tham quan, khám phá vũ trụ, bắt đầu từ cuối tháng 9 tới. Địa điểm này sẽ góp mặt vào lịch trình các tour du lịch khi du khách đến thành phố Nha Trang tham quan, nghỉ dưỡng. 


Cùng với Đài thiên văn Nha Trang, Đài thiên văn thứ hai của Việt Nam đang được xây dựng tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội) và cũng là một hợp phần trong  dự án Trung tâm vũ trụ Việt Nam sẽ  hoàn thành và đi vào hoạt động năm 2018.

Tiên Minh (TTXVN)