Để “Tín ngưỡng thờ Mẫu” phát triển lành mạnh

Sự kiện đầu tiên được nhắc tới trong danh sách này chính là việc UNESCO ghi danh Di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ mẫu Tam Phủ của người Việt” vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Ngày 1/12 vừa qua, tại kỳ họp lần thứ 11 của Ủy ban Liên chính phủ Công ước bảo vệ Di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO, Di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ mẫu Tam Phủ của người Việt” đã được ghi danh; trở thành di sản thứ 9 của Việt Nam được công nhận. “Sự kiện này đã góp phần tôn vinh văn hóa Việt Nam, khẳng định vị thế, hình ảnh đất nước trên trường quốc tế”, đại diện BTC bình chọn chia sẻ.

Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ nhằm tôn vinh, đề cao vai trò của người mẹ, góp phần gia tăng lòng khoan dung giữa các tộc người và tôn giáo; thể hiện sự sáng tạo của con người trong các thực hành nghi lễ, lễ hội, các sinh hoạt văn hóa liên quan. 

Ở đó, yếu tố văn hóa, nghệ thuật như hát chầu văn, nhạc lễ, múa thiêng, trang phục, trình diễn… đều mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam, được sáng tạo, phát triển, lưu truyền qua các thế hệ hàng trăm năm.

Những giá trị trên của Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ là không thể phủ nhận, nhưng từ thực tế lâu nay cho thấy, nhiều “biến tướng” mê tín dị đoan trong việc thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu (gọi nôm na là hầu đồng) đã tạo ra những tác động không tốt trong xã hội, thậm chí có thời gian đã buộc phải có lệnh cấm với hình thức “lên đồng, hầu bóng”. 

Chính vì vậy, rất nhiều người tỏ ra lo ngại rằng cùng với việc được ghi danh, là yêu cầu phải phổ biến Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của UNESCO; nếu không có hình quản lý phù hợp, rất có thể sẽ khiến những “mặt trái” lại bùng phát.

Về vấn đề này, ông Trần Đăng Khoa, Tổng biên tập báo Văn hóa, Trưởng BTC Bình chọn khẳng định: Bộ VHTTDL đã lường trước được vấn đề và đang xây dựng chương trình hành động để bảo tồn và phát huy Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, trong đó sẽ có việc quản lý như thế nào để hạn chế được những mặt trái. “Chương trình hành động này sẽ được công bố trong Lễ đón nhận danh hiệu, diễn ra tại Nam Định trong thời gian tới đây”, ông Khoa cho biết.

Đem nghệ thuật đỉnh cao tới công chúng

Là hoạt động lần đầu tiên được triển khai, đây cũng là sáng kiến của đích thân Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Ngọc Thiện, chủ trương mở cửa Nhà hát Lớn Hà Nội, công diễn thường xuyên các chương trình nghệ thuật, tác phẩm sân khấu chất lượng cao; cũng được đánh giá là sự kiện văn hóa nổi bật của năm.

Theo đó, bắt đầu từ tháng 9 vừa qua, mỗi tối cuối tuần, Nhà hát Lớn Hà Nội đều “đỏ đèn” với các vở diễn chất lượng cao của các Nhà hát thuộc Bộ. Đây là hoạt động nhằm gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa- nghệ thuật truyền thống của dân tộc, giới thiệu đến công chúng những tác phẩm có chất lượng nghệ thuật và nội dung tư tưởng tốt. 

Theo đánh giá của Bộ VHTTDL, đây là “luồng gió mới” trong hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp công lập trong năm 2016, đã góp phần nâng tầm chất lượng của các chương trình, vở diễn khi được biểu diễn tại khán phòng sang trọng, tạo nên bầu không khí phấn khởi trong giới nghệ sĩ, sự phản hồi tích cực từ phía khán giả yêu nghệ thuật chân chính, sự đột phát về cách tổ chức, tạo hiệu ứng xã hội cao trong xã hội.

Khẳng định hiệu quả của chương trình, nhưng băn khoăn lớn của các nhà báo khi tham gia bình chọn là việc thiếu vắng những chương trình mới, dành riêng cho chủ trương này; mà tất cả 15 buổi diễn đều là “bổn cũ soạn lại” của các Nhà hát mang ra diễn; như vậy thì chưa thể khẳng định sự đầu tư của Bộ với chương trình. 

Về vấn đề này, ông Trần Đăng Khoa đã giải thích khá rõ: Do triển khai khá nhanh, nên lãnh đạo Bộ và các bộ phận chuyên môn đều xác định, chưa thể có ngay những vở diễn mới được, đòi hỏi như vậy sẽ “làm khó” các Nhà hát. Bên cạnh đó, với “nguồn lực” là hơn 300 vở diễn chất lượng, đã đoạt giải trong các cuộc thi, Liên hoan thời gian qua; trong số đó rất nhiều vở chưa được phổ biến rộng rãi tới đông đảo công chúng, thì giai đoạn I của chủ trương này sẽ theo phương án là trình diễn các vở diễn cũ. Nhưng song song với đó, Bộ cũng khuyến khích các Nhà hát, các tác giả sáng tác những tác phẩm mới, để đưa vào biểu diễn trong giai đoạn tới.

(TTXVN)