Nguyễn Công Trứ (1778-1858) - nhà trí thức lớn của Việt Nam, quê ở xã Xuân Giang, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Sinh thời, ông đậu Giải Nguyên (1819), làm rất nhiều chức vụ trong triều: Tri huyện, Tư nghiệp Quốc Tử Giám, Thượng thư, Tổng đốc, nhiều lần bị giáng chức rồi lại được phục chức…

Ông nổi tiếng là người đa tài, là tác giả công trình khai hoang, làm thuỷ lợi tập xóm làng tại huyện Kim Sơn (Ninh Bình) và Tiền Hải (Thái Bình). Nhân dân biết ơn đã lập đền thờ ngay khi ông còn sống. Ông đã để lại nhiều tác phẩm thơ văn, chủ yếu viết bằng chữ Nôm. Đặc biệt, với 60 bài hát nói, ông trở thành người định hình và đưa thể hát nói, một thể đặc sắc trong ca trù - loại hình nghệ thuật độc đáo của Việt Nam lên đỉnh cao. Hiện ca trù đang được lập hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận là di sản văn hoá phi vật thể thế giới.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Khắc Mai, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và truyền bá Minh Triết Việt nhấn mạnh: “Nhân dân Việt Nam đời đời nhớ công ơn của ông, giới trí thức hôm nay coi ông là tấm gương của một nhân cách cao quý và đẹp đẽ. Giới trẻ cần tìm học ở ông những bài học làm người sáng giá. Qua cuộc đời và thơ văn của ông, hậu thế nhận ra ở ông mẫu hình kẻ sĩ muôn đời. Ông là người luôn khẳng định và đề cao cá nhân và tự do thật trái ngược hẳn trật tự của xã hội Nho giáo đương thời. Ông khẳng định một giá trị lớn của đời người là phải làm đầy đủ trách nhiệm cá nhân trong xã hội”.

Nói về Nguyễn Công Trứ, Giáo sư Nguyễn Đình Chú, khoa ngữ văn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội nêu rõ: “Nguyễn Công Trứ không phải là một đại anh hùng cứu quốc, một nhà tư tưởng lớn, một học giả lớn… nhưng ở Nguyễn Công Trứ là “sự lên ngôi của cái tôi - cá thể” hiếm và trội mang giá trị nhân bản chân chính. Hát nói là một thể loại đặc biệt ở tính chất tổng hợp, nguyên hợp giữa các yếu tố: văn chương, thanh nhạc, vũ đạo và sắc dục đang ở độ tinh khiết, thanh tao. Thưởng thức hát nói chính là thưởng thức thành quả nghệ thuật nguyên hợp đó”.

Sau lễ tưởng niệm, những người tham dự được thưởng thức ca trù của Nguyễn Công Trứ do phường ca trù Thái Hà biểu diễn. Cuối tháng 11/2008, tại Hà Nội sẽ diễn ra “Tuần văn hóa, thể thao và du lịch Nguyễn Công Trứ” và lễ kỷ niệm 230 năm ngày sinh, 150 năm ngày mất của Uy viễn Tướng công./.

(VOVNews)