Nhân dịp 11 nước tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến
bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) ngày 8/3 đã ký kết thỏa thuận tại
Santiago, Chile, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh đã trả lời
phỏng vấn phóng viên Thông tấn xã Việt Nam đang có mặt tại Chile về ý
nghĩa của sự kiện này.
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, các nước tham gia đã
phải nỗ lực rất lớn mới để có thể đi đến lễ ký kết CPTPP. Sau khi gặp
nhau ở bang Utar (Mỹ), các nước tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác
xuyên Thái Bình Dương (TPP) - tiền thân của CPTPP, đã phải mất thêm hai
năm nữa để kết thúc hiệp định thương mại tự do toàn diện nhất với những
cam kết sâu nhất từ trước đến nay. Tuy nhiên, đến đầu năm 2017, chính
quyền mới của Mỹ ra quyết định rút khỏi TPP.
Bất chấp động thái trên của Mỹ, các nước còn lại trong TPP vẫn rất mong
muốn tiếp tục hiệp định TPP vì đây vẫn là một hiệp định toàn diện, có
chất lượng cao và có thể coi là hình mẫu cho thương mại trong những năm
đầu của thế kỷ 21 bởi nó đề cập đến tất cả những vấn đề mới và sát sườn
cho thương mại quốc tế hiện nay như thương mại điện tử, doanh nghiệp nhà
nước cũng như mối quan hệ giữa thương mại và môi trường.
Chính vì lý do này, 11 nước còn lại đã quyết định gặp nhau tại Hà Nội
vào tháng 5/2017 để tìm cách đưa TPP vào thực thi, theo đó, các bộ
trưởng của 11 nước TPP đã quyết định sẽ khởi động lại hiệp định này,
giao cho các quan chức ngồi lại với nhau để đàm phán và tìm cách đưa TPP
vào thực thi.
Các quan chức sau đó đã gặp nhau một vài lần và cuối cùng là tại Đà
Nẵng, các bên đã ra được kết quả rất tốt đẹp, đồng ý tiếp tục hiệp định
TPP trên cơ sở tạm hoãn thực thi một số nghĩa vụ khó trong hiệp định TPP
trước đây. Trên tinh thần đó, các nước cũng đã đạt được một thỏa thuận
nguyên tắc tại Đà Nẵng và mở đường cho lễ ký kết hiệp định CPTPP vào
ngày 8/3 tại Chile.
Theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, việc 11 nước còn lại trong CPTPP nhất
trí tạm hoãn khoảng 20 điều khoản của TPP đã tạo ra sự khác biệt lớn
nhất giữa hai hiệp định này. Bên cạnh đó, các nước cũng có một số thỏa
thuận song phương với nhau để bảo đảm sự cân đối mới giữa quyền lợi và
nghĩa vụ khi tham gia CPTPP.
Nhìn chung, đại đa số điều khoản được tạm hoãn thực thi rơi vào chương
sở hữu trí tuệ bởi việc thực thi bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ là rất khó,
đòi hỏi một nguồn lực rất lớn. Mặc dù một số nước rất muốn duy trì tiêu
chuẩn cao về sở hữu trí tuệ, đặc biệt là Nhật Bản, Australia, song dưới
sự thuyết phục của các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, các
nước CPTPP cuối cùng đã thống nhất tạm hoãn thực thi 11 nghĩa vụ trong
chương sở hữu trí tuệ, trong đó có chín nghĩa vụ phù hợp với các đề xuất
của Việt Nam.
Cũng theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, tuyên bố chung được đại diện 11
nước đưa ra tại Santiago về cơ bản cũng giống với các tuyên bố chung
khác, song có một điểm đáng chú ý trong tuyên bố chung lần này là việc
sử dụng từ ngữ của đại diện các nước.
Trước đây khi nói về các nước khác bày tỏ ý định, mong muốn tham gia
hiệp định, các bộ trưởng thường dùng “hoan nghênh sự tham gia của các
nước vào hiệp định TPP” nhưng trong tuyên bố chung này, đại diện các
nước đã sửa thành “hoan nghênh sự gia nhập của các nước vào hiệp định
CPTPP".
Ông cho rằng ẩn ý của đại diện các nước khi dùng từ "gia nhập" chính là
việc các nước CPTPP hoan nghênh sự quan tâm của các nước khác đối với
hiệp định này. Tuy nhiên, nếu tham gia thì các nước này phải tham gia
dưới hình thức "gia nhập" nghĩa là phải đồng ý với các tiêu chuẩn của
hiệp định CPTPP, không thể bày tỏ mong muốn tham gia nhưng lại yêu cầu
đàm phán lại các điều khoản của hiệp định.
Về triển vọng Mỹ có thể gia nhập trở lại CPTPP, theo Thứ trưởng Trần
Quốc Khánh, các nước có thể hoan nghênh sự trở lại của Mỹ, song vấn đề
đặt ra ở đây là sẽ rất khó nếu Mỹ vẫn muốn đàm phán lại hiệp định đã có.
Tuy nhiên, Việt Nam cũng như tất cả các nước CPTPP đều sẵn sàng bàn bạc
với Mỹ về một biện pháp hay hình thức nào đó có lợi cho tất cả các bên,
giúp Mỹ có thể quay trở lại với TPP.
Đề cập đến vai trò của Việt Nam trong việc "hồi sinh" TPP, Thứ trưởng
Trần Quốc Khánh nhấn mạnh Việt Nam đã làm tất cả những gì có lợi cho đất
nước. Do là một nền kinh tế "mở" nên Việt Nam ủng hộ tất cả những cơ
chế có thể đem lại điều kiện thuận lợi hơn cho dòng chảy thương mại giữa
Việt Nam với các nước cũng như giữa các nước với nhau. Đây là quan điểm
nhất quán trước sau như một của Việt Nam, song cũng nhấn mạnh rằng Việt
Nam không phải là nước đi đầu trong việc duy trì hiệp định TPP.
Xét về quy mô nền kinh tế, về ý tưởng cũng như về quan điểm, theo ông,
Nhật Bản mới là nước đóng vai trò đi đầu trong việc duy trì hiệp định
TPP giữa 11 nước. Trong số 11 nước, Nhật Bản là nước thể hiện quan điểm
rất rõ ràng trong chuyện ủng hộ thương mại tự do, ủng hộ hệ thống thương
mại mở. Bên cạnh đó, có thể là Australia và New Zealand./.
(TTXVN)