Năm 2009, thị trường hàng hoá thế giới chịu ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế nghiêm trọng, trong đó có lúa gạo. Dưới sự điều hành xuất khẩu linh hoạt của Chính phủ, năm qua, cả nước đã xuất khẩu được 6,052 triệu tấn gạo, là năm xuất khẩu nhiều nhất từ trước đến nay; trong đó chủng loại gạo cao cấp chiếm đến 40, 25%. Tổng giá trị xuất khẩu đạt 2,463 tỉ USD (giá FOB); về số lượng tăng 29,35% so năm 2008.

Ngoài việc xuất khẩu gia tăng cả số lượng và giá trị, công tác điều hành xuất khẩu gạo trong năm 2009 có nhiều chuyển biến rõ nét. Công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và hướng dẫn của các bộ kịp thời, sâu sát. Thông tin thị trường đã được cải thiện tạo điều kiện thuận lợi cho việc điều hành và xây dựng chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo và Hiệp hội lương thực Việt Nam đã được tăng cường sự đoàn kết, thống nhất. Tuy nhiên, cơ chế điều hành xuất khẩu gạo trong năm qua vẫn còn những hạn chế cần được khắc phục, nhất là tạo sự đồng thuận cao trong hoạt động xuất khẩu, cần xác định đúng vai trò của Hiệp hội lương thực trong xuất gạo,  nhằm tiêu thụ kịp thời lúa gạo hàng hoá bảo đảm lợi ích cho nông dân.

Theo dự báo của ngành nông nghiệp, lượng lúa hàng hoá cần tiêu thụ trong năm 2010 là hơn 11, 5 triệu tấn và sản lượng tồn từ năm 2009 chuyển sang thì lượng gạo hàng hoá cần tiêu thụ trong năm 2010 là 7,25 triệu tấn. Để công tác xuất khẩu gạo đạt hiệu quả cao hơn, Hiệp hội lương thực Việt Nam cần phát huy hơn nữa vai trò đại diện cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam tham vấn cho Chính phủ chỉ đạo, điều hành công tác xuất khẩu gạo đạt được hiệu quả; tăng cường công tác thông tin thị trường trực tiếp đến nông dân; các doanh nghiệp cần xây dựng vùng  nguyên liệu chuyên canh để bảo đảm sản xuất đáp ứng yêu cầu chất lượng và xây dựng thương hiệu hàng hoá nâng cao giá trị hàng hoá. Cần tổ chức lại hệ thống thương lái và xay xát gắn kết với các doanh nghiệp xuất khẩu để mua lúa gạo theo giá thị trường, không dưới mức giá tối thiểu của Chính phủ phê duyệt. Duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu, bằng các đa dạng sản phẩm, tăng cường mối quan hệ với các khách hàng truyền thống và thiết lập khách hàng mới.

Để kịp thời tiêu thụ lúa gạo hàng hoá vụ đông xuân, bảo đảm lợi ích của nông dân, Hội đồng quản trị Hiệp hội lương thực Việt Nam đã thống nhất kế hoạch mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo hàng hoá vụ đông xuân tại ĐBSCL. Trong đó qui định mua vào theo giá thị trường, nhưng phải bảo đảm giá gạo qui lúa không dưới giá tối thiểu 4.000 đồng/kg lúa. Hiệp hội phân bổ chỉ tiêu cho 30 doanh nghiệp có điều kiện mua dự trữ tại các tỉnh ĐBSCL; các doanh nghiệp được giao chỉ tiêu mua vào sẽ được ưu tiên phân bổ chỉ tiêu thực hiện các hợp đồng xuất khẩu tập trung sắp tới. Các doanh nghiệp được phân bổ chỉ tiêu mua vào tạm trữ phải công bố các điểm thu mua để cho nông dân biết và bán lúa gạo cho doanh nghiệp./.

(Theo Nhân Dân điện tử)