Quang cảnh Hội thảo

Đó cũng là nội dung Hội thảo diễn ra chiều nay (19/4/2018), tại Hà Nội, do Trung tâm nghiên cứu Truyền thông Phát triển (RED) - thuộc Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức, cùng với sự tham gia của đại diện Hội Nhà báo Việt Nam; các nhà báo, phóng viên; các chuyên gia về an ninh thông tin; đại diện một số nhà cung cấp dịch vụ internet, dịch vụ mạng xã hội.

Hội thảo nhằm mục đích nhận diện và làm rõ các nguy cơ ảnh hưởng đến nhà báo khi hoạt động trong môi trường số; hướng đến tìm ra các giải pháp phòng chống, khắc phục và xử lý vấn đề, đồng thời chia sẻ những kiến thức, kỹ năng cơ bản góp phần tăng cường an toàn tác nghiệp cho nhà báo trong môi trường số.

Trong điều kiện thời đại báo chí đa phương tiện, đặc biệt là với báo chí điện tử, thì dữ liệu, thông tin số vừa là tư liệu, vừa là sản phẩm, tài sản chủ yếu của báo chí; trong khi, ngành báo chí không thuộc lĩnh vực khoa học - công nghệ nên kiến thức, kỹ năng về an toàn số của nhà báo, phóng viên còn nhiều hạn chế, việc nâng cao kiến thức cho nhà báo đảm bảo an toàn trong quá trình tác nghiệp là hết sức cần thiết.

Theo thống kê thường niên 2017 của Kaspersky Lab, Việt Nam đứng đầu trong danh sách có nguy cơ bị lây nhiễm mã độc cục bộ, đứng thứ ba trong danh sách các quốc gia bị tấn công vào lỗ hổng mật mã hóa, đứng thứ 6 trong danh sách các quốc gia có nguy cơ bị lây nhiễm mã độc trực tuyến. Điều này, đang cảnh báo cho Việt Nam những nguy cơ về khả năng “an toàn số” cho người sử dụng Internet nói chung và cho các nhà báo nói riêng.

Trên thế giới đã có rất nhiều tổ chức, trường đào tạo báo chí, các tổ chức xã hội về báo chí nghiên cứu sâu và có chương trình, hành động cụ thể để tăng cường an toàn tác nghiệp báo chí thì ở Việt Nam, câu chuyện an toàn tác nghiệp báo chí vẫn chưa được đặt ra một cách toàn diện.

Để đạt được mục tiêu đề ra, sau phần “Tổng quan về an toàn số cho nhà báo” của Tiến sĩ Vũ Tuấn Anh – Học viện Ngoại giao Việt Nam trình bày dựa trên tài liệu của UNESCO và CIMA, các đại biểu đã được nghe các tham luận và chia sẻ kinh nghiệm với các chuyên đề, như: Nhận diện nguy cơ tác động tới nhà báo từ môi trường số; nguy cơ mất an toàn số khi tham gia các hoạt động trên mạng xã hội (chủ yếu là Facebook)…, chia sẻ những câu chuyện thực tế của bản thân khi tài khoản Facebook bị tấn công, giả mạo nhiều lần, gây ra nhiều thiệt hại về uy tín, tinh thần. Có nhà báo cho biết, họ đã bị nhiều đối tượng có hành vi vu khống, tấn công, bôi nhọ trên Facebook, Youtube vì lý do liên quan đến hoạt động báo chí của mình.

Chia sẻ câu chuyện an toàn số của nhà báo ở Hoa Kỳ, TS Terry F.Buss trình bày nội dung "Thách thức từ Fake News", cho biết trong thực tế, có những trường hợp nhà báo dùng “fake news” – tin giả khi tác nghiệp. Việc này khiến nhà báo gặp các nguy cơ: Mất uy tín, bị cho thôi việc, kết quả thông tin đạt được trái với mong muốn ban đầu, làm suy giảm sự dân chủ.

Nhiều ý kiến đã đưa ra nhận định, báo chí chính là đối tượng đang bị tấn công nhiều nhất trong môi trường số ở Việt Nam. Nhiều trang thông tin – báo chí đã từng bị tấn công, chiếm quyền kiểm soát bằng cách tấn công đội ngũ phóng viên, biên tập viên, thư ký tòa soạn qua gửi mã độc, âm thầm chiếm hệ thống quản trị nội dung… Trên thực tế, các máy tính và điện thoại di động của người dùng ở Việt Nam, trong đó có nhiều phóng viên, nhà báo rất dễ dàng bị hacker tấn công, xâm nhập, chiếm quyền kiểm soát.

Bàn về giải pháp đảm bảo an toàn khi hoạt động trong môi trường số, các chuyên gia cũng đưa ra những khuyến cáo, các phóng viên, nhà báo tuyệt đối không nên cài đặt và sử dụng các phần mềm lạ, không an toàn. Cùng với đó, người dùng nên đặt mật khẩu cho những tài liệu quan trọng khi lưu trữ. Đồng thời, cơ quan có chức năng cần đưa ra những tài liệu hướng dẫn, cảnh báo để nhà báo tránh được những nguy cơ đe dọa an toàn trong môi trường số. Bên cạnh đó, cần có thêm các nghiên cứu sâu về vấn đề này.

Những kinh nghiệm khác cũng được chia sẻ, các phóng viên, nhà báo cần đặc biệt chú ý bảo vệ thông tin và dữ liệu của mình khi tham gia mạng xã hội, đặc biệt là Facebook. Mặt khác, nhà báo không nên đăng các thông tin cá nhân và các mối quan hệ gia đình, thân thiết lên Facebook để tránh bị kẻ xấu lợi dụng, tấn công, uy hiếp.

Với kinh nghiệm nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực báo chí, truyền thông phát triển và đã xây dựng, điều phối mạng lưới Bảo vệ “An toàn tác nghiệp” cho nhà báo, Hội thảo là một trong những hoạt động nằm trong chương trình “Bảo vệ An toàn tác nghiệp cho nhà báo” do RED thực hiện, thuộc Dự án “Hợp tác truyền thông góp phần cải thiện chính sách kinh tế” do Bộ Các vấn đề toàn cầu(GAC) của chính phủ Canada  hỗ trợ.

PV