Vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam đã đạt được những thành tựu rất đáng khích lệ, không chỉ chăm lo phục vụ tốt các đối tượng tham gia thụ hưởng chính sách, không ngừng cải tiến quy trình, nâng cao chất lượng hiệu quả phục vụ, mà còn tham gia cùng các bộ, ngành đề xuất với Chính phủ và Quốc hội sửa đổi nhiều nội dung để Luật BHXH và Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) đi vào cuộc sống. Chính sách BHXH, BHYT thực sự trở thành những trụ cột của hệ thống an sinh xã hội (ASXH) hiện nay, là lưới an sinh đảm bảo giảm đói nghèo và bảo vệ người dân khi già cả, ốm đau...

Thống kê cho thấy, số người tham gia BHXH đến hết năm 2019 là 15,77 triệu người (chiếm khoảng 32,3% lực lượng lao động trong độ tuổi), tăng 12,9 triệu người so với năm 1995. Trong đó, số người tham gia BHXH tự nguyện đã có sự tăng trưởng vượt bậc, đến hết năm 2019 là 574 nghìn người; riêng trong năm 2019 đã phát triển mới trên 300 nghìn người, bằng 10 năm thực hiện chính sách BHXH tự nguyện (2008-2018). Số người tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là 13,429 triệu người (chiếm khoảng 27,5% lực lượng lao động trong độ tuổi). Đặc biệt, số người tham gia BHYT đạt 85,945 triệu người (đạt tỷ lệ bao phủ 90% dân số), cơ bản đã hoàn thành mục tiêu BHYT toàn dân và về đích trước thời hạn so với mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 21-NQ/TW. Đây là thành tựu không dễ có được, kể cả xét trên mặt bằng của hầu hết các quốc gia trên thế giới thực hiện chính sách BHYT.

Cùng với đó, toàn ngành BHXH cũng luôn đảm bảo việc giải quyết chế độ, chính sách BHXH, BHTN cho người lao động (NLĐ) kịp thời, đúng quy định. Từ năm 1995 đến hết năm 2019, ngành đã giải quyết cho trên 120 triệu lượt người hưởng trợ cấp một lần và các chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức - phục hồi sức khỏe; từ năm 2010 đến hết năm 2019 giải quyết cho gần 6,9 triệu người hưởng chế độ BHTN.

Đến cuối năm 2019, tổng số người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng đạt khoảng 3,2 triệu người (tăng 174% so với năm 1995). Từ năm 2003 đến 2019, toàn ngành đã phối hợp với các cơ sở y tế đảm bảo quyền lợi khám, chữa bệnh (KCB) BHYT cho trên 1.924 triệu lượt người. Số lượt người được KCB theo chế độ BHYT tăng nhanh qua từng năm: Nếu như năm 2000 mới chỉ có 28,1 triệu lượt người, thì đến năm 2019 đã tăng lên trên 186 triệu lượt người…

Ngành BHXH luôn chủ động đẩy mạnh thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra việc đóng BHXH, BHYT và kiên quyết xử lý đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm, góp phần đưa số nợ BHXH năm 2019 xuống còn khoảng 6.000 tỷ đồng (bằng 1,6% tổng số phải thu), mức thấp nhất trong lịch sử 25 năm phát triển ngành.

25 năm hình thành và phát triển, BHXH Việt Nam luôn nhận được sự quan tâm sâu sắc của Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong công tác chỉ đạo, lãnh đạo - đây là động lực quan trọng để ngành thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị được giao. BHXH Việt Nam cũng đã bước đầu thành công trong việc xây dựng hệ thống BHXH hiện đại, chuyên nghiệp và hiệu quả.

Ứng dụng công nghệ thông tin của ngành được đẩy mạnh, đáp ứng yêu cầu xây dựng Chính phủ điện tử. Ngành đã hoàn thành việc cấp mã số định danh BHXH cho 97 triệu người dân, trong đó có gần 86 triệu người tham gia BHYT; đã cung cấp 18 dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4; hệ thống tổng hợp và phân tích dữ liệu tập trung ngành BHXH là nền tảng hình thành cơ sở dữ liệu (CSDL) quốc gia về bảo hiểm; hệ thống thông tin giám định BHYT đã kết nối, liên thông giữa cơ quan BHXH với gần 100% cơ sở KCB BHYT trên toàn quốc…

Đặc biệt, trong năm 2019, ngành BHXH đã phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), Bộ Tư pháp chính thức khai trương CSDL chuyên ngành BHXH và kết nối Hệ thống thông tin quản lý hộ tịch qua Trục dữ liệu quốc gia (NGSP) phục vụ liên thông khai sinh, cấp thẻ BHYT cho trẻ em dưới 6 tuổi.

Thủ tục hành chính (TTHC) trong việc tham gia và giải quyết các quyền lợi về BHXH, BHYT cũng ngày càng được cải tiến, rút gọn (từ 263 TTHC năm 2012 xuống còn 27 TTHC năm 2019). Trên 90% đơn vị, doanh nghiệp (DN) thực hiện kê khai đóng BHXH qua mạng internet; thời gian thực hiện TTHC trong giao dịch với các DN, cá nhân về kê khai tham gia BHXH, BHYT được rút ngắn từ 335 giờ/năm xuống còn 147 giờ/năm (số thời gian đi lại, chờ đợi tiết kiệm được lên tới hơn 3 triệu giờ/năm)...

Việc triển khai đồng bộ công tác ứng dụng  công nghệ thông tin (CNTT) của ngành đã làm thay đổi nhận thức, chuyển biến cơ bản cách thức quản lý, làm việc của công chức, viên chức trong ngành với người dân và DN. Trong 3 năm liên tiếp (2017, 2018, 2019), tại “Báo cáo chỉ số sẵn sàng cho phát triển và ứng dụng CNTT - truyền thông (ICT-index) Việt Nam”, Bộ TT&TT đã đánh giá BHXH Việt Nam là cơ quan triển khai hiệu quả ứng dụng CNTT, dịch vụ công trực tuyến và được xếp hạng 2 trong Bảng xếp hạng chung khối bộ, ngành có dịch vụ công.

Đặc biệt, thông qua hoạt động hợp tác và hội nhập quốc tế, BHXH Việt Nam đã khẳng định vai trò, vị thế và hình ảnh là bạn, là đối tác tin cậy, có trách nhiệm của cộng đồng an sinh xã hội khu vực và thế giới...

Trên tinh thần xây dựng ngành BHXH hiện đại, chuyên nghiệp, hướng tới sự hài lòng của DN và người dân, BHXH Việt Nam sẽ tiếp tục tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Một là, phấn đấu thực hiện thắng lợi các mục tiêu nêu tại Nghị quyết số 21-NQ/TW; Nghị quyết số 28-NQ/TW; Nghị quyết số 125/NQ-CP (theo các lộ trình đến năm 2020, 2021, 2025, 2030). Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành; các cấp ủy đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội thực hiện tốt các chế độ, chính sách BHXH, BHYT; phát triển ngành BHXH phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước và đồng bộ với phát triển các dịch vụ xã hội.

Hai là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, trong đó tập trung vào nhóm đối tượng là người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật BHXH, BHYT, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật.

Ba là, tiếp tục cải cách TTHC; thực hiện cơ chế “Một cửa liên thông” trong giải quyết chế độ, chính sách. Hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong các hoạt động nghiệp vụ; thường xuyên nâng cấp các phần mềm, CSDL tập trung; thực hiện liên thông dữ liệu với các bộ, ngành; mở rộng cung cấp các dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4; hoàn thiện CSDL quốc gia về bảo hiểm theo Quyết định số 714/QĐ-TTg ngày 22-5-2015 của Thủ tướng Chính phủ.

Bốn là, tiếp tục rà soát, sắp xếp, kiện toàn, tinh gọn đầu mối gắn với tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ; hoàn thiện và triển khai Đề án “Nghiên cứu, xây dựng bảng lương theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo đối với công chức, viên chức ngành BHXH gắn với kết quả hoạt động trên nguyên tắc tự chủ về tài chính, độc lập với ngân sách Nhà nước”.

Năm là, thường xuyên chú trọng nâng cao năng lực, nghiệp vụ, tinh thần trách nhiệm, thái độ, ý thức phục vụ, chấp hành kỷ luật, kỷ cương hành chính của đội ngũ công chức, viên chức, nhất là những người trực tiếp tiếp xúc, giải quyết công việc với tổ chức, DN, NLĐ và nhân dân; đoàn kết xây dựng ngành BHXH hiện đại, chuyên nghiệp, hướng tới sự hài lòng của người dân.

Để hoàn thiện các mục tiêu, nhiệm vụ nêu trên, BHXH Việt Nam đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ: 1) Giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH. Tiếp tục giao dự toán chi KCB BHYT hằng năm cho các địa phương; 2) Chỉ đạo xử lý khoản nợ đọng kéo dài của các DN không còn hoạt động, các DN đã giải thể, phá sản để đảm bảo cho NLĐ; 3) Sớm ban hành và triển khai thí điểm thực hiện chính sách về gói BHXH tự nguyện ngắn hạn, linh hoạt để NLĐ có nhiều sự lựa chọn tham gia; 4) Nghiên cứu bổ sung cho ngành BHXH chức năng thanh tra, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp. Bổ sung thẩm quyền, trách nhiệm trình Chính phủ việc mở rộng danh mục đầu tư để tăng hiệu quả đầu tư quỹ BHXH./.

Phạm Tuấn Đạt