CÁN BỘ CHỦ ĐỘNG CHUYỂN VIỆC, ĐỊA PHƯƠNG SAO NHÃNG CÔNG TÁC DÂN SỐ
Tại tuyến huyện, thời gian qua, việc sáp nhập đã gây xáo trộn trong bộ máy làm công tác dân số. Theo báo cáo của Vụ Tổ chức cán bộ (Tổng cục Dân số), tại cấp huyện hiện có 45 tỉnh đã sáp nhập Trung tâm Dân số vào Trung tâm Y tế; 16 tỉnh đã và đang xây dựng đề án sáp nhập; 2 tỉnh chưa có chủ trương sáp nhập.
Cấp xã, hầu hết các tỉnh, viên chức dân số xã thuộc Trạm Y tế xã quản lý trực thuộc Trung tâm Y tế. Riêng đối với đội ngũ cộng tác viên dân số, theo báo cáo, hiện nay tổng số cộng tác viên dân số trên cả nước là 163.686 người, giảm 11.161 người so với năm 2018. Trong đó, khoảng 65% số cộng tác viên dân số hiện tại là kiêm nhiệm, đa số là các cán bộ y tế thôn bản và cán bộ phụ nữ.
Chia sẻ tại Hội nghị chuyên đề công tác dân số 6 tháng đầu năm 2019, lãnh đạo Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Kiên Giang cho biết, sau khi thực hiện việc sáp nhập Trung tâm DS-KHHGĐ vào Trung tâm Y tế huyện, 6 lãnh đạo Trung tâm Dân số của tỉnh này đã chủ động xin nghỉ việc để chuyển sang công tác khác. Không những thế, qua quá trình thực địa giám sát, đánh giá việc thực hiện công tác dân số, lãnh đạo Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Kiên Giang vô cùng trăn trở khi có những địa phương đã thể hiện sự sao nhãng, lơ là đối với công tác dân số. Đơn cử, có những xã vài tháng liền không nhập dữ liệu dân số vào kho dữ liệu cơ sở. Đây là rào cản rất lớn trong việc thống kê, đánh giá các chỉ tiêu, kế hoạch trong công tác dân số của tỉnh này.
Ở các tỉnh, thành phố khác cũng có tình trạng tương tự, khiến cho công tác dân số ở địa phương gặp nhiều khó khăn trong việc triển khai các mục tiêu, chỉ tiêu về dân số trong tình hình mới mà Nghị quyết 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã ban hành.
NHIỀU ĐỊA PHƯƠNG CHƯA NHẬN THỨC ĐÚNG VÀ ĐỦ VỀ CÔNG TÁC DÂN SỐ
Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Doãn Tú, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số nhấn mạnh: Những khó khăn, thách thức của công tác dân số trong tình hình mới cũng là hạn chế đã được chỉ rõ trong Nghị quyết 21-NQ/TW. Đó là: Một số cấp ủy, chính quyền chưa nhận thức đúng và đầy đủ về tính chất lâu dài, khó khăn, phức tạp, tầm quan trọng và ý nghĩa của công tác DS-KHHGĐ; lãnh đạo, chỉ đạo chưa quyết liệt, chưa hiệu quả. Một số cơ chế, chính sách về dân số chậm đổi mới. Các nội dung về dân số trong phát triển kinh tế - xã hội còn chưa được chú trọng đúng mức ở địa phương. Tổ chức bộ máy thiếu ổn định, chế độ đãi ngộ đối với cán bộ làm công tác dân số ở cấp cơ sở còn thấp. Trong tình hình mới, với nhiều đòi hỏi cao hơn để thực hiện các mục tiêu đề ra, đội ngũ cán bộ làm công tác dân số lại đang bị tinh giản hoặc phải kiêm nhiệm các nhiệm vụ y tế sẽ làm cho việc triển khai công tác dân số ngày càng khó khăn hơn.
Bên cạnh đó, nguồn lực đầu tư cho DS-KHHGĐ còn thấp, chưa tương xứng với yêu cầu. Từ nhiều năm nay, ngân sách từ Trung ương cấp cho công tác dân số ngày càng hạn hẹp, trong khi nguồn viện trợ từ các dự án nước ngoài hiện đã cắt giảm tối đa… Nhiều hoạt động bị đình trệ và không được triển khai. Tại địa phương, ngân sách sở tại cấp cho ngành Dân số có sự chênh lệch giữa các tỉnh, các vùng. Thậm chí có tỉnh không hỗ trợ kinh phí cho công tác đặc biệt quan trọng này. Cơ sở vật chất, trang thiết bị của ngành Dân số ở địa phương ngày càng thiếu thốn, xuống cấp…
Ông Nguyễn Doãn Tú trăn trở: "Những khó khăn trên đang "hiện thực hoá" thực trạng mà Nghị quyết 21 đã chỉ rõ. Cần tìm phương án để triển khai thành công Nghị quyết 21-NQ/TW khi còn quá nhiều khó khăn nêu trên".
ỔN ĐỊNH BỘ MÁY, KHÔNG LÀM XÁO TRỘN ẢNH HƯỞNG TÂM LÝ CÁN BỘ
Nghị quyết 21-NQ/TW đã được ban hành, quan điểm chỉ đạo chỉ rõ: "Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết vừa lâu dài; là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân. Tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang Dân số và Phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo đảm phát triển nhanh, bền vững".
Bên cạnh đó, mục tiêu là phải giải quyết toàn diện, đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bổ, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội. Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý; nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững.
Quan điểm chỉ đạo, mục tiêu của Nghị quyết 21-NQ/TW rất rõ ràng, trên thực tế việc triển khai đang gặp nhiều khó khăn, thách thức lớn. Theo GS.TS Nguyễn Đình Cử, các khó khăn thách thức hiện nay là công tác truyền thông, vận động chưa có được sự chuyển hướng mạnh về Dân số và Phát triển, Nghị quyết 21-NQ/TW chậm được cụ thể hóa, kinh phí hoạt động cho ngành Dân số giảm, mô hình tổ chức cán bộ có sự xáo trộn, thay đổi nhiều nên cán bộ không yên tâm với công việc, một số địa phương không giữ được cán bộ có năng lực, có kinh nghiệm trong công tác.
"Với những khó khăn, thách thức trong 2 năm thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW, nếu không có sự thay đổi, việc đạt được những mục tiêu mà nghị quyết này đề ra đến năm 2030 vẫn còn là một câu hỏi lớn. Rõ ràng, "Đưa công tác dân số, đặc biệt là nâng cao chất lượng dân số thành một nội dung trọng tâm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ, chính quyền các cấp" như Nghị quyết số 21-NQ/TW yêu cầu là một đòi hỏi cấp bách hiện nay", GS.TS Nguyễn Đình Cử nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Doãn Tú cho biết, trong khi chờ Chính phủ ban hành Nghị định quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh; Nghị định quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp quận/huyện/thị xã/thành phố thuộc tỉnh, trước mắt, các địa phương cần chủ động tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn nội tại của cơ sở mình trước. Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số giao cho Vụ Tổ chức cán bộ của Tổng cục làm đầu mối tiếp nhận ý kiến, phản ánh về những khó khăn của các địa phương để trình lãnh đạo Tổng cục nắm tình hình và tìm các giải pháp một cách phù hợp nhất. Bên cạnh đó, ông Nguyễn Doãn Tú cũng đề nghị các tỉnh ổn định tâm lý cán bộ, tập trung triển khai, đẩy mạnh thực hiện các mô hình, dự án, đề án về công tác DS-KHHGĐ trong thời gian từ nay đến hết năm 2019 để đạt được các chỉ tiêu được giao.
Trước thực trạng việc sắp xếp lại bộ máy tổ chức cán bộ, các cơ quan chuyên môn có nhiều biến động, thiếu sự đồng bộ ở các địa phương, ngày 08/5/2018, Bộ Y tế đã có văn bản số 2509/BYT-TCDS gửi Sở Y tế các tỉnh/thành phố và Công văn số 4480/BYT-TCDS ngày 03/8/2018 gửi UBND các tỉnh/thành phố về ổn định tổ chức bộ máy làm công tác DS-KHHGĐ ở cơ sở. Theo đó, Bộ Y tế đề nghị trong khi chờ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định để hướng dẫn tổ chức bộ máy làm công tác dân số ở địa phương, Bộ Y tế đề nghị Sở Y tế, UBND các tỉnh tỉnh/thành phố tiếp tục củng cố, kiện toàn, ổn định bộ máy làm công tác DS-KHHGĐ ở địa phương đến khi có quy định mới để không ảnh hưởng tới tâm lý của cán bộ, công chức nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Tiếp đó, ngày 5/12/2018, Bộ Nội vụ đã có Công văn số 5954/BNV-TCBC gửi UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tạm dừng việc sắp xếp các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp huyện. Tuy nhiên, một số địa phương vẫn thực hiện việc sáp nhập cơ cấu tổ chức tuyến huyện, thậm chí cả tuyến tỉnh như việc chuyển Chi cục DS-KHHGĐ thành Phòng DS-KHHGĐ thuộc Sở Y tế. Điều này chưa đúng với tinh thần của các văn bản trên./.
Hà Anh