Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã có những chia sẻ với báo chí xung quanh câu chuyện về sự cố y khoa trong ngành y tế.

Chưa có hệ thống giám sát tai biến y khoa

- Bộ trưởng có thể cho biết, hằng năm có bao nhiêu trường hợp tai biến y khoa được thống kê và ngành y tế đã có hệ thống giám sát, thống kê về tai biến y khoa hay không?

Bộ trưởng Bộ Y tế: Hiện nay, Bộ Y tế chưa có hệ thống giám sát, thống kê về tai biến y khoa trên toàn quốc. Tuy nhiên, để sớm có thông tin nhằm quản lý các trường hợp tai biến y khoa tốt hơn, hiện nay Bộ Y tế đang xây dựng Dự thảo Thông tư hướng dẫn quản lý sự cố y khoa trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, trong đó tập trung hướng dẫn thống nhất quy định liên quan đến nhận diện, phân loại, báo cáo sự cố và một số nguyên tắc cơ bản việc khắc phục, xử lý, xác định nguyên nhân, phòng ngừa sự cố y khoa.

Theo các nhà nghiên cứu y học Mỹ, lĩnh vực y khoa là lĩnh vực có nhiều rủi ro nhất đối với khách hàng.

Các chuyên gia y tế Mỹ nhận định: Chăm sóc y tế tại Mỹ không an toàn như người dân mong đợi và như hệ thống y tế có thể, ít nhất 44.000-98.000 người tử vong trong các bệnh viện của Mỹ hàng năm do các sự cố y khoa.

Số người chết vì sự cố y khoa trong các bệnh viện của Mỹ, cao hơn tử vong do tai nạn giao thông, ung thư vú, tử vong do HIV/AIDS là ba vấn đề sức khỏe mà người dân Mỹ quan tâm hiện nay.

Về sự cố y khoa do phẫu thuật, WHO ước tính hàng năm có khoảng 230 triệu phẫu thuật. Các nghiên cứu ghi nhận tử vong trực tiếp liên quan tới phẫu thuật từ 0,4-0,8% và biến chứng do phẫu thuật từ 3-16%. Theo Viện nghiên cứu Y học Mỹ và Australia cho thấy, gần 50% các sự cố y khoa không mong muốn liên quan đến người bệnh có phẫu thuật.

Lỗi hệ thống?

- Bộ trưởng có thể phân tích rõ hơn, đâu là nguyên nhân dẫn đến những tai biến y khoa như một vài trường hợp đã xảy ra trong thời gian qua?

Bộ trưởng Bộ Y tế: Bệnh viện là môi trường có nhiêu nguy cơ để tai biến xảy ra. Có nhiều nguyên nhân, trong đó có một số nguyên nhân chủ yếu. Nguyên nhân có tính chất hệ thống là lãnh đạo cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chưa đặt an toàn người bệnh là ưu tiên hàng đầu trong chương trình cải tiến chất lượng của đơn vị, thiếu chương trình hành động cụ thể, thiếu phân bổ nguồn lực thích hợp cho hoạt động an toàn đối với người bệnh.

Trong khi đó, trong hoạt động quản lý bệnh viện vẫn còn tồn tại suy nghĩ nguyên nhân của sự cố y khoa chủ yếu là do lỗi cá nhân, ít khi xem xét lỗi hệ thống.

Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng quá tải bệnh nhân sốt xuất huyết trong đợt cao điểm. (Ảnh: TTXVN)

Tại nhiều cơ sở y tế hiện nay, việc triển khai hoạt động phòng ngừa sự cố y khoa chưa được quan tâm đúng mức. Các bệnh viện chưa xây dựng hệ thống quản lý, sai sót, sự cố; công tác tổng hợp, báo cáo, giám sát sai sót, sự cố chưa được chú trọng; thiếu xây dựng các quy trình kỹ thuật để đảm bảo an toàn đối với người bệnh; thiếu hoạt động huấn luyện về an toàn đối với người bệnh cho nhân viên y tế…

Một nguyên nhân khác nữa là do lỗi cá nhân từ cán bộ y tế. Hiện nay, đa số các cán bộ y tế chưa qua các khóa huấn luyện về an toàn đối với bệnh nhân; Không tuân thủ đúng quy trình, quy định về an toàn đối với bệnh nhân của bệnh viện khi thực hiện các kỹ thuật; Việc trao đổi thông tin giữa người bệnh, nhân viên y tế và người quản lý còn nhiều hạn chế.

Còn một nguyên nhân khác, đó là từ phía người bệnh. Các yếu tố về đặc điểm của người bệnh như cơ địa, sức đề kháng khác nhau cũng là một điều kiện để sự cố y khoa xảy ra.

Bên cạnh đó còn một số chính sách, những quy định tác động đến an toàn của người bệnh như: quy định cho thuốc 2-3 ngày; đăng ký nơi khám chữa bệnh ban đầu dẫn đến giữ người bệnh ở tuyến dưới; thu viện phí theo dịch vụ dẫn đến lạm dụng các thiết bị kỹ thuật cao và các thiết bị y tế trên người bệnh không đảm bảo chất lượng.

Y học mang tính xác suất và bất định cao, người bệnh trong các cơ sở y tế phải trải qua nhiều thủ thuật, phẫu thuật mà không thể làm lại, sử dụng các thiết bị nguy hiểm, thiết bị xâm lấn, các hóa chất độc cũng làm tăng nguy cơ sai sót trong y tế. Trong cấp cứu người bệnh, thời gian là điều rất quan trọng, nhân viên y tế cần phải cấp cứu với tốc độ cao, do vậy sự cố y khoa cũng dễ xảy ra.

Tại một số bệnh viện, hiện tượng qua tải bệnh nhân cũng dẫn đến việc cắt xén hoặc làm tắt các quy trình chuyên môn. Vi phạm đạo đức nghề nghiệp, lợi ích của người bệnh không được đặt lên hàng đầu dẫn đến việc lạm dụng thuốc. Sự cố y khoa trong môi trường y tế như kê đơn nhiều thuốc, y lệnh không rõ ràng hoặc quá nhiều y lệnh do thói quen công việc một người pha thuốc, một người tiêm; sao y đơn thuốc.

- Bộ trưởng có thể phân tích rõ hơn về mối liên quan giữa quá tải bệnh viện và sự cố y khoa?

Bộ trưởng Bộ Y tế: Quá tải bệnh viện cũng khiến người bệnh thiếu kiên nhẫn và hợp tác với nhân viên y tế, nhân viên y tế thì do quá tải nên chịu nhiều áp lực, họ luôn trong tình trạng phải làm việc với cường độ cao.

Hiện nay, tại nhiều cơ sở y tế, môi trường chăm sóc y tế có nhiều áp lực do quá tải, ca kíp trái với sinh lý bình thường (trong khi mọi người đang ngủ thì nhân viên y tế phải trực). Nơi làm việc chật chội, nhiều tiếng ồn, cán bộ y tế nhiều khoa bệnh phải làm việc với cường độ rất cao và áp lực tâm lý luôn căng thẳng. Việc thay đổi ca trực, chuyển giao người bệnh giữa các thầy thuốc cũng là nguyên nhân dẫn đến sự cố y khoa...

Nhân viên y tế quên không lấy bệnh phẩm xét nghiệm, quên không bàn giao cho ca trực sau, quên không điền thông tin vào bệnh án,… dẫn đến việc nhầm người bệnh, tài liệu người bệnh không hoàn chỉnh, sai lỗi. Đặc biệt, việc nhân viên y tế luôn làm việc với cường độ cao cộng với thuốc, hóa chất, dung dịch nghe giống, nhìn giống cũng là nguyên nhân gây sai sót dẫn đến sự cố y khoa.

- Bộ trưởng có thể cho biết, với những người bị tai biến y khoa và gia đình họ có thể được bồi thường không?

Bộ trưởng Bộ Y tế: Khi người bệnh bị tai biến y khoa, việc bồi thường người bệnh và gia đình của họ sẽ được thực hiện theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh.

Bảo hiểm nghề nghiệp cho bác sỹ: Còn nhiều vướng mắc

- Thưa Bộ trưởng, Nghị định của Chính phủ có quy định về mua bảo hiểm nghề nghiệp cho các bác sỹ trong trường hợp tai biến y khoa sẽ có bảo hiểm đứng ra giải quyết, trên thực tế, hiện nay việc mua bảo hiểm này đã được các bệnh viện thực hiện như thế nào?

Bộ trưởng Bộ Y tế: Nghề y là một nghề đặc biệt, đối tượng cung cấp hay tiếp nhận dịch vụ khám, chữa bệnh đều là con người mà con người thì “nhân vô thập toàn,” vì vậy việc xảy ra các tai biến trong quá trình khám, chữa bệnh luôn có khả năng xảy ra.

Một số nghiên cứu dựa trên bằng chứng được báo cáo: tại Mỹ sai sót y khoa gây tỷ lệ tử vong đứng hàng thứ 3 sau viêm phổi và ung thư. Bảo hiểm trách nhiệm chính là hình thức bảo hiểm giúp chung sức giải quyết trách nhiệm cho người hành nghề, cho cơ sở khám, chữa bệnh khi xảy ra tình huống tai biến không mong muốn đó. Cụ thể được quy định tại điều 76 Luật Khám bệnh, chữa bệnh, điều 6-8-9 của Nghị định 102/2011/NĐ-CP.

Theo các báo cáo tính đến thời điểm cuối năm 2015, số lượng bệnh viện đã tham gia bảo hiểm trách nhiệm mới đạt khoảng gần 10%, gia hạn hợp đồng năm 2015 giảm so với năm 2014.

Do bảo hiểm trách nhiệm là loại hình bảo hiểm mới mà các doanh nghiệp bảo hiểm tại Việt Nam mới tiếp cận lần đầu, lại mang tính đặc thù chuyên môn cao nên cần có thời gian thử nghiệm, triển khai từng bước đối với cả về nội dung tư vấn, hướng dẫn cho các doanh nghiệp bảo hiểm cũng như tuyên truyền nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của loại hình bảo hiểm này đối với các cơ sở khám chữa bệnh và người hành nghề.

Qua ghi nhận từ báo cáo các bệnh viện gửi về, Cục Quản lý Khám chữa bệnh tổng hợp được một số lý do, khó khăn chính của các đơn vị gồm: Đơn vị đã tham gia mua bảo hiểm năm trước nhưng chưa triển khai tham gia trong năm tiếp theo vì điều kiện thủ tục yêu cầu giải quyết rủi ro, bồi thường còn khó khăn.

Trong tỉnh chỉ có vài doanh nghiệp bảo hiểm hoạt động và chủ yếu hướng đến các bảo hiểm ôtô, xe máy, sức khỏe, tài sản..., chưa có doanh nghiệp giới thiệu sản phẩm bảo hiểm trách nhiệm.

Cục Quản lý Khám chữa bệnh Bộ Y tế sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị của Bộ Tài chính, để nghiên cứu, xây dựng các hướng dẫn, quy định cụ thể mức bảo hiểm, định mức cơ sở dữ liệu khác nhau về mức rủi ro, mức trách nhiệm bảo hiểm theo vụ việc, chuyên khoa/đa khoa, hạng bệnh viện...

Nâng cao chất lượng dịch vụ y tế đáp ứng sự hài lòng của người bệnh được ngành y tế xác định là một nhiệm vụ trọng tâm. (Ảnh: TTXVN)

Đẩy mạnh nâng cao chuyên môn

- Trong những nhiệm vụ trọng tâm năm 2018, Bộ trưởng sẽ ưu tiên cho công việc nào để người dân hài lòng hơn nữa và thêm tin tưởng vào ngành y?

Bộ trưởng Bộ Y tế: Trong số những nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2018, để người dân hài lòng hơn nữa và thêm tin tưởng vào đội ngũ y, bác sỹ, Bộ Y tế sẽ ưu tiên thực hiện việc nâng cao tinh thần thái độ phục vụ của cán bộ y tế, kỹ năng giao tiếp, ứng xử thông qua việc “Siết chặt kỷ cương, tăng cường y đức,” cùng với việc phát động các phong trào thi đua, nêu gương người tốt việc tốt.

Bên cạnh đó, ngành y tế cũng đẩy mạnh học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ y tế; thực hiện nghiêm túc quy trình chuyên môn; hạn chế những tai biến, rủi ro nghề nghiệp xảy ra . Củng cố và nâng cao hiệu quả mạng lưới y tế cơ sở, y tế dự phòng, chủ động phòng, chống dịch bệnh, không để dịch bệnh lớn xảy ra.

Trong công tác điều trị, Bộ Y tế sẽ tập trung nâng cao chất lượng dịch vụ khám, chữa bệnh; giảm tình trạng quá tải ở các bệnh viện tuyến trên, thực hiện tốt quy tắc ứng xử và nâng cao y đức; phát huy vai trò của các trung tâm y tế chuyên sâu, y tế kỹ thuật cao trong việc chuyển giao kỹ thuật và hỗ trợ chuyên môn cho toàn mạng lưới cung ứng dịch vụ...

Về tài chính, trong năm nay, Bộ y tế sẽ tiếp tục đổi mới cơ chế tài chính, mở rộng tự chủ đối với đơn vị sự nghiệp công lập, gắn việc điều chỉnh giá dịch vụ y tế với lộ trình bào hiểm y tế toàn dân; thực hiện tính đúng, tính đủ và công khai minh bạch giá dịch vụ y tế, phù hợp với chất lượng dịch vụ ở từng tuyến và khả năng chi trả của nhân dân.../.

Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!./.

Thùy Giang (Vietnam+)