Đến nay qui hoạch bậc thang thủy điện hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn do Bộ Công thương phê duyệt có 10 dự án với tổng công suất hơn 1.000MW. UBND tỉnh Quảng Nam cũng qui hoạch và phê duyệt 48 dự án thủy điện vừa và nhỏ với tổng công suất hơn 500 MW. Đã có 6 dự án phát điện, 9 công trình đang xây dựng.
Tại Hội nghị, Tỉnh ủy Quảng Nam xác định việc phát triển thủy điện trên địa bàn tỉnh là phù hợp với chủ trương của Chính phủ về an ninh năng lượng quốc gia, quá trình khảo sát lập qui hoạch do các đơn vị tư vấn chuyên ngành thực hiện đảm bảo đúng qui trình. Dự kiến đến cuối năm 2015, khi 50 dự án đi vào hoạt động sẽ tạo nguồn thu ổn định cho ngân sách 800 tỉ đồng, bổ sung 1.500MW điện. Các hồ chứa thủy điện góp phần giảm lũ lụt vào mùa lũ, cấp nước sinh hoạt vào mùa khô, góp phần cải thiện cơ sở hạ tầng và đời sống nhân dân.
Tuy nhiên việc xây dựng thủy điện đã ảnh hưởng tới lớp thảm thực vật, diện tích rừng và đất sản xuất. Để xây dựng 50 dự án thủy điện, hơn 1.700 hộ dân phải di dời tái định cư, hơn 11.500 ha đất rừng bị thu hồi. Trong quá trình xây dựng các công trình thủy điện bộc lộ nhiều vấn đề cần giải quyết đó là qui trình vận hành hồ chứa thủy điện bất cập, tình trạng thiếu đất sản xuất cho các hộ tái định canh, định cư.
Đại diện các bộ ngành chức năng và tỉnh Quảng Nam đề nghị rà soát lại toàn bộ quy hoạch của thủy điện trên địa bàn tỉnh có sự tham gia đánh giá, phản biện của các nhà khoa học chuyên ngành từ đó loại khỏi quy hoạch các công trình hiệu quả kém, tác động xấu đến môi trường. Ông Tạ Văn Hường, Vụ trưởng Vụ Năng lượng, Bộ Công thương cho biết, sắp tới Bộ sẽ cử cán bộ cùng với các bộ ngành vào miền Trung rà soát lại các dự án thuỷ điện đã được phê duyệt để xem xét sửa đổi bổ sung, làm sao phát huy được tính tích cực của thuỷ điện
Các đại biểu tham dự Hội nghị cũng nêu rõ, mặc dù các nhà máy thuỷ điện trên địa bàn tỉnh Quảng Nam có quy trình vận hành, nhưng mới ở phạm vi cục bộ, chỉ đảm bảo an toàn cho hồ thủy điện, chưa có sự phối hợp chung của các ngành địa phương để đảm bảo lợi ích hài hòa đối với sản xuất và đời sống người dân trong vùng ảnh hưởng của dự án. Ngay cả sự tham gia của cơ quan khí tượng thủy văn, những thông tin xả nước cần thông báo cho dân vẫn chưa có.
Yêu cầu đặt ra đối với các hồ thủy điện là công trình có tính lợi ích tổng hợp. Đây là công trình khai thác tài nguyên chung của quốc gia nên bắt buộc có sự kết hợp chung giữa các ngành địa phương để sử dụng nguồn nước vừa đảm bảo phát điện, phục vụ sản xuất, cấp nước sinh hoạt, cắt lũ và giảm lũ. Từ yêu cầu này, vấn đề đặt ra cần phải thực hiện qui trình vận hành nghiêm ngặt khi tích nước xả lũ. Quảng Nam đề nghị sớm sửa đổi quy trình vận hành của các hồ thủy điện nhằm đảm bảo nguồn nước mùa khô và hạn chế sự tàn phá của lũ trong mùa mưa, các bộ ngành ban hành quy trình vận hành liên hồ đối với các công trình thủy điện trên hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn và có quy chế quản lý quá trình vận hành này. Khi xây dựng nhà máy thủy điện, chủ đầu tư, đơn vị tư vấn phải điều tra khảo sát cụ thể về rừng, đất rừng và phải có sự quản lý nghiêm ngặt.
Về công tác tái định cư của các dự án thủy điện, cần sớm giải quyết các vấn đề bức xúc của nhân dân. Ông Nguyễn Đức Hải, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Nam đề nghị Hội nghị đánh giá một cách khách quan việc phát triển thuỷ điện vì đây là chiến lược an ninh năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, việc phát triển thuỷ điện cũng bộc lộ một số hạn chế như quy trình vận hành hồ chứa, tái định cư, làm sao phải đảm bảo vừa phát triển an ninh năng lượng nhưng đảm bảo đời sống dân cư./
VOVNews