Dự án Tổ hợp bauxit - nhôm Tân Rai (Lâm Đồng) dự kiến sẽ sử dụng trên 2.700 ha, trong đó, đất thu hồi sử dụng dài hạn khoảng 420 ha, đất sử dụng ngắn hạn kết hợp hoàn nguyên trên 2.000 ha. Đến nay, UBND tỉnh Lâm Đồng đã thu hồi 943ha đất của 743 hộ dân trực tiếp chịu ảnh hưởng, trong đó có 230 hộ là người dân tộc thiểu số, với tổng số tiền đền bù là 150 tỉ đồng. Hiện Tập đoàn Than khoáng sản Việt Nam đang tiếp tục tiến hành đền bù 980 ha đất của trên 1.000 hộ dân khác.

Tha thiết đất đổi… lấy đất

Mặc dù Tập đoàn Than khoáng sản Việt Nam đã quy hoạch gần 50 ha đất và đang xúc tiến xây dựng khu tái định cư, với tổng kinh phí trên 52 tỷ đồng. Tuy nhiên, hiện vẫn còn gần 100 hộ dân chưa thỏa thuận giá đền bù và bàn giao mặt bằng. Nguyên nhân được cho là mức giá đền bù quá thấp, trong khi giá đất tái định canh lại quá cao, và mức tiền áp giá đền bù trong vùng lại có dự chênh lệch lớn.

Cử tri Pou Ri Đum, dân tộc K’Ho ở Khu phố 5, thị trấn Lộc Thắng, huyện Bảo Lâm cho biết, phương án bồi thường bằng tiền và tái định cư, không thực hiện tái định canh nên cuộc sống người dân sẽ rất khó khăn. Số tiền mà bà con nhận được từ tiền đền bù rồi sẽ tiêu hết. Ngay cả việc Chủ đầu tư xây khu tái định cư để bố trí chỗ ở với mật độ dày đặc cũng không hợp lý, bởi bà con không quen với cách sống như vậy.

Cử tri Pu Ri Đum cho rằng, ngoài việc bồi thường tiền, tái định cư thì phải bố trí thêm đất đai thì dân mới đảm bảo cuộc sống, tối thiểu mỗi nhà cũng phải được 3-4 sào. Đồng thời, con em của những hộ bị giải tỏa cũng phải được cho đi học nghề để ổn định cuộc sống lâu dài.

Không chỉ với những hộ đã có quyết định thu hồi đất mới có tâm trạng lo lắng về hiện tượng mất đất-hết tiền, ảnh hưởng đến đời sống, mà những hộ chưa có quyết định thu hồi đất nhưng trong vùng quy hoạch dự án Tổ hợp bauxit - nhôm Tân Rai, cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Hiện diện tích cả phê và chè của những hộ dân này đã và đang bị bỏ hoang.

Cử tri K’Thông, ở Khu phố 2, thị trấn Lộc Thắng, huyện Bảo Lâm cho biết, từ khi dự án vào đo đất, cắm mốc ranh giới thì bà con đã không dám đầu tư chăm sóc rẫy vườn. Nhưng từ đó đến nay, vẫn chưa thấy đề cập đến chuyện bồi thường giải phóng mặt bằng, trong khi người dân không biết chính xác đến bao giờ mới có quyết định thu hồi đất nên không an tâm đầu tư chăm sóc. Cách thức bồi thường, bố trí đất đai, chỗ ở thế nào bà con cũng không biết nên hiện rất lo lắng.

Chính quyền địa phương nói gì?

Dự án Tổ hợp bauxit – nhôm Tân Rai sẽ áp dụng quy trình khai thác cuốn chiếu, nghĩa là khai thác, sau đó hoàn nguyên và tiếp tục khai thác. Đồng thời, hạn chế việc thu hồi cùng một lúc một diện tích lớn đất của người dân, tránh tác động tiêu cực đến đời sống sản xuất, cũng như tạo điều kiện cho người dân sớm cơ cấu lại sản xuất trên phần diện tích đất đã hoàn nguyên. Tập đoàn Than khoáng sản Việt Nam cũng đã tính toán đến việc quy hoạch sản xuất cho vùng, xây dựng mô hình thực tế, cung cấp cây giống, hướng dẫn kỹ thuật cho người dân nhằm bảo đảm sau khi hoàn nguyên, người dân có thể trở lại sản xuất như trước.

Tuy nhiên, đến bao giờ người dân mới được trở lại sản xuất trên phần diện tích đất hoàn nguyên này vẫn chưa có câu trả lời chính xác. Ông K’Brêu, Trưởng Ban dân tộc tỉnh Lâm Đồng cho biết, qua khảo sát thì hầu hết người dân đều chấp thuận chủ trương giao đất để dự án sớm triển khai, nhưng với điều kiện phải thực hiện phương án bồi thường bằng hình thức đất đổi lấy đất thì cuộc sống kinh tế của bà con mới được ổn định. Bởi vì bà con không buôn bán được, chỉ biết làm nông nghiệp nên phải có đất.

Đồng tình với những ý kiến của cử tri, ông Võ Minh Phương, Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng cũng cho rằng, vấn đề tổ chức, sắp xếp ổn định đời sống cho những hộ dân trong vùng dự án luôn là điều kiện tối thiểu cần phải được đảm bảo tuyệt đối. Theo ông Phương, với vai trò và chức năng giám sát của mình, trong thời gian tới Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng sẽ chú ý, và tác động tích cực để nhằm đảm bảo lợi ích chính đáng cho người dân trong vùng dự án. Tỉnh cũng sẽ cố gắng phối hợp với chủ đầu tư để tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất, xem xét tại chỗ việc tái định canh, định cư cho đồng bào để sớm ổn định cuộc sống, có công ăn việc làm ổn định… Chính đó mới tạo nền tảng tốt cho vấn đề khai thác khoáng sản đạt kết quả.

Nếu trường hợp không thể bố trí được đất thì sẽ tính toán ngành nghề hoặc có phương thức phù hợp hơn để cuộc sống của người dân được ổn định.

Dự án Tổ hợp bauxit - nhôm Tân Rai là dự án quan trọng của cả nước và Tây Nguyên, góp phần đắc lực vào công cuộc công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Do đó đây là một trong những dự án đã được các cơ quan lãnh đạo cao nhất và toàn xã hội quan tâm. Vì lẽ đó, việc triển khai dự án cần phải đảm bảo đúng tinh thần kết luận của Bộ Chính trị, chỉ đạo của Chính phủ và dĩ nhiên là phải đúng với quy định của pháp luật. Có như vậy, lợi ích kinh tế của người dân bản địa, đặc biệt là người dân tộc thiểu số phải luôn được coi trọng và đặt lên hàng đầu. Làm sao để chính bản thân họ sẽ là những người được hưởng lợi trực tiếp và nhiều nhất từ chủ trương này. Bởi lẽ, chính niềm vui, sự hài lòng và ủng hộ của người dân bản địa luôn là những tiền đề quan trọng để mang lại thành công chung cho dự án./.

Theo VOVnews