(TG) - Để thực hiện thành công công tác Dân số và Phát triển (DS&PT) trong tình hình mới, cùng với việc thực hiện tốt công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là câu lạc bộ dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo đảm phát triển nhanh, bền vững mà trước mắt là các giải pháp về chính sách, chế độ, tổ chức bộ máy, nguồn lực.
Ảnh minh họa từ Internet
Điều quan trọng đầu tiên và có tính quyết định là hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở phải có nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của công tác DS&PT trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương và hơn nữa là mỗi cặp vợ chồng, mỗi gia đình, mỗi người dân phải ý thức được trách nhiệm của mình và tự giác thực hiện chính sách DS&PT. Trong đó, truyền thông luôn được chú trọng góp phần đưa chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước về DS&PT vào cuộc sống.
Trong mấy năm gần đây, tình hình thực hiện chính sách DS&PT có phần chững lại, công tác DS&PT ở vùng sâu, vùng xa còn nhiều hạn chế, các trường hợp sinh con thứ 3 trở lên vẫn xảy ra, trong đó có công nhân, viên chức - lao động sinh con thứ 3. Nguyên nhân của tình trạng này là do tư tưởng "trọng nam khinh nữ", muốn có con trai để "nối dõi tông đường" nên nhiều công nhân, viên chức - lao động vẫn tiếp tục sinh con thứ 3.
Về mặt tích cực, dân số đông đem lại nguồn lao động cho sản xuất, nhất là khi trình độ cơ giới hóa, tự động hóa chưa cao. Tuy nhiên về mặt tiêu cực, dân số đông dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng, nhất là khi cung không đáp ứng đủ cầu. Về mặt kinh tế, khi mà tài nguyên thiên nhiên, đầu tư cơ sở vật chất không đáp ứng kịp tỉ lệ tăng dân số, nạn thất nghiệp sẽ là một vấn đề nan giải, từ đó dẫn đến những vấn đề như người lang thang, ăn xin thậm chí là những tệ nạn xã hội như trộm cướp, mại dâm... xảy ra, chưa kể đến sự đổ xô của nhiều người lên thành thị làm nặng thêm những vấn đề này ở các thành phố lớn.
Về mặt giáo dục, dân số tăng nhanh có thể vượt mức đáp ứng của hệ thống giáo dục cộng với điều kiện kinh tế gia đình khó khăn làm tăng tình trạng thất học, bỏ học dẫn đến trình độ dân trí trung bình giảm thấp, ảnh hưởng đến sự phát triển chung của xã hội cũng như chất lượng cuộc sống. Về mặt y tế, dân số tăng nhanh vượt quá mức cung ứng sẽ dẫn đến dịch bệnh gia tăng dẫn đến giảm sức lao động, thương tật, tử vong. Hậu quả nghiêm trọng nhất của việc tăng dân số là vấn đề môi trường. Dân số tăng, đặc biệt ở thành thị dẫn đến những vùng có mật độ dân cư cao, sống chen chúc, mất vệ sinh dẫn đến sự gia tăng các dịch bệnh.
Xác định tầm quan trọng của việc thực hiện các chính sách dân số trong chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, thiết nghĩ, Đảng bộ, chính quyền, các bộ, ban, ngành, đoàn thể ở Trung ương và các địa phương cần tập trung triển khai, truyền thông rộng rãi đến tất cả các đối tượng trên địa bàn một cách có hiệu quả các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của các cấp về công tác DS&PT.
Công tác truyền thông, giáo dục về DS&PT phải được đẩy mạnh bằng nhiều hình thức và nội dung phong phú, đa dạng. Đặc biệt, công tác truyền thông cần tạo bước đột phá trong việc thực hiện đề án xây dựng "Xã, phường không có người sinh con thứ 3 trở lên". Ban chỉ đạo công tác DS&PT các địa phương cần kiểm tra lại việc phân công nhiệm vụ cho từng thành viên phụ trách cụ thể từng địa bàn.
Bên cạnh đó, đội ngũ cộng tác viên được kiện toàn và nâng cao năng lực, được cấp phát thẻ bảo hiểm y tế; kết hợp với cộng tác viên y tế khu phố, xóm, ấp rà từng đối tượng để truyền thông, vận động. Bên cạnh việc duy trì các kênh truyền thông truyền thống như: Pano, Áp phích, Khẩu hiệu, Tờ rơi, Sách mỏng, Sách lật, Sinh hoạt CL, Băng video, Phát thanh, Truyền hình, Tư vấn...
Trong tình hình mới cần phát huy lợi thế của cuộc cách mạng 4.0 sẽ dẫn đến thay đổi tất yếu đến truyền thông đó là việc sử dụng các hình thức, kênh truyền thông mới. Đặc biệt là việc sử dụng mạng xã hội (MXH) trong truyền thông Dân số. Vì MXH có những ưu điểm vượt trội so với các hình thức truyền thông khác như: Tốc độ lan truyền; Khả năng&phạm vi lan truyền; Tính thân thiện, Khả năng liên kết; Tiết kiệm chi phí; Khả năng tương tác.
Với các hoạt động truyền thống như các cụm pano cần có sự phối hợp tranh minh họa đơn giản dễ tiếp thu, gần gũi với nhân dân. Đây là những kênh truyền thông rất có hiệu quả trong việc chuyển tải những thông điệp về DS&PT tác động tích cực đến thái độ và hành vi của nhân dân, động viên đông đảo mọi tầng lớp nhân dân thực hiện tốt chính sách DS&PT. Ngoài ra, hệ thống truyền thông về DS&PT trên các phương tiện thông tin đại chúng cũng được tăng cường và không ngừng phát huy hiệu quả, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các Chi cục Dân số-KHHGĐ các tỉnh/thành phố, các Trung tâm Y tế đa chức năng (có phòng hoặc khoa Dân số), các TTDS&KHHGĐ huyện và Đài Truyền thanh, truyền hình đóng trên địa bàn và Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh xây dựng các chuyên trang, chuyên mục, các phóng sự, đưa tin...
Có thể nói công tác DS&PT đang từng bước trở thành công tác xã hội hoá. Để công tác truyền thông - đặc biệt là truyền thông trực quan đạt hiệu quả cao cần có sự phối hợp của các ban ngành, đoàn thể và toàn thể nhân dân, đồng thời huy động các tổ chức tinh tế, chính trị, xã hội tích cực tham gia công tác này. Nhằm tạo điều kiện và môi trường cho mỗi gia đình, mỗi người dân tiếp cận và tự nguyện thực hiện tốt chính sách Dân số và Phát triển./.
Bác sỹ Mai Xuân Phương
Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình-Bộ Y tế