Trước hết, đây là đề án mang tư tưởng đổi mới có tính nền tảng về tổ chức điều hành các hoạt động thể dục thể thao mà bấy lâu nay ngành thể dục thể thao đã cố gắng triển khai, tuy đã có những kết quả ở một số hoạt động nhưng về cơ bản vẫn còn nhiều bất cập không chỉ phát sinh trong tư tưởng, nhận thức mà trước hết trong cơ chế chính sách tổ chức thực hiện. Quan điểm chuyển giao các hoạt động tác nghiệp thể dục, thể thao cho các tổ chức xã hội như Liên đoàn, Hiệp hội đã được Chính phủ đặt ra từ năm 1989 (chỉ thị số 112-CT ngày 9/5/1989) và sau đó trong các chỉ thị, Nghị quyết về chính sách xã hội hoá của Đảng và Nhà nước.

Thứ hai, mục tiêu đến năm 2020 đất nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại đã được các Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc từng đặt ra đòi hỏi công tác tổ chức điều hành của các ngành nói chung, trong đó có thể dục thể thao phải mang tính hiện đại. Xã hội công nghiệp theo hướng hiện đại đòi hỏi công tác quản lý, điều hành các hoạt động thể dục thể thao bằng hệ thống pháp luật tức là vai trò chức năng quản lý Nhà nước tăng cường về hiệu quả đồng bộ song hành với chức năng quản lý của các tổ chức xã hội một cách hài hoà, huy động được các nguồn lực xã hội tham gia để phát triển thể dục thể thao và hội nhập quốc tế. Quản lý Nhà nước gọn nhẹ hiệu quả theo tổ chức đa ngành đa lĩnh vực đồng thời đẩy mạnh quản lý của các tổ chức xã hội và tổ chức xã hội - nghề nghiệp là mô hình quản lý hiện đại.

Thứ ba, chuyển giao các hoạt động tác nghiệp thể dục thể thao cho các tổ chức xã hội phải đồng bộ đổi mới tổ chức quản lý của cơ quan Nhà nước và tổ chức quản lý của các Liên đoàn, Hiệp hội tạo ra một thể chế thống nhất đối với chức năng, nhiệm vụ phát triển thể dục thể thao trong những năm 2011 - 2020 tiến bộ một cách vững chắc.

Thứ tư, các tổ chức Liên đoàn, Hiệp hội thể thao đảm nhiệm tổ chức các hoạt động tác nghiệp thể dục thể thao sẽ là cơ hội và động lực đẩy mạnh xã hội hoá, chuyên nghiệp hoá tronig nền kinh tế thị trường, từ đó từng bước hình thành những thể chế kinh tế dịch vụ thể thao.

Từ những quan niệm trên nhận thấy việc củng cố tăng cường vai trò và chức năng nhiệm vụ của các tổ chức xã hội về thể dục thể thao như Uỷ ban Olympic Việt Nam, các Liên đoàn, Hiệp hội thể thao là rất quan trọng, về nhận thức xác định như một hệ thống quản lý thể dục thể thao không thể thiếu trong xã hội. Đây là sự chuyển giao quyền lực lãnh đạo và điều hành các hoạt động thể dục thể thao cụ thể mà trước đây các cơ quan Nhà nước về thể dục thể thao vẫn làm. Cán bộ công chức Nhà nước về nhận thức phải thông suốt đó là quy luật tất yếu của thể thao hiện đại, đó là rạch ròi để tránh ôm đồm, chồng chéo giữa 2 hệ thống quản lý Nhà nước và quản lý xã hội, cán bộ viên chức trong các tổ chức xã hội và xã hội nghề nghiệp về thể dục, thể thao cũng có tư cách pháp nhân bởi trong thực thi công việc mà xã hội phân công đó là công tác thể dục thể thao để đáp ứng nhu cầu của việc xây dựng và phát triển đất nước, họ cũng là những người lao động làm ra sản phẩm xã hội cần như những người lao động khác. Chính vì vậy các tổ chức xã hội về thể dục thể thao phải xây dựng thành một tổ chức có pháp nhân để hoạt động trong những nhiệm vụ quản lý điều hành sự phát triển của những môn thể thao cụ thể, đối tượng cụ thể. Điều đó đã được chỉ rõ quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong các chủ trương chính sách của Nhà nước đối với các tổ chức xã hội và xã hội nghề nghiệp, về thể dục thể thao. Tư cách pháp nhân có được khi có tổ chức bộ máy, nhân lực, cơ sở vật chất tài chính và quyền lực thực thi các chủ trương chính sách mà Nhà nước hạn định. Đó là một thể chế tổ chức quản lý chịu sự quản lý, giám sát của cơ quan Nhà nước về thể dục thể thao.

Vì vậy đề án chuyển giao các hoạt động tác nghiệp cho các tổ cứhc xã hội về thể dục thể thao trước hết phải hoàn thiện thiết chế tổ chức của các Liên đoàn, Hiệp hội để đủ điều kiện và năng lực đảm nhận và thực thi các nội dung công tác thể dục thể thao mà Nhà nước chuyển giao có hiệu quả và chất lượng. Qua 20 năm đổi mới, nếu tạm lấy thời điểm từ 1989 khi Chính phủ chỉ thị chuyển giao các hoạt động tác nghiệp từ các cơ quan Nhà nước cho các Liên đoàn, Hiệp hội đến nay, hiện có 22 Liên đoàn, Hiệp hội chính thức hoạt động, một số Liên đoàn hoạt động lâm thời. Trừ Liên đoàn bóng đá coi như đã có đủ các yếu tố hoàn chỉnh của một thiết chế tổ chức xã hội nghề nghiệp còn hầu hết các Liên đoàn, Hiệp hội hoặc tự chủ được một số hoạt động hoặc hoàn toàn mang tính hình thức. Chính vì vậy đề án chuyển giao hoạt động tác nghiệp đến 2015 chỉ là bước quá độ và với sự nỗ lực từ nhiều phía đến 2020 mới có thể các Liên đoàn, Hiệp hội đủ sức đảm nhiệm đầy đủ các chức năng, nhiệm vụ, nội dung của một tổ chức xã hội về từng môn thể thao hoặc về một đối tượng hoạt động thể dục thể thao.

Những nội dung hoạt động tác nghiệp của thể dục thể thao chính xác là các quyền và nghĩa vụ của Liên đoàn thể thao quốc gia đã được quy định tại Điều 70 và 71 của Luật thể dục, thể thao ban hành ngày 12 tháng 12 năm 2006. Vậy trước hết cần nghiên cứu đánh giá năng lực tự chủ, tự chịu trách nhiệm của mỗi Liên đoàn, Hiệp hội trong việc thực thi 11 nội dung quy định về quyền và nghĩa vụ mà Luật đã quy định, từ đó xác định các giải pháp về từng vấn đề thuộc quản lý Nhà nước và của mỗi Liên đoàn, Hiệp hội theo một lộ trình hạn định. Cơ quan Nhà nước tích cực giải quyết các cơ chế, chính sách thuộc chức trách quản lý vĩ mô còn Liên đoàn, Hiệp hội nỗ lực chủ động sáng tạo, năng động thực thi các quyền và nghĩa vụ mới từng bước phát triển để hoàn chỉnh dần vai trò của một tổ chức xã hội về thể dục thể thao. Qua điều tra và nghiên cứu tình hình hoạt động của một số Liên đoàn, Hiệp hội nổi lên một trong những vấn đề khó khăn nhất là nhân lực, trước hết là Tổng thư ký và kinh phí hoạt động vẫn chưa thực sự giải phóng khỏi tư tưởng cơ chế bao cấp, còn phía cơ quan Nhà nước về thể dục thể thao chưa năng động và quyết tâm đổi mới cơ chế quản lý, điều hành phân quyền, phân cấp. Hy vọng trong quá trình triển khai chiến lược phát triển thể dục, thể thao đến 2020 và các đường lối, chính sách của Đảng - Nhà nước đối với thể dục thể thao vấn đề đổi mới trong tổ chức và hoạt động của các Liên đoàn, Hiệp hội thể thao sẽ có những kết quả rõ rệt. Chuyển giao các hoạt động tác nghiệp cho các Liên đoàn, Hiệp hội là thực hiện chính sách xã hội hoá nhằm huy động các nguồn lực xã hội tham gia vào việc xây dựng và phát triển thể dục thể thao, không giới hạn chỉ là tài chính mà còn phát huy quyền tham gia tổ chức, điều hành, kiểm tra, kiểm soát để tạo ra sức mạnh toàn xã hội phát triển thể dục thể thao. Hiện nay nhiều Liên đoàn, Hiệp hội đã có những kết quả vận dụng chính sách xã hội hoá vào một số hoạt động thi đấu thể thao, một số môn thể thao chưa hội tụ đủ điều kiện để hoạt động xã hội hoá là một thực tế khách quan của quy luật kinh tế thị trường. Chình vì vậy, việc phân định thời hạn chuyển giao cho các Liên đoàn, Hiệp hội từng bộ phận hay toàn bộ hoạt động thể dục thể thao cũng rất khác nhau. Nhà nước phải từng bước uỷ quyền thực thi công việc cho các Liên đoàn để cấp kinh phí hoạt động trong thời gian nhất định. Phương châm chuyển giao nhiệm vụ với các giải pháp chính sách hỗ trợ chắc chắn các Liên đoàn, Hiệp hội sẽ năng động, sáng tạo và dần dần sẽ lớn mạnh.

Dự án chuyển giao các hoạt động tác nghiệp cho các Liên đoàn, Hiệp hội đến 2015 chỉ nên áp dụng cho các Liên đoàn, Hiệp hội quốc gia, đối với các tỉnh thành phải tiếp tục nghiên cứu có kế hoạch trọng tâm, trọng điểm vào những năm 2016 - 2020. Thực hiện chủ trương chuyển giao các hoạt động tác nghiệp thể dục thể thao trong chiến lược phát triển thể dục, thể thao liên quan đến nhiều đề án khác, nhất là đề án quy hoạch, đề án đăng cai tổ chức các đại hội thể thao của Đông Nam Á, Châu Á trong những năm tới. Chính vì vậy đổi mới tư duy về tăng cường chức năng và tổ chức hoạt động của các Liên đoàn, Hiệp hội thể dục thể thao là vấn đề vô cùng cấp bách cần được tiến hành ngay từ năm 2011./.

PGS.TS Lương Kim Chung